Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη
στη συζήτηση για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με θέμα: «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις»
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω σήμερα αναφερόμενος σε μια θλιβερή επέτειο, σε ένα έγκλημα δίχως τιμωρία. Ακριβώς 10 χρόνια μετά, τιμούμε τη μνήμη της Παρασκευής Ζούλια, του Επαμεινώνδα Τσακάλη και της εγκύου Αγγελικής Παπαθανασοπούλου. Είναι τα θύματα της Marfin. Αθώοι συμπολίτες μας που τους στέρησε τη ζωή η τυφλή βία και ο διχασμός. Οι μολότοφ των κουκουλοφόρων μιας εποχής που πλήγωσε την Ελλάδα ολόκληρη, την πολιτική, την κοινωνία, τον πολιτισμό, την εικόνα μας στο εξωτερικό.
Τις επόμενες μέρες, κύριε Πρόεδρε, και πιστός σε μία δέσμευση που είχα αναλάβει το 2018, η πολιτεία θα τιμήσει τη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν. Μία ειδική πλακέτα στο κτήριο της φωτιάς και του μίσους θα πολεμά τη λήθη, θα μας καλεί σε ενότητα και σε δημοκρατική επαγρύπνηση και θα κρατά ζωντανό το μεγάλο δίδαγμα εκείνης της ημέρας με δύο λέξεις: «Ποτέ πια».
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, προσέρχομαι στη Βουλή σήμερα όχι για να μιλήσω εκ νέου για την πανδημία, η μάχη με την οποία άλλωστε συνεχίζεται με αποτελέσματα τα οποία εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά. Είμαι εδώ για να υπερασπιστώ ένα σημαντικό νομοσχέδιο και για να απαντήσω στην κριτική την οποία έχει δεχτεί η Κυβέρνηση, που σε μεγάλο βαθμό τη θεωρώ αδικαιολόγητη. Γιατί οι νέες διατάξεις για το περιβάλλον θέτουν, επιτέλους, σαφείς κανόνες για την προστασία του, όμως ταυτόχρονα αποτελούν και προωθητικούς βατήρες για μία γρήγορη και κυρίως βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτήν που θα κληθεί να αμβλύνει τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα της επόμενης ημέρας και να ξαναφέρει την Ελλάδα σε μια τροχιά προόδου και στην πρωτοπορία της Ευρώπης.
Θέλω να θυμίσω στο Σώμα ότι από την πρώτη μου ομιλία ως Πρωθυπουργός, στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης, είχα τονίσει επιτακτικά ότι η οικονομική ανάπτυξη του 21ου αιώνα δεν μπορεί παρά να συμβαδίζει με το έμπρακτο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος. Είχα επισημάνει τότε ότι η χώρα μας, δυστυχώς, υστερεί και στους δύο αυτούς τομείς. Απόδειξη: Δεκάδες επενδύσεις οι οποίες βαλτώνουν στα δίκτυα της γραφειοκρατίας και της νομικής αβεβαιότητας. Είναι η μία πλευρά. Η άλλη πλευρά, η άναρχη δόμηση, τα σκουπίδια, εξακολουθούν να μας πνίγουν, κατατάσσοντάς μας στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτούς τους κρίσιμους δείκτες περιβαλλοντικής υπευθυνότητας.
Τα στοιχεία, δυστυχώς, εδώ είναι αμείλικτα. Η χώρα μας είναι από τις πρώτες στην υπερ-ρύθμιση με νόμους και απαγορεύσεις στα θέματα του περιβάλλοντος. Την ίδια στιγμή βρίσκεται στην 35η θέση μεταξύ 40 χωρών ως προς την αποτελεσματικότητα των περιβαλλοντικών πολιτικών, γεγονός που δηλώνει ότι ο αντίπαλος τόσο της ανάπτυξης όσο και της προστασίας του περιβάλλοντος είναι συχνά ένας και κοινός: Η φοβική γραφειοκρατία.
Το επαναλαμβάνω συνεπώς και τώρα, η ευημερία με οικολογικό πρόσημο είναι κεντρική προτεραιότητα αυτής της Κυβέρνησης. Προσωπική μου θέση αποτελεί ότι το μέλλον της πατρίδας μας συνδέεται ευθέως, γραμμικά, απόλυτα, θα έλεγα, με την ικανότητά μας να προστατεύουμε αλλά και να αξιοποιούμε το μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό μας περιβάλλον. Γιατί αυτό που ονομάζουμε βιώσιμη ανάπτυξη είναι η άλλη όψη μιας ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής. Δεν είναι ανάπτυξη αν δεν αφορά τους πολίτες και δεν μπορεί να είναι βιώσιμη αν δεν αφορά το περιβάλλον.
Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι η Ελλάδα, ιδίως υπό τις σημερινές συνθήκες, καλείται να εντείνει τις προσπάθειές της ώστε να διαχειριστεί αποτελεσματικά τη μεγάλη κρίση της κλιματικής αλλαγής. Καλείται να αντικαταστήσει ρυπογόνες και συχνά δαπανηρές πηγές ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές που προσφέρουν φθηνό και καθαρό ρεύμα. Καλείται να μετατρέψει σε πλούτο τα άχρηστα υλικά και τα απόβλητά της. Καλείται να οριοθετήσει με αυστηρότητα αλλά και με ρεαλισμό τη δόμηση και τελικά καλείται να εντάξει αρμονικά το περιβάλλον στην οικονομική και κοινωνική ζωή, σε συνδυασμό με τον τουρισμό και τον πολιτισμό.
Αυτές οι κυβερνητικές επιλογές, προφανώς, έχουν διατυπωθεί και σε διεθνές επίπεδο. Στην προσυπογραφή μας στη Συμφωνία των Παρισίων, στη δέσμευσή μας να είμαστε συνεπείς με τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης έως το 2030 που έχει θέσει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, ενώ η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που στήριξε το φιλόδοξο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μία οικονομία χωρίς αρνητικό κλιματικό αποτύπωμα το 2050. Στη δική μας αντίληψη αυτές οι πολιτικές δεν αποτελούν απλά συμβατικές υποχρεώσεις, αλλά μεγάλες ευκαιρίες και μάλιστα ευκαιρίες που ήδη αξιοποιούνται.
Έχουμε πετύχει τους στόχους μας για το 2020 ως προς τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και έχουμε θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους για την περαιτέρω διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο μείγμα ενεργειακής παραγωγής μέχρι το 2030 και το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα, το οποίο έχει εκπονήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κινείται ακριβώς σε αυτήν την κατεύθυνση. Και, βέβαια, οργανώνουμε την απόσυρση μεγάλων λιγνιτικών μονάδων νωρίτερα και μεθοδικότερα από κράτη τα οποία είναι πολύ ισχυρότερα, όπως η Γερμανία. Θα επανέλθω σε αυτό το θέμα στη συνέχεια.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το νομοσχέδιο το οποίο συζητούμε, έχει αναλυθεί εκτενώς από τον εισηγητή μας, από τους ομιλητές μας, από τον Υπουργό, τους αρμόδιους Υφυπουργούς. Θα ήθελα εν τάχει να επαναλάβω τις βασικές κατευθύνσεις του, που κινούνται σε τρία πεδία: Τη μεταρρύθμιση του υφιστάμενου πλαισίου περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ώστε να διευκολύνονται οι επενδύσεις και κυρίως οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης των δασών και των προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Και τέλος την αλλαγή προτύπου για την επεξεργασία και την αξιοποίηση των αστικών αποβλήτων.
Και ποιος αμφιβάλλει ότι τα προβλήματα αυτά ταλαιπωρούν τη χώρα εδώ και δεκαετίες; Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι αποτελούν δραματικές ελλείψεις για ένα μοντέρνο Ευρωπαϊκό κράτος; Και ποιος μπορεί να διαφωνεί με την άποψη ότι απαιτούν άμεσες, επαναλαμβάνω, άμεσες λύσεις;
Ξεκινώ με το πρώτο. Τα στάδια για την εξέταση και οι χρόνοι για την έκδοση περιβαλλοντικών αδειών εναρμονίζονται στο εξής με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα. Κάτι που σημαίνει ότι τα περιττά γραφειοκρατικά εμπόδια αίρονται. Οι σχετικές αιτήσεις θα εγκρίνονται και θα απορρίπτονται σε διάστημα τριών έως πέντε μηνών, αντί των έξι έως οκτώ ετών που διαρκούν σήμερα. Και αν οι μηχανισμοί της Δημόσιας Διοίκησης καθυστερούν, τότε οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από το Κεντρικό Συμβούλιο Αδειοδοτήσεων. Είναι προφανές ότι η πρόθεση του νομοσχεδίου είναι και να διευκολύνει σημαντικά επενδυτικά σχέδια που σήμερα λιμνάζουν σε διάφορα συρτάρια. Προκειμένου μάλιστα να προωθούνται πολλές υποθέσεις ταυτόχρονα στους μηχανισμούς αδειοδότησης, όπως έχουμε κάνει και σε άλλους τομείς, θα μπορούν να συμμετέχουν και ιδιωτικοί πιστοποιημένοι φορείς αξιολόγησης.
