«Θέλω να στείλω ένα μήνυμα προς όλους, προς όλες κυρίως τις γυναίκες: Υπάρχει βοήθεια. Η βοήθεια είστε εσείς. Η βοήθεια είναι όλοι αυτοί οι συμπολίτες μας οι οποίοι κάποιοι επαγγελματικά, κάποιοι εθελοντικά, είναι ταγμένες και ταγμένοι στο να υποστηρίξουν γυναίκες που σήμερα είναι θύματα οικογενειακής βίας. Κανείς δεν είναι καταδικασμένος να ζει σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον», ανέφερε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια της παρέμβασής του στη διαδικτυακή συζήτηση με στελέχη του Δικτύου Δομών της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.
«Το πρώτο βήμα είναι το μισό ταξίδι»
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι, δυστυχώς, «ακόμη και σήμερα υπάρχουν αρκετές γυναίκες που δεν γνωρίζουν -όχι τόσο τα δικαιώματά τους, αλλά τη διαδικασία με την οποία μπορούν να ξεφύγουν από αυτόν τον εφιάλτη. Ας μην “μασάμε” τα λόγια μας, περί εφιάλτη πρόκειται: το να ζεις σε ένα σπίτι, να είσαι θύμα βίας και να μην βλέπεις καμία διέξοδο. Και σίγουρα είναι αυτό ένα μακρύ ταξίδι. Ξεκινάει, όμως, συνήθως με ένα τηλεφώνημα. Και θέλει πολύ θάρρος να κάνεις αυτό το πρώτο βήμα. Αλλά όπως λέμε συχνά, το πρώτο βήμα είναι το μισό ταξίδι. Η διαδρομή δεν είναι εύκολη».
«Όποιος γνωρίζει και σιωπά είναι συνένοχος»
Ο Πρωθυπουργός επεσήμανε, επίσης, τον ρόλο των τρίτων προσώπων και τη σημαντική, όπως τόνισε, ευθύνη της καταγγελίας. «Μην αποποιούμαστε την ευθύνη και μην θεωρούμε ότι το να βαρέσει κανείς το καμπανάκι, το να ζητήσει βοήθεια είναι η ευθύνη που αφορά μόνο τη γυναίκα. Αφορά και τρίτους. Όποιος γνωρίζει και σιωπά είναι συνένοχος. Να το πούμε ανοιχτά και καθαρά. Διότι, πολλές φορές η γυναίκα η οποία θα υποστεί τη βία έχει τη μεγαλύτερη δυσκολία η ίδια να αντιδράσει», ανέφερε για να προσθέσει πως οι ιστορίες των γυναικών που βγήκαν νικήτριες πρέπει να ακουστούν. «Δεν είναι θύματα, είναι νικήτριες σε αυτή την μάχη. Και μπόρεσαν να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους, να ξανακερδίσουν το μέλλον τους, να προσφέρουν στις ίδιες, αλλά και στα παιδιά τους ένα υγιές περιβάλλον όπου με τον χρόνο θα γιατρευτούν οι πληγές -κυρίως ψυχολογικές πληγές- ενίοτε, δυστυχώς και σωματικές από μια τραυματική εμπειρία και θα κοιτάξουν μπροστά το μέλλον με αισιοδοξία» τόνισε.
Ολόκληρη η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού:
«Ευχαριστώ πολύ Ελεονώρα (Μελέτη), ευχαριστώ πάρα πολύ που μου δώσατε τη δυνατότητα να συμμετέχω σε αυτήν την άκρως διαφωτιστική, τολμώ να πω, όμως και συναισθηματικά φορτισμένη συζήτηση.
Θα ήθελα να ξεκινήσω δίνοντας τα συγχαρητήριά μου στη Μαρία Συρεγγέλα για την, πραγματικά, εξαιρετική δουλειά που έχει κάνει στην Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. Αλλά να συγχαρώ την καθεμία και τον καθένα από εσάς ξεχωριστά, διότι, αποτελείτε -όπως το είπατε- ένα αλληλοσυμπληρούμενο δίκτυο. Και αποδεικνύετε στην πράξη ότι κανένας μόνος του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα τόσο σύνθετο πρόβλημα.
