Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Η Διεθνής Έκθεση δεν διεξήχθη φέτος λόγω κορωνοϊού, αλλά η Θεσσαλονίκη δεν έχασε ούτε την αίγλη της ούτε τη λάμψη της.
Ο πρωθυπουργός άνοιξε στη συμπρωτεύουσα, ως είθισται, τα χαρτιά του και για τα εξωτερικά και για τα εσωτερικά με ιδιαιτέρως ευκρινή τρόπο. Το πρόβλημα για έναν αμύητο στους κώδικες της πολιτικής επικοινωνίας είναι το εξής: Εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει κανείς μέσα στο πέλαγος των απαντήσεων ενός πολιτικού ηγέτη, κατά τη διάρκεια τριών ωρών συνέντευξης και μιας ωριαίας ομιλίας, τις τέσσερις πέντε ατάκες που συνθέτουν τη μεγάλη εικόνα.
Ας είμαστε όμως ειλικρινείς: Στη Θεσσαλονίκη ο κύριος Μητσοτάκης μίλησε ανοιχτά και για τις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, αλλά και για τα εθνικά θέματα: Κυρίως απευθύνθηκε στην Άγκυρα, στην Ουάσινγκτον και στο Βερολίνο και έπειτα στο εσωτερικό κοινό. Για να είμαστε μάλιστα ακριβείς, ο δημόσιος διάλογός του με τους γείτονες άρχισε την προηγούμενη Τετάρτη -την επομένη της φωτιάς στη Μόρια- με το βαρυσήμαντο άρθρο του στις ευρωπαϊκές εφημερίδες και ολοκληρώθηκε (στην πρώτη του φάση – έπεται συνέχεια) στο βήμα του φόρουμ και στη συνέντευξη της ΔΕΘ. Μετά τη λήξη της ομιλίας του στη Θεσσαλονίκη, στην οποία ο κύριος Μητσοτάκης έκανε λόγο για «μείζονα διαφορά με την Τουρκία» (άρα υπάρχουν και ελάσσονες), ο Ερντογάν έδωσε αμέσως εντολή να αποσυρθεί το «Oruc Reis» στην Αττάλεια. Αλλά έως να φθάσουμε στην αποκλιμάκωση και για να γυρίσει ο ήλιος χρειάστηκε δουλειά -παρασκηνίου- πολλή.
Η καθοριστική κίνηση για την αποκλιμάκωση ήταν το άρθρο του πρωθυπουργού στον διεθνή Τύπο. Εκεί τέθηκαν οι βάσεις. Η αναφορά του σε «διαφορές» (και στην αγγλική και τη γερμανική εκδοχή) και η τόλμη του να χαρακτηρίσει τη θαλάσσια περιοχή νοτίως του Καστελορίζου όχι ελληνική αλλά «μη οριοθετημένη» και μάλιστα περιοχή διεκδικούμενη, καθώς «Ελλάδα και Τουρκία διεκδικούν δικαιώματα», άνοιξε τον δρόμο για τις διερευνητικές. Η θέση αυτή συμπληρώθηκε χθες στη ΔΕΘ, όπου ένας προσεκτικός Μητσοτάκης απέφυγε να πει οτιδήποτε για την πλήρη επήρεια του Καστελορίζου, ενώ κατηγόρησε την Τουρκία όχι για παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στην υφαλοκρηπίδα -όπου έγιναν σεισμικές έρευνες-, αλλά για μονομερείς ενέργειες σε μη οριοθετημένη περιοχή κατά παράβαση του άρθρου 81 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Αντιθέτως, ο πρωθυπουργός ήταν αρκετά ξεκάθαρος σε ό,τι αφορά τις έρευνες νοτίως της Κρήτης στα χωροθετημένα οικόπεδα. Θα προκηρυχθούν σύντομα, αρέσει δεν αρέσει αυτό στον Ερντογάν και στο τουρκολιβυκό μνημόνιό του. Μετά το άρθρο Μητσοτάκη στις ευρωπαϊκές εφημερίδες με τα μηνύματα στον Ερντογάν αλλά και την απαίτηση να αποχωρήσει το ερευνητικό σκάφος, οι Τούρκοι με τη σειρά τους έθεσαν δημοσίως τους όρους του διαλόγου με δήλωση του εκπροσώπου του ΥΠΕΞ τους Ακσόι. Τους εξής τέσσερις: διάλογος στο ΝΑΤΟ (δεκτός), Θράκη (εμμέσως δεκτός – όλα θα γίνουν στη διακομματική), αποστρατιωτικοποίηση του Καστελορίζου (απερρίφθη χθες) και αποχώρηση Ελληνικού Στόλου (επίκειται συνολικά μετά την αποχώρηση του ερευνητικού).