Με την ίδια στόχευση η ισχύς των αδειών επεκτείνεται από τα 10 στα 15 χρόνια. Η ανανέωσή τους γίνεται πιο απλή και πιο γρήγορη. Και η ίδια αναπτυξιακή λογική διέπεται και από την έκδοση αδειών ειδικά για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές. Και προσπαθώ να καταλάβω, κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αν επί της αρχής υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφωνία για τις ρυθμίσεις που προωθεί η Κυβέρνηση. Και θα ήθελα πραγματικά, όταν γίνεται κριτική σε αυτή την αίθουσα, να μην θεωρούμε ότι η Ελλάδα αποτελεί κάποια ιδιαιτερότητα μέσα στον ευρωπαϊκό χάρτη. Και θα ήμουν πάρα πολύ ανοιχτός, εάν η Αντιπολίτευση έχει αντίθεση σε αυτές τις ρυθμίσεις, να μας υποδείξει σε ποιες ευρωπαϊκές χώρες με μεγάλη περιβαλλοντική ευαισθησία γίνεται κάτι διαφορετικό από αυτό το οποίο κάνει η Κυβέρνηση ως προς το κομμάτι των αδειοδοτήσεων.
Φοβάμαι ότι δεν θα βρείτε πολλά τέτοια παραδείγματα. Γι’ αυτό και επιμένω ότι αυτό το οποίο κάνουμε στο κομμάτι των αδειοδοτήσεων δεν είναι να κάνουμε εκπτώσεις στην περιβαλλοντική μας συνείδηση. Ξέρετε, αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μου το επιτρέπει ούτε η δική μου συνείδηση. Θέλω να θυμίσω ότι προσωπικά ασχολούμαι με τα θέματα του περιβάλλοντος από το 2004, από τότε που πρώτη φορά εκλέχθηκα βουλευτής. Κατά συνέπεια, δεν αποδέχομαι σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι κάποιοι οι οποίοι για πολλές δεκαετίες ισχυρίστηκαν ότι έχουν το μονοπώλιο της περιβαλλοντικής ευαισθησίας, ότι μπορούν να μας ασκούν κριτική και ότι είναι πιο περιβαλλοντικά ευαίσθητοι από κάποιους άλλους, μόνο και μόνο επειδή προέρχονται από κάποιον συγκεκριμένο ιδεολογικό χώρο. Πόσο μάλλον όταν αυτοί οι κάποιοι έχουν κυβερνήσει 4,5 χρόνια και έχουν ένα συγκεκριμένο έργο ή μάλλον θα έλεγα καλύτερα μη έργο, να επιδείξουν στα ζητήματα αυτά. Θα επανέλθω, όμως, στη συνέχεια στις κριτικές και στις ενστάσεις της αντιπολίτευσης.
Δεύτερη επιδίωξη του νομοσχεδίου είναι η ουσιαστική συνολική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Πώς; Με την αναδιάρθρωση όλων των φορέων που είναι επιφορτισμένοι με αυτό το καθήκον ώστε να μπορούν να το επιτελούν αποτελεσματικά. Με την οριστική αποσαφήνιση του καθεστώτος στις περιοχές Natura και βέβαια με νέους, ενιαίους δασικούς χάρτες. Πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις το ζήτησαν, το συζήτησα εκτενώς και με τον Υπουργό Περιβάλλοντος, να συγκροτηθεί -όπως και κάνουμε με το νομοσχέδιο- ένας κεντρικός φορέας διαχείρισης του περιβάλλοντος στον οποίο θα εμπίπτουν πια ως οργανικές μονάδες οι διάσπαρτοι φορείς οι οποίοι μέχρι σήμερα είχαν την εποπτεία των προστατευόμενων περιοχών.
Έχω επισκεφτεί πάρα πολλές από τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας, σχεδόν όλες, εκεί που υπάρχουν φορείς. Νομίζω ότι η συνολική εικόνα την οποία έχουμε είναι ότι αυτοί οι φορείς διαχείρισης -παρά την καλή διάθεση των τοπικών κοινωνιών και όσων τους στελεχώνουν- δεν ήταν τελικά αποτελεσματικοί. Δεν είχαν τα κατάλληλα μέσα ούτε τον κατάλληλο συντονισμό για να μπορούν να επιτελέσουν το καθήκον τους. Και γι’ αυτό και δρομολογούμε αυτή την σημαντική τομή με τη δημιουργία του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Θα έχει πια τη συνολική εποπτεία όλων των προστατευόμενων περιοχών της χώρας.