Αυτό το οποίο άκουσα, σήμερα, είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να συνεργάζεται ο δημόσιος τομέας, κρατικοί λειτουργοί απ’ όλες τις κρίσιμες ειδικότητες, επιστήμονες, επαγγελματίες στο πεδίο, στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, ο ιδιωτικός τομέας. Και μπορείτε και συνεργάζεστε πάνω απ’ όλα γιατί μοιράζεστε το ίδιο πάθος. Το πάθος να βελτιώσετε ζωές συμπολιτών μας -όπως ακούσαμε και την εξαιρετικά συγκινητική αλλά και αισιόδοξη ιστορία της Νίκης- υποφέρουν. Ζουν σε ένα σκοτεινό κόσμο βίας, σιωπής, ενοχής, φόβου, παράλυσης. Αυτές είναι οι ιστορίες με τις οποίες εσείς -λόγω της δουλειάς σας- συναντιέστε καθημερινά. Τολμώ να πω, όμως, ότι η θετική σας ενέργεια είναι μεταδοτική. Και με κάνει να πιστεύω ότι έχουμε κάνει σημαντικά βήματα όλα αυτά τα χρόνια, θα έλεγα σχεδόν μια δεκαετία, τουλάχιστον από τότε που ιδρύθηκε η γραμμή 15 900 και άρχισαν να οργανώνονται οι πρώτες δομές υποστήριξης, για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο και πάνω απ’ όλα να το φωτίσουμε. Να μιλήσουμε για έμφυλα στερεότυπα τα οποία όλοι λίγο πολύ μπορεί να γνωρίζαμε ότι υπήρχαν αλλά δεν τολμούσαμε να τα αναδείξουμε.
Και η πανδημία -όπως είπατε σωστά- ήταν μια ευκαιρία να αναδειχθεί περισσότερο αυτό το πρόβλημα. Από τη μια σίγουρα ο εγκλεισμός, οι περιορισμοί στην μετακίνηση αυξάνουν την ψυχολογική πίεση, από την άλλη και η καμπάνια η οποία έγινε “Μένουμε Σπίτι, δεν μένουμε σιωπηλές”. Ενδιαφέρον ότι το βασικό μας μήνυμα καθ’ όλη αυτήν την περίοδο ήταν “Μένουμε Σπίτι, Μένουμε Ασφαλείς”. Όμως για κάποιες γυναίκες το “Μένουμε Σπίτι” δεν σήμαινε “Μένουμε Ασφαλείς”. Σήμαινε, ακριβώς, το ανάποδο.
Υπάρχει, λοιπόν, μια μεγαλύτερη αναγνώριση καταρχάς της δυνατότητας που έχει μια γυναίκα η οποία είναι θύμα βίας να αντιδράσει. Και μου κάνει και εμένα εντύπωση -και γι’ αυτό και θεωρώ αυτήν την πρωτοβουλία τόσο χρήσιμη- ότι υπάρχουν ακόμα αρκετές γυναίκες που δεν γνωρίζουν, όχι τόσο, τα δικαιώματά τους αλλά τη διαδικασία με την οποία μπορούν να ξεφύγουν από αυτόν τον εφιάλτη. Ας μην “μασάμε” τα λόγια μας, περί εφιάλτη πρόκειται, το να ζεις σε ένα σπίτι, να είσαι θύμα βίας και να μην βλέπεις καμία διέξοδο. Και σίγουρα είναι αυτό ένα μακρύ ταξίδι. Ξεκινάει, όμως, συνήθως με ένα τηλεφώνημα. Και θέλει πολύ θάρρος να κάνεις αυτό το πρώτο βήμα, αλλά όπως λέμε συχνά, το πρώτο βήμα είναι το μισό ταξίδι. Η διαδρομή δεν είναι εύκολη για να φτάσεις στο σημείο που είναι η Νίκη σήμερα. Θα περάσεις από πολλά βήματα, από πολλά σκαμπανεβάσματα, θα υπάρχουν σίγουρα πισωγυρίσματα -φαντάζομαι σας περιγράφω ιστορίες, που εσείς που είστε στο πεδίο τα ζείτε κάθε μέρα- αμφιβολίες, ενοχές κυρίως. Κράτησα ιδιαίτερα αυτό που είπε η Νίκη. Αυτήν τη σχεδόν διεστραμμένη αντιστροφή των ρόλων, όπου τα θύματα της οικογενειακής βίας, περίπου, γίνονται οι ψυχολογικοί θύτες μέσα σε αυτό το περιβάλλον στο οποίο ζούν. Άρα είναι μια διαδρομή η οποία είναι μακρά.
