Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Πηγή: kathimerini.gr
Γίνεται συχνά συζήτηση τελευταία για το πώς η Ευρώπη πρέπει, επιτέλους, να ξυπνήσει και να αποκτήσει τη δική της πραγματική ισχύ, αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν hard power. Η αλήθεια είναι ότι, αν η Ευρώπη δεν… ξυπνήσει από τον Τραμπ, μάλλον δεν θα ξυπνήσει ποτέ.
Κάπου εδώ όμως αρχίζουν τα ερωτήματα. Ισχυρή Ευρώπη στην άμυνα, στην εξωτερική πολιτική και στον τομέα των πληροφοριών δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Βερολίνο σε κεντρικό ρόλο. Αυτή είναι η πραγματικότητα, αρέσει ή όχι. Η Μεγάλη Βρετανία, που έχει σημαντικές ικανότητες σε αυτούς τους τομείς, περνάει μια παρατεταμένη και βαθιά κρίση, που της στερεί τη δυνατότητα να διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Η Γαλλία το θέλει, αλλά κι εκείνη –παρά τις φιλόδοξες διακηρύξεις Μακρόν– έχει σοβαρά εσωτερικά ζητήματα και ανοικτά μέτωπα.
Θέλει όμως η υπόλοιπη Ευρώπη τη Γερμανία σε έναν νέο, ηγεμονικό ρόλο πέρα από αυτόν που ήδη διαδραματίζει στα οικονομικά θέματα; Και επίσης, θέλει η ίδια η Γερμανία να τον αναλάβει; Οι Γερμανοί είναι εξαιρετικά διστακτικοί στην ανάληψη πρωτοβουλιών που θα τους εμπλέξουν σε μια πιο ενεργό εξωτερική πολιτική και στην επέκταση των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων. Από τη μία, είναι οι ενοχές και η αυτοσυγκράτηση που επιβάλλει σε ένα κομμάτι του πολιτικού κόσμου και της κοινωνίας η Ιστορία. Και από την άλλη, μια συντηρητική απέχθεια σε οτιδήποτε διαταράσσει το γερμανικό στάτους κβο ή την ανάλωση γερμανικών κονδυλίων για λογαριασμό άλλων. Η γερμανική ελίτ, με πρώτη τη Μέρκελ, αντιλαμβάνεται το κενό που προκαλεί η πολιτική Τραμπ και προσπαθεί διστακτικά να χαράξει μια νέα στρατηγική. Ηδη, άλλωστε, βρίσκονται σε εξέλιξη σοβαρές διαφωνίες με την Ουάσιγκτον, που αφορούν τις σχέσεις του Βερολίνου με τη Μόσχα, τον αγωγό North Stream, τις κυρώσεις εναντίον του Ιράν και τη χρήση κινεζικών υποδομών στις τηλεπικοινωνίες.
Η Αθήνα παρακολουθεί τις εξελίξεις, γνωρίζοντας πως το γεωπολιτικό παιχνίδι είναι πολύ μεγάλης κλίμακας. Την αφορά άμεσα, όμως δεν μπορεί να κάνει πολλά για να το επηρεάσει.
Ενα σημείο, πάντως, έχει ενδιαφέρον. Γερμανοί αξιωματούχοι επιμένουν, και έχουν δίκιο, πως η Ε.Ε. δεν θα γίνει σοβαρός παγκόσμιος παίκτης ενόσω ισχύει ο κανόνας της ομοφωνίας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Θα απαιτηθεί η καθιέρωση ενισχυμένης πλειοψηφίας ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνονται γρήγορα και εύκολα. Η Ελλάδα παραδοσιακά είναι αντίθετη σε αυτή την αλλαγή, διότι θα χάσει όποιον μοχλό πίεσης διαθέτει έναντι της Τουρκίας και άλλων γειτόνων της. Θα μπορούσε, όμως, να διεκδικήσει σαν αντάλλαγμα μια σαφή, απτή και ρητή διασφάλιση των εξωτερικών της συνόρων από την Ε.Ε. Αυτός είναι ένας εθνικός στόχος, που κάποια στιγμή μπορεί να επιτευχθεί με συστηματική προεργασία και συναίνεση.