Ως προς τη συζήτηση για τις περιοχές Natura, για την οποία έγινε μεγάλη φασαρία, ανέβηκαν πολύ οι τόνοι. Γενικά θεωρώ ότι υπήρχε μια μεγάλη ένταση από πλευράς αντιπολίτευσης, αναντίστοιχη με το κλίμα του δημιουργικού διαλόγου το οποίο θέλουμε να καλλιεργήσουμε στη Βουλή. Ίσως είναι μια ένταση η οποία καλλιεργήθηκε τεχνητά για να κρύψει την ένδεια επιχειρημάτων, αλλά και τα πεπραγμένα της προηγούμενης Κυβέρνησης.
Τι κάνουμε, λοιπόν, στις περιοχές Natura; Αυτό που γίνεται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Τις χωρίζουμε σε ζώνες διαφορετικές, τέσσερις εν προκειμένω, οι χρήσεις γης και οι δραστηριότητες σε αυτές θα είναι ανάλογες με το βαθμό προστασίας και συμβατές με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. Κάθε περιοχή, δηλαδή, εξατομικεύεται με βάση τα ιδιαίτερα γνωρίσματά της. Άλλη είναι η περίπτωση του Ολύμπου ή του Φαραγγιού της Σαμαριάς, όπου πρέπει να ισχύει καθεστώς απόλυτης προστασίας, και πολύ διαφορετική είναι η κατάσταση σε μια άλλη ζώνη η οποία όχι απλά μπορεί και πρέπει, να υποδεχθεί ήπιες παρεμβάσεις. Έτσι ώστε με αυτόν τον τρόπο να μπορεί να αναδειχθεί περισσότερο. Και το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα εκπονεί για κάθε τόπο ένα ειδικό διαχειριστικό σχέδιο με τη μορφή προεδρικού διατάγματος. Έτσι εμπλέκεται στη διαδικασία το Συμβούλιο της Επικρατείας. Δεν νομίζω ότι κάποιος σε αυτήν την αίθουσα μπορεί να αμφισβητήσει την περιβαλλοντική του ευαισθησία.
Η σημερινή αδιαφάνεια, λοιπόν, οι συχνές τοπικές αυθαιρεσίες, οι αποσπασματικές ρυθμίσεις κάποτε δούλευαν. Σε κάποιες περιοχές δούλευαν, σε κάποιες ξεκάθαρα όχι. Δίνουν τώρα τη θέση τους σε ένα συνολικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο αυτό και μόνο αυτό θα ορίζει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στις υπό προστασία ζώνες.
Έγινε μεγάλη συζήτηση για το ζήτημα των εξορύξεων πετρελαίου και, αν κατάλαβα καλά και από τις ανακοινώσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων, με τις οποίες συνομιλώ τακτικά, αυτή είναι μία σημαντική διαφωνία, που είναι μια διαφωνία επί της αρχής όμως. Θέλουμε ή δεν θέλουμε να έχουμε εξορύξεις υδρογονανθράκων στη χώρα, ασχέτως το πού θα γίνουν αυτές; Τώρα φαντάζομαι ότι η κριτική η οποία ασκείται από τον ΣΥΡΙΖΑ για εξορύξεις υδρογονανθράκων εντός περιοχών Natura είναι τουλάχιστον υποκριτική. Διότι ο χάρτης τον οποίον κατέθεσε ο Υπουργός στην Ολομέλεια της Βουλής τα λέει όλα. Οικόπεδα τα οποία εσείς αδειοδοτήσατε ή επαναδειοδοτήσατε, ήταν εντός περιοχών Natura. Αυτό κάνατε. Το κάνατε εσείς με τη δική σας υπογραφή. Άρα, δεν μπορώ να καταλάβω αυτού του είδους την κριτική και θέλω να θυμίσω ότι κάτι αντίστοιχο γίνεται στη Γερμανία, γίνεται στην Ολλανδία. Ναι, μπορεί να υπάρχει και εξορυκτική δραστηριότητα πετρελαίου εντός προστατευόμενων περιοχών. Το ζήτημα επί της αρχής, αν πρέπει ή αν δεν πρέπει να κάνουμε εξορύξεις πετρελαίου, είναι ένα επιχείρημα το οποίο είμαι διατεθειμένος να το συζητήσω.