Θέλω, όμως, και εγώ να στείλω ένα μήνυμα προς όλους, προς όλες κυρίως τις γυναίκες, ότι υπάρχει βοήθεια. Η βοήθεια είστε εσείς. Η βοήθεια είναι όλοι αυτοί οι συμπολίτες μας οι οποίοι κάποιοι επαγγελματικά, κάποιοι εθελοντικά, είναι ταγμένες και ταγμένοι στο να υποστηρίξουν γυναίκες που σήμερα είναι θύματα οικογενειακής βίας. Και κανείς δεν είναι καταδικασμένος να ζει σε ένα τέτοιο περιβάλλον.
Και, βέβαια, υπάρχουν προβλήματα. Δεν έκανα τυχαία κα. Σιώζου την ερώτηση για το νομικό μας οπλοστάσιο. Διότι κάπου εμμέσως πήραμε την απάντηση από την ίδια τη Νίκη. Νομίζω, το νομικό μας οπλοστάσιο είναι επαρκές. Το ζήτημα είναι αν πολλές φορές οι Νόμοι εφαρμόζονται με την ταχύτητα ή στο πνεύμα που ο Νομοθέτης νομοθέτησε αυτό το νομικό πλαίσιο. Άρα, σίγουρα έχουμε πολλά βήματα ακόμα να κάνουμε αλλά -όπως είπε και η καθηγήτρια η κα. Τινοπούλου- κάνουμε evidence based policy, αναζητούμε τα πραγματικά δεδομένα, ψάχνουμε να δούμε τις αιτίες του προβλήματος, βλέπουμε ποιές πολιτικές αποδίδουν, ποιές δεν αποδίδουν και -εσείς νομίζω το ξέρετε καλύτερα από εμάς- μαζεύουμε στοιχεία.
Θεωρώ, αγαπητή Μαρία, την πρώτη ετήσια έκθεση για την βία κατά των γυναικών την οποία είχα την ευκαιρία να διαβάσω εξαιρετικά κατατοπιστική. Εμαθα πάρα πολλά πράγματα. Στηρίζεται σε πραγματικά στοιχεία από το πεδίο και μας δίνει ερεθίσματα αλλά και χρήσιμα εργαλεία για το πως μπορούμε, πως μπορείτε, να κάνετε την δουλειά σας καλύτερη και πιο αποτελεσματική.
Θέλω να σταθώ λίγο σε κάτι το οποίο ειπώθηκε. Στον ρόλο των τρίτων προσώπων. Στο πόσο σημαντική είναι η ευθύνη αυτή της καταγγελίας, της ειδοποίησης, πείτε το όπως θέλετε, να μην βαραίνει μόνο το θύμα. Διότι έχω την εντύπωση ότι πολλές φορές πολλοί γνωρίζουν -δεν γνωρίζει μόνο η οικογένεια, εννοώ η στενή οικογένεια- γνωρίζει η ευρύτερη οικογένεια, γνωρίζει η γειτονιά, γνωρίζουν οι φίλοι. Ειδικά στην επαρχία -κ. Στεφανίδη, κ. Μακρυδήμα- φαντάζομαι ότι αυτά τα στερεότυπα, εκεί και αν γνωρίζουν όλοι και δεν μιλάνε. Έτσι δεν είναι; Ειδικά αν πρόκειται για πιο μικρές κοινότητες. Άρα μην αποποιούμαστε την ευθύνη και μην θεωρούμε ότι το να βαρέσει κανείς το καμπανάκι, το να ζητήσει βοήθεια είναι η ευθύνη που αφορά μόνο τη γυναίκα. Αφορά και τρίτους. Όποιος γνωρίζει και σιωπά είναι συνένοχος. Να το πούμε ανοιχτά και καθαρά. Διότι πολλές φορές η γυναίκα η οποία θα υποστεί τη βία έχει τη μεγαλύτερη δυσκολία η ίδια να αντιδράσει.