Ο πρωθυπουργός έλαβε ξανά τη σκυτάλη από την Άγκυρα, το Σάββατο, με την ανοικτή σε ερμηνείες φράση «έχουμε μια μείζονα διαφορά», που δεν αποκλείει τον διάλογο για τις «ελάσσονες». Χθες, Κυριακή, προχώρησε περαιτέρω, διακηρύσσοντας πως δεν επιθυμεί κυρώσεις κατά της Τουρκίας, πως δεν επιμένει σε ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής με τους Γάλλους (κάτι που ερέθιζε τον Ερντογάν) και ότι, βεβαίως, είναι έτοιμος να συναντηθεί με τον Ερντογάν για τη «μείζονα διαφορά». Οι Τούρκοι από την πλευρά τους απέσυραν τα μεσάνυχτα του Σαββάτου το ερευνητικό σκάφος στην Αττάλεια, ενώ δεν δημιούργησαν κανένα πρόβλημα στην επίσκεψη Σακελλαροπούλου στο Καστελόριζο. Παράλληλα, ο κύριος Μητσοτάκης, τηρώντας τις συμμαχικές ισορροπίες, αγόρασε τα γαλλικά μαχητικά (χωρίς να διευκρινίσει αν πρόκειται για διακρατική συμφωνία ή συμφωνία με ενδιάμεσους), αλλά απέφυγε τη ρήτρα συνδρομής που ενοχλεί τις ΗΠΑ και μειώνει το γόητρο του ΝΑΤΟ. Άφησε δε παράθυρο να ικανοποιηθούν Γερμανοί και Αμερικανοί από την αγορά φρεγατών – ελικοπτέρων του νέου εξοπλιστικού προγράμματος. Ο κύκλος ολοκληρώθηκε με την επικοινωνία Μητσοτάκη – Μέρκελ το βράδυ του Σαββάτου. Η ένταση έπεσε λοιπόν. Θετικό. Για πόσο καιρό και με τι τίμημα, θα δούμε. Αυτή είναι όμως η συνολική εικόνα.
Μετά ταύτα:
1. Η Σύνοδος Κορυφής της 24ης Σεπτεμβρίου καθίσταται άνευ αντικειμένου στο σκέλος των κυρώσεων. Αντιθέτως, αποκτά αντικείμενο για να εξελιχθεί σε Ελσίνκι 2 με οδικό χάρτη επίλυσης των «διαφορών».
2. Βρίσκεται πλέον επί θύραις η έναρξη ευρύτατου ελληνοτουρκικού διαλόγου εφ’ όλης της ύλης. Διαλόγου απαιτητικού, με τεράστιες παγίδες. Η κυβέρνηση θα βαδίσει σε ναρκοπέδιο.
3. Οι Ένοπλες Δυνάμεις μας βγαίνουν διπλά κερδισμένες γιατί έσωσαν το γόητρο της χώρας στην κρίση των 32 ημερών και γιατί επιτέλους ενισχύονται με προσωπικό (προσλήψεις – θητεία) και όπλα.
Respect στους αρχηγούς Φλώρο, Πετράκη, Λαλούση, Μπλιούμη, στον αρχηγό Στόλου Παναγιώτη Λυμπέρη, στον κυβερνήτη της «Λήμνος», των υποβρυχίων, των αόρατων F-16 της Πάφου και στον αφανή υπουργό Νίκο Παναγιωτόπουλο.
4. Εσωτερικά η αποκλιμάκωση βοηθά τον πρωθυπουργό να επικεντρωθεί στην οικονομία, ενώ η εξαγγελία για την υποχρεωτική στράτευση στα 18 με θητεία 12 μηνών τον καθιστά συμπαθή σε σκληρά συντηρητικά ακροατήρια.
5. Τα δύσκολα για τη χώρα είναι μπροστά! Η ΑΟΖ της Κρήτης κατοχυρώθηκε, γι’ αυτό και ο πρωθυπουργός ομιλεί για αδειοδοτήσεις εξόρυξης. Γι’ αυτό και ο Ερντογάν δεν πάτησε. Η ΑΟΖ του Καστελορίζου είναι όμως πλέον στον αέρα. Οι Τούρκοι μάλιστα απαιτούν να αποτελέσει η επήρεια της νήσου ξεχωριστό κεφάλαιο στις διερευνητικές και μάλλον το δεχόμαστε. Το χειρότερο; Ακόμη και οι Γάλλοι (έγκυρα think tanks) συμφωνούν ότι το Καστελόριζο πρέπει να θυσιαστεί χάριν της ειρήνης.
«Η υποστήριξη της γερμανικής πρωτοβουλίας φαίνεται η μόνη πραγματική επιλογή για να ηρεμήσουν τα πράγματα με την Τουρκία» δηλώνει στο «Le Echos» ο Ντιντιέρ Μπιλιόν, αναπληρωτής διευθυντής του IRIS, ο οποίος θεωρεί απαραίτητο να ακούσει τα αιτήματα της Τουρκίας. «Με αυτή τη μορφή τα κίνητρα των Τούρκων ηγετών είναι απαράδεκτα. Αλλά οι Ελληνες πρέπει επίσης να αποδεχτούν ότι το Ναυτικό Δίκαιο δεν μπορεί να εφαρμοστεί μηχανικά. Το ελληνικό νησί Καστελόριζο, στο οποίο η Ελλάδα διεκδικεί αποκλειστική οικονομική ζώνη, απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα από τις τουρκικές ακτές και πάνω από 500 χιλιόμετρα από την Αθήνα…» Αυτό είναι κατά την άποψή του το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί για μια βιώσιμη επιστροφή στη σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο διάλογος που ακολουθεί λοιπόν δεν θα είναι εύκολος και, όταν αποκαλυφθεί σε όλο του το εύρος, θα προκαλέσει ισχυρότατους κραδασμούς και στην κυβέρνηση και σε όλες τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες. Πλησιάζει η ώρα της αλήθειας. Το αν απορροφηθούν ή όχι οι κραδασμοί θα το δείξει ο καιρός.