Προφανώς η Κυβέρνηση έχει την άποψή της. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις μπορεί να έχουν μια άλλη άποψη και ξέρετε ότι αυτή η συζήτηση μπορεί να είναι και περί όνου σκιάς τελικά. Διότι με τις τιμές του πετρελαίου εκεί που βρίσκονται σήμερα είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν υπάρχει πραγματικό επιχειρηματικό ενδιαφέρον για νέες εξορύξεις πετρελαίου στη χώρα μας. Εδώ η μία υφιστάμενη πετρελαιοπηγή στον Πρίνο, η οποία λειτουργεί αδιάλειπτα εδώ και 45 χρόνια, χωρίς καμία -πρέπει να το τονίσουμε αυτό- περιβαλλοντική επιβάρυνση για την περιοχή της Καβάλας, χωρίς κανένα ατύχημα, αυτή τη στιγμή κινδυνεύει, πολύ απλά διότι η επένδυση αυτή και η υφιστάμενη παραγωγική δραστηριότητα, με πλήρεις αποσβέσεις πια, δεν βγαίνει με τις υφιστάμενες τιμές του πετρελαίου. Άρα είναι πολύ πιθανό ότι και όλη αυτή η συζήτηση να είναι μια συζήτηση που θα ξεπεραστεί από τις ίδιες τις εξελίξεις στην αγορά της ενέργειας.
Το νομοσχέδιο τώρα έρχεται και βάζει επίσης μία τάξη στο θολό τοπίο των δασικών χαρτών. Τα σχέδια περιοχών που είχαν εξαιρεθεί με αυτό το ενδιαφέρον εφεύρημα περί οικιστικών πυκνώσεων, θα αναρτηθούν εκ νέου και όλη η διαδικασία θα κινηθεί και πρέπει να κινηθεί στο πνεύμα του Συμβουλίου της Επικρατείας το οποίο, όπως ξέρετε, έκρινε αντισυνταγματικές τις ρυθμίσεις της προηγούμενης Κυβέρνησης. Ένα περίπλοκο ζήτημα. Έχει απασχολήσει πολλές Κυβερνήσεις στο παρελθόν. Θέλω να πιστεύω ότι αυτή τη φορά θα μπορέσουμε να δώσουμε μία οριστική λύση η οποία να είναι και απόλυτα στέρεη στο συνταγματικό της πλαίσιο.
Ο τρίτος τώρα μεγάλος άξονας του νομοσχεδίου αφορά πλαστικά, απόβλητα, τόσο τη μείωση του όγκου στην πηγή όσο και τη μετέπειτα διαχείρισή τους. Από την 1η Ιανουαρίου του 2021 επιβάλλεται περιβαλλοντικό τέλος σε κάθε είδος πλαστικής σακούλας με μοναδική εξαίρεση τις βιοδιασπώμενες σακούλες. Απλουστεύονται παράλληλα διαδικασίες για τα αστικά λύματα, τα αδρανή υλικά από κατασκευές, τα αστικά απόβλητα. Δημότες πολλών Δήμων, κυρίως στην Ανατολική Αττική, που αντιμετωπίζουν ακόμα πρόβλημα σήμερα, θα μπορούν πλέον να συνδέονται χωρίς επιβάρυνση στα κεντρικά δίκτυα αποχέτευσης. Τα λύματα των σπιτιών θα διοχετεύονται, δηλαδή, σε υπονόμους και όχι σε μεμονωμένες ανά κατοικία εγκαταστάσεις αποχέτευσης.
Επίσης, τα υλικά από εκσκαφές και κατεδαφίσεις θα πάψουν να αποτίθενται χωρίς έλεγχο σε οικόπεδα, ρέματα και πεζοδρόμια. Και στο εξής, προϋπόθεση για να εκδίδεται μία άδεια οικοδομής, θα είναι ο κατασκευαστής να διαθέτει σύμβαση συνεργασίας με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης των μπάζων. Υπάρχουν βεβαίως και πολλές άλλες διατάξεις που είτε εναρμονίζουν το θεσμικό μας πλαίσιο με τα ευρωπαϊκά δεδομένα είτε λειτουργούν συμπληρωματικά προς την κεντρική κατεύθυνση της πράσινης ανάπτυξης. Μίλησαν για αυτά ήδη ο Υπουργός και πολλοί βουλευτές.
