Συνέντευξη Φώφης Γεννηματά, Προέδρου του Κινήματος Αλλαγής, στην εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» και τον δημοσιογράφο Μάκη Πολλάτο.
Αν ήσαστε στη θέση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, θα κάνατε κάτι διαφορετικό στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης με τον κορωνοϊό ή θεωρείτε ότι ακολουθήθηκαν τα ενδεδειγμένα βήματα;
Εμείς στην πρώτη φάση της πανδημίας, από την πρώτη στιγμή, στηρίξαμε καθαρά χωρίς δισταγμούς και αμφιταλαντεύσεις αυτή την προσπάθεια, που με τη συμβολή όλων πήγε καλά. Με την έναρξη της νέας φάσης σταδιακής επανεκκίνησης της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, επισημάναμε ότι η ευθύνη της κυβέρνησης για να μείνουμε ασφαλείς αυξάνεται. Με άμεση περαιτέρω ουσιαστική στήριξη του ΕΣΥ, ενίσχυση των νοσοκομείων αναφοράς, υγειονομική θωράκιση των νησιών, λειτουργία εκτεταμένου δικτύου πρώτης γραμμής με πολλά τεστ. Με ένα ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό σχέδιο εφαρμογής του «ανοίγματος» και συνεχή έλεγχο και αξιολόγηση με επιστημονική τεκμηρίωση κάθε βήματος. Παρεμβάσεις που μένουν μετέωρες. Προβληματίζομαι γιατί δεν βαδίζουμε δυστυχώς σε αυτόν τον δρόμο. Χρειάζεται οπωσδήποτε σχέδιο για τη λειτουργία της χώρας από τον Σεπτέμβριο. Στην τρίτη φάση θα συμβιώσουμε με τον κορωνοϊό και τις επιπτώσεις της κρίσης που δημιούργησε. Οι δυσκολίες είναι ακόμα μπροστά μας. Η κυβέρνηση έχει την ευθύνη να μην επιτρέψει στον φόβο και την ανασφάλεια να πάρουν ενδημική μορφή.
Ένα από τα διδάγματα της πανδημίας φαίνεται πως είναι η ανυπολόγιστη κοινωνική σημασία του δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας, εμπνευστής του οποίου ήταν ο Γιώργος Γεννηματάς. Είναι ορθή η απόφαση ενίσχυσης του ΕΣΥ;
Εμείς δεν περιμέναμε την πανδημία για να αντιληφθούμε τη σημασία του ΕΣΥ. Αποτελεί μια μεγάλη κατάκτηση του ελληνικού λαού και έχει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της παράταξής μας. Αυτό που άλλαξε η πρόσφατη πανδημία είναι ότι μετέτρεψε τους διαχρονικά πολέμιους του δημόσιου συστήματος υγείας σε πρόσκαιρους υποστηρικτές του. Ωστόσο για το ΕΣΥ της επόμενης μέρας δεν αρκούν τα ωραία λόγια. Για το Κίνημα Αλλαγής αλλά και για μένα προσωπικά είναι θέμα ιστορικής ευθύνης να εγγυηθούμε την αναγέννησή του. Το να αισθάνονται όλοι υγειονομικά ασφαλείς είναι για εμάς θεμελιώδες αδιαπραγμάτευτο ανθρώπινο δικαίωμα στο οποίο δεν χωράει κανένας συμβιβασμός. Παράλληλα είναι αναγκαία συνθήκη για την ανάπτυξη της χώρας και την αντιμετώπιση ανισοτήτων που μπορεί να οδηγήσουν ολόκληρες περιοχές της Ελλάδας -πολλά νησιά- σε μαρασμό. Είναι πρώτιστη υποχρέωση ενός οργανωμένου και αποτελεσματικού κράτους για μας τους Σοσιαλδημοκράτες και βασικό πεδίο σύγκρουσης με τις συντηρητικές αντιλήψεις της Ν.Δ. Προκαλώ τον κ. Μητσοτάκη επιτέλους να ανταποκριθεί στην πράξη και για αρχή να εντάξει τους νοσηλευτές στα βαρέα ως αναγνώριση της προσφοράς τους.
