Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Ένα περίεργο πράγμα. Είμαστε μια χώρα με απίθανα πολλούς και μπερδεμένους νόμους, καθώς και ένα εξαιρετικά φλύαρο Σύνταγμα. Και ταυτόχρονα, μια χώρα όπου σε πάρα πολλούς τομείς ο νόμος δεν εφαρμόζεται καθόλου ή εφαρμόζεται επιλεκτικά. Επειδή οι νομικοί πλειοψηφούν στο Κοινοβούλιο, εδώ και δεκαετίες έχει επικρατήσει προφανώς η άποψη ότι με ένα νόμο ή ένα ακόμη άρθρο στο Σύνταγμα λύνεις το πρόβλημα. Ελα όμως που δεν το λύνεις και απλώς καλλιεργείς ένα ασύλληπτα περίπλοκο και γκρίζο πλέγμα, που είναι η χαρά των «νταραβερτζήδων», των ευρηματικών ημιπαράνομων, αλλά και του βαθέος κράτους του Δημοσίου, που του αρέσει να λέει πρώτα «μα αυτό δεν γίνεται» και μετά να σκέπτεται.
Τα περισσότερα προβλήματα του τόπου δεν χρειάζονται νέους νόμους για να λυθούν. Μάλλον κατάργηση νόμων απαιτείται και το κυριότερο: πολιτική βούληση. Οχι μόνο των πολιτικών, αλλά και όλων όσοι έχουν θέσεις ευθύνης: δικαστών, πρυτάνεων και πολλών ακόμη. Με τον νόμο για το άσυλο, για παράδειγμα, τόσο η πολιτεία όσο και οι πρυτάνεις διαθέτουν ήδη τα εργαλεία για να πατάξουν την ανομία των επαγγελματιών μπαχαλάκηδων στα πανεπιστήμια. Με λίγο θάρρος, επαγγελματισμό και καθαρό σεβασμό κανόνων, τα ελληνικά ΑΕΙ μπορούν να σταματήσουν να έχουν τη σημερινή τους εικόνα. Οσους πρόσθετους νόμους και να περάσει το Κοινοβούλιο, δεν θα αλλάξουν πολλά πράγματα. Αν ο πρύτανης φοβάται (και δικαιολογημένα σε ένα βαθμό), ο πολιτικός δειλιάζει, ο δικαστής τα βλέπει όλα μέσα από ένα ιδιότυπο «χαλαρό» πρίσμα και κανείς δεν κάνει τη δουλειά του, τίποτα δεν θα αλλάξει. Και το χειρότερο; Θα υπάρχει ένας νόμος στα χαρτιά που θα έχει ψηφιστεί έπειτα από πολλές φασαρίες και δεν θα εφαρμόζεται. Ο,τι χειρότερο, ο συνδυασμός αδράνειας και απόλυτου κυνισμού.
Θάρρος χρειαζόμαστε. Είναι απογοητευτικό ότι οι ηγεσίες μας σε κρίσιμους τομείς μοιάζουν βολεμένες και φοβούνται τα ρίσκα. Καταλαβαίνω τον φόβο, κανείς δεν είναι υπεράνθρωπος. Αλλά δεν καταλαβαίνω τη λογική «προς Θεού, μη βάζετε σε εμάς την ευθύνη». Ούτε και την αντίδραση σε κάθε μεταρρύθμιση όταν μένουν μόνο στην –όντως απαραίτητη– αύξηση της χρηματοδότησης. Περιμένει περισσότερα κανείς από την κρίσιμη μάζα δικαστών, ακαδημαϊκών κ.ά. που δεν πάσχουν από ιδεοληψίες, ούτε ταυτίζονται με τη φαυλότητα, να μας πουν επιτέλους αν και τι πρέπει να αλλάξει σε αυτόν τον τόπο. Η πρόσφατη εμπειρία των μνημονίων έδειξε ένα πράγμα καθαρά. Καμία μεταρρύθμιση δεν πετυχαίνει, όποια πλειοψηφία και αν έχει στη Βουλή, αν δεν «ανήκει» σε μερικούς τουλάχιστον από τους εμπλεκόμενους πρωταγωνιστές της.