Τι είναι, λοιπόν, με δύο λόγια αυτό το νομοσχέδιο; Θα έλεγα ότι πρώτον, φέρνει ένα βήμα μπροστά τη χώρα σε τομείς που θα τους χαρακτήριζα τριτοκοσμικούς. Βάζει τέλος στην Ελλάδα των βόθρων, των μπάζων, των χωματερών, που απειλούν την υγεία των κατοίκων και κοστίζουν εκατομμύρια στο Δημόσιο. Δεύτερον, στρέφει τη χώρα προς την ενέργεια που θα παράγεται από τον αέρα, τον ήλιο, τα νερά της. Την απαλλάσσει από τους βλαβερούς ρύπους του λιγνίτη αλλά και από την ακριβή παραγωγή ρεύματος. Μετατρέπει την καθαρή ενέργεια σε πεδίο επενδύσεων που θα φέρουν θέσεις απασχόλησης, τοπική ευημερία, έσοδα και για το κράτος αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες. Και τρίτον, οι νέες ρυθμίσεις εισάγουν μια σύγχρονη οπτική για την προστασία της ελληνικής φύσης. Δεν αντιμετωπίζεται το περιβάλλον ως ένα έκθεμα το οποίο λειτουργεί ανεξάρτητα από τον άνθρωπο που μετατρέπει σε γόνιμη παράμετρο της ζωής μας, της ζωής της κοινωνίας που το περιβάλλει. Και σε στοιχείο της ευρύτερης περιοχής που ανήκει διαφυλάττοντας την ομορφιά του, αλλά μεγεθύνοντας και τις παραγωγικές του δυνατότητες.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, είδα ότι αν και το ζήτημα αυτό και το νομοσχέδιο συζητείται εδώ και μήνες, η αντιπολίτευση το θυμήθηκε τις τελευταίες μέρες. Πότε μιλάει για ελλειμματική διαβούλευση και πότε για δήθεν καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Απαντώ, λοιπόν, ότι η διαβούλευση υπήρξε εξαντλητική. Οι φορείς των προστατευόμενων περιοχών -αναφέρω ένα παράδειγμα μόνο- βρίσκονται σε ανοιχτό διάλογο με το Υπουργείο από τον περασμένο Οκτώβριο. Ενώ ανά δίμηνο οι περιβαλλοντικές οργανώσεις συναντούν τον Υπουργό. Το ίδιο το νομοσχέδιο έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τα τέλη Φεβρουαρίου.
Ακολούθησε νέος διάλογος με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Πολλές από τις προτάσεις τους για τη διαχείριση των περιοχών Natura έγιναν δεκτές από το Υπουργείο. Και όσον αφορά τη «σπουδή» για την εισαγωγή του νομοσχεδίου ναι, υπάρχει αίσθηση πια του επείγοντος. Εκατόν-εβδομήντα χιλιάδες συμπολίτες μας έχουν υποβάλει αντιρρήσεις για τους δασικούς χάρτες. Η σχετική ρύθμιση του ΣΥΡΙΖΑ έχει καταπέσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Επενδυτές σήμερα περιμένουν 6 έως 8 χρόνια για μια περιβαλλοντική αδειοδότηση. Τα νησιά μας, άκουσα επιφυλάξεις, να μη ξεκινήσει το σχέδιο για τα νησιά από τώρα, αλλά από το ’21. Μα, έχετε δει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, σήμερα που μιλάμε, στα νησιά μας; Συχνά πνίγονται στο σκουπίδι και η χώρα πνίγεται συχνά στο πλαστικό.
Τώρα, για τη χθεσινή συγκέντρωση τι να πω; Ούτε στοιχειώδεις αποστάσεις ασφαλείας δεν μπορούσατε να κρατήσετε και μετά εκνευρίζεστε γιατί οι πολίτες εύλογα αναρωτιούνται τι θα συνέβαινε αν τύχαινε σε εσάς η διαχείριση αυτής τη πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης.
Κοιτάξτε, η Κυβέρνηση ουδέποτε είχε, έχει και θα έχει πρόθεση να περιορίσει το δικαίωμα της δημόσιας συνάθροισης, της διαμαρτυρίας με άλλα λόγια. Αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό της Δημοκρατίας μας. Αλλά, απαιτώ από κόμματα και από συνδικαλιστικούς φορείς που οργανώνουν διαδηλώσεις αυτή την εποχή, να έχουν τη στοιχειώδη ευθιξία να σέβονται τις υποδείξεις των ειδικών και να μην παρουσιάζεται αυτή η άθλια εικόνα, η οποία παρουσιάστηκε χθες έξω από τη Βουλή. Αδικεί και αυτούς οι οποίοι διαδηλώνουν και τα αιτήματά τους. Διότι, αντί να ασχοληθούμε με τον πυρήνα των επιχειρημάτων σας, ασχοληθήκαμε με το θέαμα να βρίσκεται ο ένας δίπλα στον άλλον και ότι δεν μπόρεσαν καν να τηρηθούν οι στοιχειώδεις αποστάσεις ασφαλείας.
