Συνέντευξη της Έφης Αχτσιόγλου, βουλευτού Επικρατείας και τομεάρχη Οικονομικών της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, στην εφημερίδα “Κεφάλαιο”
«Το «μαξιλάρι» μπορεί και πρέπει να στηρίξει την πραγματική οικονομία»
– Αναλάβατε τομεάρχης Οικονομικών σε μια κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Ξεκινώντας από τα λάθη της δικής σας διακυβέρνησης, ποιο θεωρείτε ως μείζον, που δεν θα επαναλαμβάνατε;
Κατ’ αρχάς δεν πρέπει κανείς να κρίνει ως ενιαία την περίοδο εντός και εκτός Μνημονίων. Η διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εντός Μνημονίων προχωρούσε με έξωθεν καταναγκασμούς και συχνά εκβιασμούς, ιδίως στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής και των εργασιακών. Πολλά πράγματα παλέψαμε την περίοδο μέχρι το καλοκαίρι του 2018, που είμαι βέβαιη ότι θα ανακούφιζαν την κοινωνία, αλλά έβρισκαν στον τοίχο της τρόικας και στον εκβιασμό της μη ολοκλήρωσης του προγράμματος και της δημοσιονομικής ασφυξίας. Δεν ήταν, βέβαια, και λίγα τα θετικά που υλοποιήσαμε εκείνη την περίοδο, ιδίως σε ό,τι αφορά το κοινωνικό κράτος και τη ρύθμιση της αγοράς εργασίας. Η κομβική στιγμή ήταν η έξοδος από τα Μνημόνια. Από το καλοκαίρι του 2018 και μετά, το λάθος που εντοπίζω σε εμάς, και το έχει πει δημόσια και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι καθυστερήσαμε να προχωρήσουμε στα μέτρα επεκτατικής πολιτικής: εννοώ τη μείωση του ΦΠΑ, τη μείωση των εισφορών σε ελεύθερους επαγγελματίες, τη μόνιμη 13η σύνταξη, τη ρύθμιση των 120 δόσεων. Όλα αυτά έγιναν πράξη, αλλά με ενδιάμεσους μήνες καθυστερήσεων, που θα έπρεπε να είχαμε αποφύγει γιατί οι ανάγκες της κοινωνίας ήταν εξαιρετικά πιεστικές έπειτα από τόσα χρόνια λιτότητας.
– Επιβαρύνατε υπερβολικά τη μεσαία τάξη, έχει συνομολογήσει και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Πέραν της κριτικής σας ότι η «κυβέρνηση την εξαπάτησε», αντιπρόταση που να «βγαίνει» στα νούμερα έχετε;
Υπάρχει μια μεγάλη παραπληροφόρηση σε σχέση με το τι συνέβη στη μεσαία τάξη, η οποία απώλεσε τεράστιο όγκο του εισοδήματός της την περίοδο 2010-2014. Όλα τα στοιχεία το δείχνουν αυτό. Εκείνη την περίοδο συνέβη η συντριβή. Επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ η μεσαία τάξη δεν αποκατέστησε το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών της. Αυτή είναι η αλήθεια. Αυτό που κοινωνικά και πολιτικά πρέπει να συνεκτιμάμε είναι ότι, όταν για πολλά χρόνια οι πολίτες συμπιέζονται οικονομικά, και το ένα ευρώ που προσδοκούν είναι σημαντικό.
Ερχόμαστε στο σήμερα. Από την πρώτη στιγμή που διεφάνη η νέα οικονομική κρίση, ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις, κοστολογημένες, τονίζοντας την ανάγκη εμπροσθοβαρούς παρέμβασης. Θυμηθείτε την πρότασή μας για επιδότηση της εργασίας με πλήρη κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών και μέρους του μισθού από το κράτος, με υποχρέωση διατήρησης των σχέσεων εργασίας και καταβολής του υπόλοιπου μισθού από την επιχείρηση. Πόσο θα βοηθούσε αυτό και τις πληττόμενες επιχειρήσεις και τους εργαζομένους, αν είχε υιοθετηθεί. Η Ν.Δ. αλαζονικά επέμενε να επιδοτεί την ανεργία, οδηγώντας σε αδιέξοδο εργαζομένους και επιχειρήσεις.