Ο πόλεμος με τον κορωνοϊό δεν περιορίζεται στην υγεία. Αφορά και την οικονομία που παγκοσμίως απειλείται με καταστροφή. Ποια είναι η άποψή σας για το σχέδιο της Κομισιόν προκειμένου να στηριχθούν οι οικονομίες των «27»;
Είναι γεγονός ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ταμείο Ανασυγκρότησης είναι θετική, στην κατεύθυνση που είχαμε κι εμείς ζητήσει. Πρώτοι εμείς είχαμε μιλήσει για την ανάγκη ενός ευρωπαϊκού Σχεδίου Μάρσαλ. Προβλέπονται σημαντικές μεταβιβάσεις πόρων, που δεν συνδέονται με πρόσθετες δημοσιονομικές δεσμεύσεις και μπορεί πράγματι να ανοίξουν δρόμο εξόδου από την κρίση, χωρίς να επιβαρύνουν περαιτέρω τις υπερχρεωμένες οικονομίες, όπως η ελληνική.
Η σκυτάλη, όμως, τώρα περνά στις κυβερνήσεις. Στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ο Ελληνας πρωθυπουργός οφείλει να διαδραματίσει ενεργό ρόλο ώστε να εγκριθεί η πρόταση χωρίς καθυστερήσεις, περικοπές και αστερίσκους. Για την Ελλάδα αυτή είναι μια σημαντική ευκαιρία – ίσως η μεγαλύτερη που είχε την τελευταία δεκαετία να αποκτήσει εύκολη πρόσβαση σε πόρους, χωρίς τον βραχνά του δανεισμού και τη θηλιά επώδυνων δεσμεύσεων. Γι’ αυτό και η ευρωπαϊκή ενίσχυση δεν θα πρέπει να καλύψει τρύπες του Προϋπολογισμού, ούτε πελατειακού χαρακτήρα επιλογές των υπουργών. Είναι απαραίτητο οι πόροι αυτοί να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για ένα νέο βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ψηφιακής εποχής και της «πράσινης οικονομίας». Σχέδιο που πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ουσιαστικού διαλόγου των πολιτικών δυνάμεων στο Κοινοβούλιο, αλλά και των κοινωνικών εταίρων στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.
Πόσο ανησυχείτε για την αύξηση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας λόγω της κρίσης με τον κορωνοϊό; Πέραν των θετικών επιχορηγήσεων από την Ε.Ε., μήπως τα νέα δάνεια δημιουργούν κινδύνους για καινούρια μνημόνια;
Μα γι’ αυτό από την αρχή τονίσαμε ότι η κρίση πρέπει να αντιμετωπιστεί με νέες, μη συμβατικές πολιτικές και καινοτόμα εργαλεία. Χωρίς μνημόνια και νέες δημοσιονομικές υποχρεώσεις. Δώσαμε μάχη γι’ αυτό, καταθέσαμε συγκεκριμένες προτάσεις στις προσυνόδους των σοσιαλιστών ηγετών της Ευρώπης. Χαίρομαι που η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Εξάλλου, το μέρος του πακέτου χρηματοδότησης που αφορά χαμηλότοκο δανεισμό είναι στην ευχέρεια κάθε χώρας αν θα το αξιοποιήσει. Το κρίσιμο και απόλυτα επιβεβλημένο για την Ελλάδα επιπλέον είναι η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας να επεκταθεί ως το τέλος του 2022. Για να μπορέσει η χώρα να «αναπνεύσει» χωρίς τον βραχνά των δυσβάσταχτων δημοσιονομικών στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα. Και να αξιοποιήσουμε τους διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους εκεί που θα πιάσουν τόπο. Οι λογικές και πρακτικές των κυβερνήσεων της Ν.Δ. το 2004-09 είναι το παράδειγμα προς αποφυγή.