Πήρε το μάτι μου, βέβαια και την αφίσα της συγκέντρωσης. Κατήγγειλε και πάλι οικολογικό πραξικόπημα, νέες υποτίθεται μνημονιακές ρυθμίσεις. Θυμηθήκατε και τα μνημόνια. Δεν ξέρω τι να πω. Εγώ δεν μπορώ να απαντήσω σε φθαρμένα συνθήματα. Σε αυτά, εξάλλου, έχει απαντήσει το έργο της προηγούμενης Κυβέρνησης. Η πρωτοφανής παράλυση σε όλο το ζήτημα που αφορά τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Οι παγωμένες επενδύσεις. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εδώ θα μπορούσε πραγματικά να ταιριάζει η έκφραση «όχι άλλο κάρβουνο» παρακαλώ, κύριοι της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Εμείς έχουμε χαράξει τους κεντρικούς άξονες της περιβαλλοντικής και ενεργειακής μας πολιτικής. Ο σημαντικότερος συνοψίζεται στη φράση «πλήρης απολιγνιτοποίηση» μέχρι το 2028. Δεν έχω καταλάβει ακόμα, ειλικρινά, ποια είναι η στάση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης απέναντι σε αυτό το θέμα. Και θα ήθελα σήμερα να έχω μία ξεκάθαρη απάντηση. Δεν ξέρω. Ήλπιζα να είναι εδώ πέρα ο κ. Τσίπρας για να κάνουμε μία ουσιαστική συζήτηση γύρω από αυτά τα ζητήματα. Εάν επιλέξει να έρθει στη συνέχεια, θα ήθελα από τον αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ μία ξεκάθαρη απάντηση πώς τοποθετείται απέναντι σε αυτήν την εμβληματική πρωτοβουλία της ελληνικής Κυβέρνησης, η οποία έχει τύχει διεθνούς αναγνώρισης και έχει υποστηριχθεί ανοιχτά από όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Διότι να να παρουσιάζουμε το σύνολο των απόψεων των περιβαλλοντικών οργανώσεων για την πολιτική της Κυβέρνησης, όχι μόνο μία πτυχή τους.
Βιαζόμαστε, λοιπόν, να εφαρμόσουμε αυτήν την πολιτική για να πετύχουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία και για την Πελοπόννησο. Και η απεξάρτηση από το ρυπογόνο λιγνίτη θα γίνει το θεμέλιο για μία νέα ζωή σε αυτές τις δύο περιοχές, με ένα καινούργιο παραγωγικό μοντέλο, με πολλές δουλειές και μεγαλύτερες προοπτικές. Και ναι, θέλουμε να επιταχύνουμε την ανάπτυξη της χώρας με πράσινο πρόσημο. Γι΄αυτό και επιδιώκουμε περισσότερες επενδύσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και ένα περιβάλλον πιο υγιές και ανθρώπινο, με προστατευόμενες περιοχές που δεν θα εγκαταλείπονται πια στην τύχη τους. Όπως και με πόλεις βιώσιμες και καθαρές χωρίς αυθαιρεσίες. Θυμίζω ότι εμείς είμαστε η Κυβέρνηση που τελικά επέβαλε την κατεδάφιση δύο ορόφων στο ξενοδοχείο κοντά στην Ακρόπολη, όταν άλλοι έμεναν για χρόνια απλοί παρατηρητές.
Αγαπητοί συνάδελφοι, η ανάπτυξη τρέχει και το περιβάλλον δεν μπορεί να μας περιμένει. Πρέπει να είναι βιώσιμο και όχι αναλώσιμο. Είναι μια σταθερή θέση μου, εδώ και δεκαετίες, ανεξάρτητα από ποια Κυβέρνηση είχε η χώρα. Από το Σεπτέμβρη του 2011, ίσως το θυμάται ο κ. Λοβέρδος ως εισηγητής της Αντιπολίτευσης, σε νομοσχέδιο τότε για τη δόμηση, τόνιζα ότι χρειαζόμαστε άμεση αλλαγή της διαδικασίας έκδοσης των οικοδομικών αδειών που συσσωρεύει γραφειοκρατία και γεννά διαφθορά. Είχαμε στηρίξει με θάρρος την τότε πρωτοβουλία της Κυβέρνησης. Ζητούσα, όμως, παράλληλα, και ένα νέο καθεστώς περιβαλλοντικής αδειοδότησης το 2011. «Γιατί το ισχύον», έλεγα τότε, «είναι βαρύ και αναποτελεσματικό, οδηγώντας στην πλημμελή προστασία του περιβάλλοντος». Αυτά έλεγα στη Βουλή το 2011. Και δύο μήνες αργότερα χρησιμοποίησα τις ίδιες εκφράσεις στην Επιτροπή Περιβάλλοντος. Και με ορίζοντα τη βιώσιμη ανάπτυξη επέμενα τότε επί λέξει ότι «είναι απαραίτητο να κάνουμε πιο εύκολα τα έργα Α.Π.Ε.». Όσα υποστήριζα τότε, τα λέω και σήμερα, με τη διαφορά ότι τώρα έχω την ευκαιρία να κάνω τα λόγια πράξη. Και αυτό κάνουμε.