Πρόσφατα καταθέσαμε μια συνολική πρόταση εξόδου από την κρίση. Με κρίσιμες μεταβλητές την οριστική άρση κανόνων ακραίας δημοσιονομικής ασφυξίας, την αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους, την παρέμβαση στις πολιτικές αποκλεισμού που εφαρμόζουν οι τράπεζες. Καταθέσαμε στον δημόσιο διάλογο πρόταση 11 μέτρων: έκτακτα μέτρα 8,5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους και μόνιμα μέτρα 3 δισ. ευρώ από το 2021.
Και δείτε την αντίφαση στην αντίδραση της Ν.Δ.: όταν ο κ. Μητσοτάκης λέει ότι δίνει στην οικονομία 24 δισ. (που δεν δίνει) είναι συνετό, αλλά, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ μιλά για πρόγραμμα 11,5 δισ., καταγγέλλεται για «λεφτόδεντρα». Στοιχειώδης σοβαρότητα δεν θα έβλαπτε.
– Δεν κρίνετε σκόπιμο να σταματήσει το «ράβε-ξήλωνε» στις οικονομικές πολιτικές της χώρας; Είστε διατεθειμένοι να καθίσετε στο τραπέζι του διαλόγου για το νέο εθνικό στρατηγικό σχέδιο;
Ποιο είναι το σχέδιο αυτό; Η αναδιάρθρωση της αγοράς υπέρ της φθηνής και ελαστικής εργασίας και η συσσώρευση εις βάρος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων; Αυτό το σχέδιο, δηλαδή, που εκπονεί η Ν.Δ.; Προφανώς και δεν συντασσόμαστε με αυτό.
Επιμέρους βελτιωτικά μέτρα ως αντιπολίτευση καταθέσαμε επανειλημμένα, ιδίως την πρώτη περίοδο της πανδημίας, τα οποία απαξιώθηκαν από την κυβέρνηση. Σας θυμίζω, για παράδειγμα, ότι από τον Απρίλιο προτείναμε την απευθείας, μη επιστρεπτέα ενίσχυση στις μικρές επιχειρήσεις και η πρόταση λοιδορήθηκε από την κυβέρνηση. Ήρθε, όμως, πριν από λίγες μέρες η Κομισιόν να ανακοινώσει τέτοιο πρόγραμμα μη επιστρεπτέας ενίσχυσης. Πόσες μικρές επιχειρήσεις θα είχαν σωθεί αν η κυβέρνηση δεν έδειχνε τέτοια αλαζονεία;
Πλέον είμαστε σε μια διαφορετική φάση. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε στον δημόσιο διάλογο ένα συνολικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση και ανασυγκρότησης της οικονομίας, με σαφή στρατηγική κατεύθυνση, το οποίο βελτιώνει διαρκώς συζητώντας με τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου.
– Εγκαλείτε διαρκώς την κυβέρνηση γιατί «δεν ξοδεύει» από το «μαξιλάρι» των 37 δισ. που άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, στο πρόσφατο Eurogroup το ΥΠΟΙΚ έλαβε εύσημα από τους «θεσμούς» για το επιτυχές μείγμα των μέτρων στήριξης και τη δημοσιονομική πορεία της χώρας, ενώ έχει μειωθεί δραστικά το κόστος δανεισμού. Συνεπώς, επιμένετε στη θέση σας ότι υπήρχε η δυνατότητα, αλλά δεν ελήφθησαν επαρκή μέτρα;
Η καλή δημοσιονομική πορεία της χώρας ποια είναι; Η ύφεση που έφερε η Ν.Δ. πολύ πριν από την πανδημία, ενώ είχε εκλεγεί με σύνθημα ότι η ανάπτυξη 2% του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αναιμική; Το ιστορικό ρεκόρ ύφεσης 15,2% του β’ τριμήνου; Οι ακόμα χειρότερες προβλέψεις για το γ’ τρίμηνο, λόγω του μπάχαλου που επέφερε στον τουρισμό; Οι 200.000 χαμένες θέσεις εργασίας; Ποια ακριβώς είναι η επιτυχία για μια κυβέρνηση που έχει όλα τα όπλα στα χέρια της για να ασκήσει θετική οικονομική πολιτική; Το «μαξιλάρι» ασφαλείας των 37 δισ. και το ρυθμισμένο χρέος που άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ, η αναστολή του συμφώνου σταθερότητας, το έκτακτο πρόγραμμα της ΕΚΤ, αγοράς ομολόγων (PEPP), που μειώνει το κόστος δανεισμού, διότι σε αυτό οφείλεται η μείωση των επιτοκίων και όχι σε κάποια αύρα της Ν.Δ. στις αγορές.