Επίσης, έγινε μια αναφορά και νομίζω ότι είναι κάτι στο οποίο πρέπει να στρέψουμε λίγο περισσότερο την προσοχή μας: στον θήτη. Και στο να καταλάβουμε λίγο τη δική του ψυχολογία, κυρίως, στον τομέα της πρόληψης. Διότι φαντάζομαι ότι είναι μια διαδικασία για να φτάσει κανείς στο σημείο να ασκήσει βία στη σύντροφό του, στη γυναίκα του ή στην σύντροφο με την οποία συγκατοικεί ή σε οποιαδήποτε γυναίκα. Και νομίζω το κομμάτι της πρόληψης. Να καταλάβουμε λίγο ποιοί είναι οι παράγοντες οι οποίοι παίζουν ρόλο -προφανώς όπως φάνηκε από την έρευνα- δεν είναι το εισόδημα, δεν είναι η μόρφωση. Δεν είναι η βία ένα προνόμιο των λιγότερο μορφωμένων. Μπορεί να συμβαίνει ακριβώς το ανάποδο. Μπορεί να υπάρχουν άλλοι παράγοντες αλκοολισμός, οικογενειακές ιστορίες στα περιβάλλοντα. Άρα, το να έχουμε καμπανάκια που βαράνε, ενδεχομένως, πιο πρίν, αυτό έχει να κάνει με τις προνοιακές μας δομές με την οικογενειακή συμβουλευτική. Εχει τη σημασία του. Αλλά, βέβαια, υπάρχουν καταστάσεις- πολλές τις οποίες ξέρετε- οι οποίες δεν σώζονται πια. Όπου η γυναίκα πρέπει να φύγει, ο θύτης πρέπει να τιμωρηθεί.
Αλλά πιο σημαντικό και από την τιμωρία και από την καταδίκη είναι η ασφάλεια της γυναίκας, η ασφάλεια των παιδιών και βέβαια η δυνατότητα της γυναίκας -της Νίκης, που δεν ξέρω αν το Νίκη είναι ψευδώνυμο- πάντως, είναι δεν είναι, η Νίκη είναι νικήτρια σε αυτήν την μάχη και αυτό νομίζω ότι έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτές οι ιστορίες πρέπει να ακούγονται.
Ναι, είναι ένα μακρύ ταξίδι αυτό το ταξίδι που ξεκινάει από ένα πρώτο τηλεφώνημα. Πάρα πολύ σημαντικό αυτό που άκουσαν -νομίζω το είπε η Αναστασία, η Νατάσα- να μην χάσουμε τη γυναίκα από τη στιγμή που την πρώτη φορά θα έρθει σε επαφή με κάποια δομή, γιατί μετά μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να επανέλθει. Πολλές φορές φαίνεται να υπάρχει, σχεδόν, μια έλξη παράξενη η οποία τραβάει τη γυναίκα πίσω στο περιβάλλον της βίας, από την οποία πρέπει να αποκοπεί και αυτό θέλει πολλή δουλειά και πολλή υποστήριξη από εσάς.