Η μετατροπή της πράσινης οικονομίας σε ατμομηχανή ανάπτυξης αποτελεί λοιπόν συνεχή και συνεπή επιλογή μου. Και έμελλε ένα νομοσχέδιο που διαπνέεται από ακριβώς αυτή τη φιλοσοφία να ψηφίζεται εν μέσω υγειονομικής κρίσης. Όμως, προσέξτε και επιτρέψτε μου να κλείσω με αυτή την παρατήρηση. Όπως η πανδημία του κορονοϊού έτσι και η περιβαλλοντική κρίση είναι παγκόσμια. Και οι δυο αυτές κρίσεις δεν αναγνωρίζουν ούτε σύνορα, ούτε χώρες, ούτε κοινωνικές τάξεις. Αμφότερες μας προτρέπουν σε ένα παγκόσμιο συντονισμό, σε παγκόσμια συνεργασία. Αλλά και σε μια νέα αντίληψη για την ίδια τη ζωή καθώς και οι δυο αυτές κρίσεις αφορούν τη φύση και την ανθρώπινη λειτουργία της τελικά μέσα σε αυτήν.
Με άλλα λόγια και η κρίση του κορονοϊού, αλλά και η κρίση της κλιματικής αλλαγής μας καλούν να σκεφτούμε αλλιώς και να δράσουμε αλλιώς. Και είναι βέβαιο ότι την επόμενη μέρα της πανδημίας όλες οι χώρες θα πασχίζουν να αναπληρώσουν τις απώλειές τους. Διαγκωνιζόμενες για την προσέλκυση νέων πόρων και νέων επενδύσεων.
Επείγει, λοιπόν, επείγει και η Ελλάδα να είναι παρούσα σε αυτό το μέτωπο με ένα πρόσωπο δυναμικό και ελκυστικό για τις επενδύσεις. Και οφείλουμε να επιταχύνουμε τους ρυθμούς ανάπτυξης γεφυρώνοντάς τις με τις ανάγκες του περιβάλλοντος. Μόνο έτσι η χώρα θα αποδείξει ότι όσο αποτελεσματική αποδείχτηκε στον πόλεμο κατά του ιού, τόσο αποδοτική μπορεί να φανεί και στην ανάταξη της οικονομίας της. Και αυτό ακριβώς υπηρετεί και η αναπτυξιακή διάσταση του νομοσχεδίου που συζητάμε.
Ταυτόχρονα όλοι μας καλούμαστε να αξιοποιήσουμε θετικά τα διδάγματα αυτής της πρόσφατης εμπειρίας. Να αναλογιστούμε για παράδειγμα, κύριε Υπουργέ, πόσο η μείωση της κυκλοφορίας ανέδειξε τη σημασία της καθαρής ατμόσφαιρας. Να δούμε τι γίνεται στο θαλάσσιο οικοσύστημά μας τώρα που περιορίστηκε σημαντικά το ψάρεμα για κάποιους μήνες.
Στην ουσία καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε το ανθρώπινο μέτρο μέσα στο περιβάλλον του. Αν κάτι απέδειξε αυτή η κρίση του κορονοϊού είναι ότι μπορούμε τελικά να αλλάξουμε συμπεριφορές και ότι αυτό πρέπει να γίνεται όταν αυτή η αλλαγή της συμπεριφοράς υπόκειται στο γενικό καλό. Αυτήν ακριβώς την αντίληψη χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε και την παγκόσμια πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, κλείνω με την πεποίθηση ότι οι πιο δύσκολες στιγμές βρίσκονται πίσω μας και οι πιο φιλόδοξοι στόχοι απλώνονται μπροστά μας. Κληρονομία της μάχης με την πανδημία έχουμε μέχρι σήμερα τη συλλογική μας επιτυχία. Όπλα μας την εμπιστοσύνη, την ενότητα, αλλά και το πείσμα μας για πρόοδο. Και ένα σημαντικό βήμα για την επόμενη ημέρα αποτελεί και το σημερινό νομοσχέδιο και το επόμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας για τη χωροταξία και τις χρήσεις γης το οποίο θα κατατεθεί εντός των επόμενων μηνών στη Βουλή.
Σας καλώ, λοιπόν, να το ψηφίσετε με την αισιοδοξία που δανείζομαι από ένα παλιό σύνθημα της ανανεωτικής αριστεράς, την ουσία του οποίου όμως φοβάμαι ότι μόνο η δική μας παράταξη μπορεί και τολμά να κάνει πράξη. Ναι, ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός.
Σας ευχαριστώ πολύ.