Πώς ακριβώς αξιοποίησε αυτές τις δυνατότητες η Ν.Δ.; Διαλύοντας την αγορά εργασίας, μειώνοντας τους μισθούς, θεσπίζοντας την απλήρωτη εργασία ή δίνοντας ένα δάνειο, την επιστρεπτέα προκαταβολή, που δεν πήραν οι 8 στις 10 επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη; Με το αποτυχημένο πρόγραμμα «Συν-Εργασία»; Ή μήπως με το πρόγραμμα τηλεκατάρτισης «σκόιλελικίκου» στους επιστήμονες; Ή με τη μείωση κατά 85 εκατ. του ποσού που έδωσε το κράτος στα νοσοκομεία στο οκτάμηνο, εν μέσω πανδημίας, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2019;(!)
Τι κάνει η Ν.Δ. για το ότι 6 στις 10 επιχειρήσεις δεν έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, και οι μισές ετοιμάζονται να κλείσουν; Για τα χρέη των επαγγελματιών που σωρεύονται την περίοδο της πανδημίας; Για τους εργαζομένους στον τουρισμό, στον πολιτισμό, που έχουν να δουν εισόδημα πάνω από έναν χρόνο; Δεν νομίζω ότι υπάρχουν και πολλοί πέραν της Ν.Δ. που θα έλεγαν ότι ελήφθησαν επαρκή μέτρα.
– Παρεμπιπτόντως, ήταν ή δεν ήταν πολιτικά ορθή η απόφαση για υπερσυσσώρευση δισ. στο «μαξιλάρι», στραγγίζοντας την πραγματική οικονομία; Είναι μια συζήτηση που ταλανίζει εδώ και μήνες και το εσωτερικό του κόμματός σας.
Κατ’ αρχάς, το αποθεματικό ασφαλείας είναι αναγκαίο για την εξυπηρέτηση του χρέους και την αποφυγή υψηλότοκου δανεισμού, αλλά και για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως η τωρινή. Η ύπαρξή του, λοιπόν, είναι μια πολιτικά ορθή απόφαση.
Θα σας καλούσα, δε, να συγκρίνετε τα άδεια ταμεία που παρέδωσε η Ν.Δ., μετά την ακραία λιτότητα που προηγήθηκε την περίοδο 2010-2014, με το «μαξιλάρι» ασφαλείας που παρέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μάλιστα μείωσε τους στόχους των πρωτογενών πλεονασμάτων που παρέλαβε από τη Ν.Δ., για να σας αποδείξω τι σημαίνει συνετή δημοσιονομική διαχείριση.
Ως προς το ύψος, τώρα, του αποθεματικού ασφαλείας. Είναι σαφές ότι τη μνημονιακή περίοδο λειτουργούσαμε σε καθεστώς σκληρής επιτροπείας, διαπραγματεύσεων, συχνά και εκβιασμών, που όχι απλώς δεν επέτρεπε τη δημοσιονομική χαλάρωση, αλλά επέβαλλε εμμονικές απαιτήσεις από την πλευρά των δανειστών, με κύριο στοιχείο τους τη λιτότητα. Ενώ, λοιπόν, ως κυβέρνηση διαρκώς αποδεικνύαμε την επίτευξη των στόχων, συχνά επιβάλλονταν από τους δανειστές μέτρα που οδηγούσαν σε υπέρβασή τους. Δεν μπορεί κανείς σοβαρός πολιτικός και οικονομικός αναλυτής να αγνοεί το στοιχείο της επιβολής και να καταλογίζει στον ΣΥΡΙΖΑ δόλια επιθυμία στραγγίσματος της οικονομίας.
