Γράφει ο Μανώλης Χριστοδουλάκης
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα “Νέα”
Η ευρωπαϊκή κρίση συμπληρώνει σχεδόν 10 χρόνια. Ξεκίνησε ως οικονομική, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις χώρες του Νότου, είτε με δημοσιονομικές είτε με χρηματοπιστωτικές εκφάνσεις, αλλά φυσικά με επιπτώσεις στο σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών. Μετεξελίχθηκε σε κοινωνική και πολιτική. Συμπληρώθηκε από την προσφυγική κρίση και τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές. Με επιστέγασμα τις ριζικές ανακατατάξεις στο πολιτικό της σύστημα. Οι παραδοσιακές δυνάμεις και τα κραταιά ιδεολογικά ρεύματα παραχώρησαν τη θέση τους στις ακραίες «αντισυστημικές» φωνές του εθνικισμού και του λαϊκισμού, με ερείσματα στις τάσεις του εθνικού απομονωτισμού και της αμφισβήτησης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Ένα μεγάλο πολιτικό σοκ που εκφράζεται σε όλες τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα, η Ελλάδα είναι ίσως απλά μία εμφατική μικρογραφία της.
Μεγαλύτερο θύμα της πολιτικής κρίσης στην Ευρώπη, η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Έχοντας απωλέσει παντελώς το διακριτό κοινωνικό της αφήγημα, αδυνατώντας να προβάλλει απάντηση στο μοντέλο «οριζόντιας» λιτότητας που επιστρατεύτηκε ως δόγμα αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης. Χωρίς κοινωνική βάση, χωρίς όραμα για την πολιτική ολοκλήρωση της Ένωσης, χωρίς συλλογική κοινοτική συνείδηση για τα μεγάλα προβλήματα που κλήθηκε να πάρει θέση. Απότοκο της αμιγώς διαχειριστικής της στάσης, η εκλογική συρρίκνωση. Χωρίς ενιαία εκροή προς κάποιον συγκεκριμένο χώρο, που θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως απαίτηση ιδεολογικής μεταστροφής. Δεν αμφισβητείται η ιδεολογική της αναφορά, αμφισβητείται η δυνατότητα της να την εκφράσει και να την προσαρμόσει στα σημερινά δεδομένα.
Και ακριβώς εκεί είναι η απάντηση. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία σήμερα χρειάζεται ένα νέο αφήγημα, ένα νέο σχέδιο που θα το εξηγήσει και θα πείσει. Για το πώς θα δώσει την ευκαιρία στις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας να απασχοληθούν, να επιχειρήσουν, να παράξουν πλούτο μέσα σε μία αμιγώς παγκοσμιοποιημένη αγορά. Για το πώς αυτόν τον παραγόμενο πλούτο θα τον αξιοποιήσει χάριν της κοινωνικής συνοχής. Για το πώς θα κάνει ξανά τους Ευρωπαίους πολίτες να εμπιστευτούν το πολιτικό σύστημα και την πολιτειακή τους ηγεσία, θωρακίζοντας τους θεσμούς, τη δημοκρατία και τη συμμετοχή. Και για το πώς θα αποτυπώσει ένα σαφή προοδευτικό προσανατολισμό σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιδεικνύοντας στην πράξη τη διακρατική αλληλεγγύη στα πλαίσια της Ένωσης.
Και τώρα λείπει το όραμα. Το όραμα για την πλήρη πολιτική της ενοποίηση, σπάζοντας τα στενά όρια της νομισματικής ή ακόμα και της οικονομικής ενοποίησης, ή των κοινών πολιτικών και νομοθετικών πρωτοβουλιών. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.
Όλα αυτά πρέπει να πάρουν μορφή και οι επερχόμενες Ευρωεκλογές είναι η καλύτερη αφορμή. Αρκεί να το καταλάβουμε. Είναι ο δύσκολος δρόμος, απέναντι στον ευκαιριακό της τυχοδιωκτικής αξιοποίησης υποτιθέμενων συγγενών ιδεολογικών χώρων με παροδικά υψηλούς εκλογικούς συσχετισμούς, πολιτικά κενών, εκφραστών του απόλυτου αριβισμού, «αυτοβαπτιζόμενων» χάριν της δυνητικής διάσωσης της εκλογικής τους επιρροής. Τα πυροτεχνήματα της κρίσης, τα γνωρίσαμε και στην Ελλάδα. Ήρθε η ώρα να τα σβήσουμε. Ξεκινάμε στη Λισαβόνα.