Παγκοσμίως, η κρίση του κορωνοϊού έσπρωξε τα κράτη να αναλάβουν μεγαλύτερες ευθύνες για την προστασία της ανθρώπινης ζωής απ’ ό,τι είχαν στο παρελθόν. Ευνοεί η εξέλιξη αυτή την ανάπτυξη της σοσιαλδημοκρατίας;
Η κρίση αποστόμωσε τους κήρυκες των δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού και έβαλε στο περιθώριο τις θεωρίες για τη δήθεν αυτορρυθμιζόμενη αγορά που έχει λύσεις και απαντήσεις για όλα. Οι πολίτες σε όλο τον κόσμο διεκδικούν να απαλλαγούν από τα δεσμά της συντήρησης, τη διαρκή ανακύκλωση της ασφυκτικής λιτότητας, τις θυσίες στον βωμό των πλεονασμάτων, την άνευ όρων παράδοση στην ευημερία των ελίτ και των τραπεζών και τη διαρκή συρρίκνωση ονείρων και δικαιωμάτων για τους πολλούς. Η ατζέντα της σοσιαλδημοκρατίας επιστρέφει δυναμικά. Απέναντι στη συντήρηση που, αμήχανη από την αποκάλυψη του αδιεξόδου των νεοφιλελεύθερων δογμάτων, επιχειρεί να εμφανιστεί ρητορικά και προσχηματικά μεταλλαγμένη. Απέναντι στην ιδεοληπτική «Αριστερά» που αντιλαμβάνεται τις κρίσεις ως ευκαιρία λαϊκισμού και τυχοδιωκτισμού. Ολοι αυτοί ξέμειναν χωρίς αφήγημα και γι’ αυτό εμφανίζονται μιμητές. Η σοσιαλδημοκρατία έχει σήμερα μια μεγάλη ευκαιρία να βγει από τις βεβαιότητες και τους αναχρονισμούς που την κρατούν συρρικνωμένη και μακριά από την εξουσία. Μετά την αυτοκριτική έρχεται η ώρα της ανασύνταξης. Με απαντήσεις δίπλα στα γεγονότα της ζωής κάθε ανθρώπου. Την εργασία, την εκπαίδευση, την ποιότητα ζωής, την υγεία, το περιβάλλον. Που θα επαναφέρει τη σκάλα της κοινωνικής ανόδου στον ορίζοντα ζωής κάθε πολίτη χωρίς αποκλεισμούς και δεν θα περιορίζεται να ρυθμίζει -εκ των υστέρων- τις αποτυχίες της αγοράς.
Ποιο είναι το σχέδιό σας για την αύξηση της επιρροής του Κινήματος Αλλαγής; Υπάρχει κάποιο χρονικό ορόσημο για την επίτευξη των στόχων σας, δεδομένου ότι το 2020 συμπληρώνετε πέντε χρόνια ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και του Κινήματος Αλλαγής;
Για την παράταξή μας κάθε μέρα είναι και ένα ορόσημο. Ένας ακόμα σταθμός σε μια δύσκολη αλλά δημιουργική πορεία. Δίνουμε διαρκή αγώνα που είναι μαραθώνιος και όχι κατοστάρι. Όλοι αναγνωρίζουν ότι και σε αυτή την κρίση ο αυτόνομος πολιτικός μας λόγος έστειλε ένα μήνυμα ευθύνης, σοβαρότητας και προοδευτικής ταυτότητας χωρίς μισόλογα. Η αυτόνομη πορεία δεν είναι ένα σύνθημα ή μια τακτική ίσων αποστάσεων. Έχει πολιτικό περιεχόμενο και ουσία και δίνει προστιθέμενη αξία στον εργαζόμενο, στον άνεργο, στον συνταξιούχο, στον αγρότη, στον επιστήμονα, στον επαγγελματία, στον νέο και τη μεσαία τάξη. Όσο περισσότερο αυτό γίνεται ορατό και κατανοητό τόσο οι δυνάμεις του τεχνητού διπολισμού ενοχλούνται. Επόμενο βήμα για μας είναι να εκφράσουμε ένα ολοκληρωμένο, εναλλακτικό, προοδευτικό σχέδιο για την επόμενη μέρα της Ελλάδας και των Ελλήνων. Διαμορφώνοντας μαζί με τους προοδευτικούς πολίτες το κοινωνικό συμβόλαιο της νέας Αλλαγής, με όρθια κοινωνία και ζωντανή οικονομία. Αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες, τις αγωνίες και τις