Εξάλλου, αποδείξαμε ότι κάθε εκατοστό που κερδίζαμε στη διαπραγμάτευση το χρησιμοποιούσαμε υπέρ της κοινωνικής πλειοψηφίας και, κυρίως, μετά την έξοδο από τα Μνημόνια υλοποιήσαμε σειρά επεκτατικών μέτρων (ελαφρύνσεις φόρων και εισφορών και κοινωνικές παροχές).
Το κρίσιμο σήμερα είναι να γίνει κατανοητό ότι το αποθεματικό, πέρα από ασφάλεια, δίνει τη δυνατότητα να στηριχτεί η πραγματική οικονομία και η κοινωνία σε έκτακτες συνθήκες. Κι αν δεν είναι τώρα οι έκτακτες συνθήκες, αναρωτιέμαι πότε είναι.
– Η στήριξη της επιχειρηματικότητας βρίσκεται πια στην προμετωπίδα του προγραμματικού σας λόγου. Συμβαδίζει με την «καθήλωση» σε ένα παρωχημένο πλαίσιο εργασιακών σχέσεων; Αναρωτιέμαι ποια είναι επ’ αυτού τα όρια του «ριζοσπαστικού ρεαλισμού» του ΣΥΡΙΖΑ, για να δανειστώ τη φράση του κ. Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη.
Τι ακριβώς είναι το παρωχημένο πλαίσιο εργασιακών σχέσεων; Το να υπάρχουν ωράρια, να τηρούνται και, όταν γίνονται υπερωρίες, να έχουν όρια, να δηλώνονται και να πληρώνονται; Το να υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας που δεν θα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου να ανταγωνίζονται στο ποια θα μειώσει περισσότερο τους μισθούς, αλλά στο ποια θα προσφέρει καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες; Το να αντιμετωπίζεις την αύξηση των αμοιβών ως μέσο τόνωσης της παραγωγικότητας; Το να υπάρχει μια βάσιμη αιτιολόγηση των απολύσεων; Το να μην επιτρέπεις στις επιχειρήσεις να κερδοσκοπούν στη βάση παρανομιών και να υπάρχει ένας σοβαρός ελεγκτικός μηχανισμός που θα παρεμβαίνει στην αγορά; Το να μην επιδοτούνται οι επιχειρήσεις από το κράτος για να απολύουν εργαζομένους και να προσλαμβάνουν άλλους με μικρότερους μισθούς; Είναι αυτά παρωχημένο πλαίσιο; Διότι αυτά λέει ο ΣΥΡΙΖΑ και αυτά υλοποιούσε ως κυβέρνηση.
Και ποιο είναι το προοδευτικό πλαίσιο; Το κινεζικό μοντέλο; Εκείνο που λέει ότι η ανάπτυξη θα έρθει αν καταργηθούν οι κανόνες προστασίας της εργασίας, καταργηθούν τα ωράρια και μειωθούν οι μισθοί; Εκείνο που θεωρεί ότι η ανάπτυξη θα έρθει μέσω απλήρωτων υπερωριών και απλήρωτης εργασίας; Εκείνο που θεωρεί ότι οι άνεργοι φταίνε για την ανεργία τους, γιατί δεν είναι αρκετά ευέλικτοι; Διότι αυτά υποστήριζε, υποστηρίζει και υλοποιεί ως κυβέρνηση η Ν.Δ.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει και μια εμπειρία σε αυτήν τη χώρα. Δεν μπορούμε να έχουμε μνήμη χρυσόψαρου και να πουλάμε στον κόσμο παλιές συνταγές που έφεραν κοινωνικό όλεθρο ως νέες που θα φέρουν την ευμάρεια.
Διότι τη λογική της Ν.Δ. τη γνωρίσαμε στην πράξη. Προκάλεσε οικονομική κατάρρευση, 1 εκατομμύριο ανέργους, οι περισσότεροι εξ αυτών νέοι, και μια ολόκληρη γενιά «εργαζομένων-φτωχών». Και, μόλις ανέλαβε ξανά τη διακυβέρνηση, επιτίθεται με τέτοια σφοδρότητα στους εργαζομένους που δείχνει ότι θέλει να πιάσει το νήμα από εκεί που το άφησε. Δεν πιστεύω ότι θα της βγει σε καλό.