Αλλά και να κλείσω με αυτό, Μαρία, ας είναι σήμερα η ημέρα, αυτή η σημαντική ημέρα, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών, μια ακόμα αφορμή για μια καινούργια καμπάνια ευαισθητοποίησης. Δεν είναι θέμα μιας ημέρας -το ξέρετε καλά- γιατί εσείς κάνετε τη δουλειά κάθε μέρα, αλλά η αξία, ακριβώς αυτών των ημερών, είναι να μας επιτρέπουν να κάνουμε έναν απολογισμό του τί έχουμε κάνει, να σχεδιάζουμε τις πολιτικές μας για το μέλλον και βέβαια να χρησιμοποιούμε, ναι, και τα δίκτυα ενημέρωσης. Γι’ αυτό σε ευχαριστώ και πάλι, Ελεονώρα, για τη δική σου προσφορά, για να ακούγονται αυτές οι ιστορίες. Και οι ιστορίες που πρέπει να ακουστούν -δεν είναι τόσο αυτά τα οποία έχω να πω εγώ ή και αυτά που έχει να πει η Μαρία. Είναι οι δικές σας ιστορίες -πάνω απ’ όλα- είναι οι ιστορίες των γυναικών που βγήκαν νικήτριες. Δεν είναι θύματα, είναι νικήτριες σε αυτήν την μάχη. Και που μπόρεσαν να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους, να ξανακερδίσουν το μέλλον τους, να προσφέρουν στις ίδιες, αλλά και στα παιδιά τους ένα υγιές περιβάλλον όπου με τον χρόνο θα γιατρευτούν οι πληγές -κυρίως ψυχολογικές πληγές- ενίοτε, δυστυχώς και σωματικές από μια τραυματική εμπειρία και θα κοιτάξουν μπροστά το μέλλον με αισιοδοξία.
Και πάλι θέλω να σας ευχαριστήσω γι’ αυτήν την άκρως διαφωτιστική συζήτηση, να σας συγχαρώ την καθεμία και τον καθένα ξεχωριστά αλλά και στο πρόσωπό σας, παρακαλώ να μεταφέρετε στους συνεργάτες σας -γιατί είναι πολλοί αυτοί που κρύβονται πίσω από αυτήν την τηλεδιάσκεψη- την προσωπική μου ευγνωμοσύνη, τις προσωπικές μου ευχαριστίες γι’ αυτό το οποίο κάνετε. Δεν θα κλείσει κανένα κέντρο -το άκουσα αυτό- γιατί είμαστε εδώ, Μαρία, για να στηρίξουμε και να δημιουργήσουμε και άλλες τέτοιες δομές όπου αυτό είναι απαραίτητο. Και να ξέρετε ότι και από εμένα και από τη σύζυγό μου υπάρχει ένα εντονότατο προσωπικό ενδιαφέρον για το ζήτημα αυτό και θα είμαστε κοντά σας έμπρακτα και όχι με λόγια.
Και πάλι ευχαριστώ πάρα πολύ για την ευκαιρία που μου δώσατε να συμμετέχω σε αυτήν την πολύ ζεστή και συγκινητική συζήτηση».
Στη διαδικτυακή συζήτηση, την οποία συντόνισε η δημοσιογράφος Ελεονώρα Μελέτη, συμμετείχαν η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα, η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Βασιλική Αρτινοπούλου, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, Γρηγόρης Λέων, ο Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Αλέξανδρος Βασιλικός, η Ψυχολόγος, Στέλεχος Γραμμής SOS 15900, Εύη Λεζγή, η Αστυνόμος Β, Προϊσταμένη του Τμήματος Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας ΕΛ. ΑΣ., Γεωργία Πασσά, η Πολιτική Επιστήμονας, μέλος της Τριμελούς Ομάδας Επιστημονικού Συντονισμού του Δικτύου Δομών, Ειρήνη Κυριάκη, η Νομικός, στέλεχος του Συμβουλευτικού Κέντρου Αθήνας, Ειρήνη Σιώζου, ο Κοινωνιολόγος, στέλεχος του Συμβουλευτικού Κέντρου Αλεξανδρούπολης, Δημήτριος Στεφανίδης, η Ψυχολόγος του Ξενώνα Φιλοξενίας Γυναικών Δήμου Αγρινίου, Νατάσα Μακρυδήμα και η Νίκη, θύμα ενδοοικογενειακής βίας.