προσδοκίες τους, αλλά και τη βοή των γεγονότων ενός μέλλοντος που η κρίση έφερε πιο κοντά. Ανοιχτοί σε όλες τις απόψεις. Απλώνουμε το χέρι σε όσους αισθάνονται ότι ανήκουν στη μεγάλη δημοκρατική παράταξη -σοσιαλιστές, δημοκράτες, προοδευτικούς κεντρώους, ριζοσπάστες της Ανανεωτικής Αριστεράς, προοδευτικούς πολίτες- χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Ολους όσοι πιστεύουν στην αυτόνομη πορεία της παράταξης, που δεν γητεύτηκαν από τα θέλγητρα των θώκων εξουσίας, που θέλουν και μπορούν να προσφέρουν. Αυτός ο δρόμος, των ιδεών, της πολιτικής με αρχές και αξίες, που συνθέτει ένα όραμα νέων βιώσιμων διεκδικήσεων, καταφύγιο και αποκούμπι των πολλών που πλήττονται ιδιαίτερα από τις εξελίξεις, θα εμπνέει κάθε μέρα και περισσότερους να αγωνιστούν μαζί μας. Αυτός είναι ο δρόμος της αναγέννησης της προοδευτικής παράταξης και είναι μονόδρομος.
Πόσο έχει αλλάξει ο ΣΥΡΙΖΑ τους μήνες που βρίσκεται στην αντιπολίτευση; Θεωρείτε ότι έχει εσωτερικές δυνάμεις ώστε να προσανατολιστεί σε μια νέα κατεύθυνση προς την οποία θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο συνεργασίας;
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αλλάζει. Με έντονα τα σημάδια κόπωσης από τον βυζαντινισμό στο εσωτερικό του, εγκλωβισμένος στις αντιφάσεις του, πορεύεται χωρίς πυξίδα. Επιχειρεί να καλύψει την πρόσφατη ιστορία του με την αφαίμαξη της μεσαίας τάξης, την αμηχανία του από την απουσία πολιτικής πρότασης με νέα Ζάππεια, εμπόριο ελπίδας και κακέκτυπες μαρκίζες της σοσιαλδημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από το πώς πορεύονται οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, η αυτόνομη πορεία του Κινήματος Αλλαγής, όπως είπα, είναι για μας σταθερή επιλογή και συλλογική δέσμευση.
Η τουρκική επιθετικότητα μπορεί να φτάσει μέχρι το θερμό επεισόδιο; Σας ικανοποιούν οι χειρισμοί της κυβέρνησης και των αρμόδιων ή θεωρείτε ότι η κατάσταση μοιάζει να ξεφεύγει από τον έλεγχο των υπουργείων Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών;
Δεν ζούμε σε ήσυχους καιρούς. Θα είναι λάθος να θεωρήσουμε ότι η πανδημία θα αναστείλει την αναθεωρητική στρατηγική και τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Αντίθετα, η ένταση στα εσωτερικά της προβλήματα μπορεί να την εξωθήσει στην κλιμάκωση του ασύμμετρου επεκτατισμού της. Πιστεύω ακράδαντα ότι στα εθνικά ζητήματα -και ιδιαίτερα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις- πρέπει να είμαστε όλοι πολύ προσεκτικοί και υπεύθυνοι. Χρειάζεται να αναζητούμε διαρκώς σημεία σύγκλισης, ώστε κάποια στιγμή όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί να κάτσουμε στο τραπέζι της εθνικής συνεννόησης. Χρειάζονται διαρκής εγρήγορση, εθνική στρατηγική και αρραγές εθνικό μέτωπο. Το τελευταίο διάστημα λανθασμένοι χειρισμοί, ατυχείς διατυπώσεις, παλινωδίες και τριβές μεταξύ άμυνας και εξωτερικής πολιτικής επιτείνουν αυτή την ανάγκη και είναι ευθύνη του πρωθυπουργού να κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση.
