Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Μπαίνουμε σε μια περίοδο Ψυχρού Πολέμου. Μην έχετε καμία αμφιβολία γι’ αυτό. Η μεγάλη παρτίδα θα παιχθεί ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα. Αυτή η αναμέτρηση θα αφορά τα πάντα: τη στρατιωτική ηγεμονία, την οικονομική επιρροή, τον ανταγωνισμό στην τεχνολογία. Η Ουάσιγκτον θα ξοδεύει όλο και περισσότερο στρατηγικό κεφάλαιο στην Ασία και θα προσπαθήσει να απαγκιστρωθεί από παραδοσιακές δεσμεύσεις, όπως αυτές στη Μέση Ανατολή. Το παιχνίδι δεν βγαίνει αλλιώς, γιατί οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι.
Ο Τραμπ είχε εκφράσει με τρόπο ακατέργαστο και πρωτόγονο την πρόθεση όλου του αμερικανικού κατεστημένου να σκληρύνει τον ανταγωνισμό με την Κίνα σε όλα τα επίπεδα. Ο ίδιος δεν κατάφερε τίποτα. Βγήκαν όμως πολλά και χρήσιμα συμπεράσματα, τα οποία θα μεταφραστούν σε συγκεκριμένες πολιτικές από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Οι Αμερικανοί έχουν αντιληφθεί, για παράδειγμα, πως δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν βασιζόμενοι μόνο στους νόμους της αγοράς. Οι Κινέζοι θέτουν μακροπρόθεσμους στόχους, με ορίζοντα 5-10 ετών, προκειμένου να κατακτήσουν την κορυφή σε κρίσιμους τομείς, όπως είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Οι εταιρείες και τα πανεπιστήμια ακολουθούν με πειθαρχία, χωρίς να νοιάζονται για το αν θα δώσουν μέρισμα… Το ίδιο ισχύει και για κρίσιμες υποδομές ή υλικά από τα οποία εξαρτάται η αυτονομία των ΗΠΑ. Είναι εντελώς παράλογο να απαιτείς, π.χ., από τους συμμάχους σου να μην επιλέξουν το κινεζικό σύστημα 5G αν καμία αμερικανική εταιρεία δεν μπορεί να προσφέρει ένα αντίστοιχο ολοκληρωμένο πακέτο. Ο καπιταλισμός κάνει θαύματα, αλλά έχει όρια. Και ποτέ δεν είχε ως αντίπαλο ένα υβριδικό μείγμα ισχυρού μονολιθικού κράτους και ευέλικτου καπιταλισμού.
Η αμερικανική πολιτική αντιλαμβάνεται πλέον ότι θα χρειαστούν άλλα εργαλεία για να επικρατήσει στον νέο Ψυχρό Πόλεμο. Το κυριότερο που θα χρειαστεί, βέβαια, είναι να θεραπεύσει τα εσωτερικά της προβλήματα και αδιέξοδα.
Τα διλήμματα που θα θέτει, πάντως, στους συμμάχους των ΗΠΑ θα είναι σκληρά· το είδαμε επί Τραμπ, θα συνεχίσουμε να το βλέπουμε και επί Μπάιντεν. «Μαζί τους ή μαζί μας» θα είναι το μοτίβο που θα αφορά τα πάντα, τεχνολογικές πλατφόρμες, εμπορικές συμφωνίες κ.ά.
Η Ευρώπη είναι κάπου στη μέση. Δεν θέλει να εξαρτάται πλέον από τις ΗΠΑ, γιατί τη φόβισε το επεισόδιο Τραμπ. Είναι όμως πολύ μικρή για να βρει ισορροπία με την Κίνα από μόνη της. Οσο για την Ελλάδα, θα ζυγίσει τα εθνικά συμφέροντά της, θα εκτιμήσει πού θα το πάει η Ε.Ε. και θα πάρει τις αποφάσεις της. Η ισορροπία δεν θα είναι καθόλου εύκολη. Ο κόσμος αλλάζει, τα «εργαλεία» παλιώνουν και τα νερά είναι σίγουρα αχαρτογράφητα.
