Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, κατά τη συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων για τον Προϋπολογισμό του 2021
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2021 γίνεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Η πανδημία αφήνει βαρύ αποτύπωμα παγκοσμίως. Και παρά την πρωτοφανή προσπάθεια η χώρα μας πληρώνει βαρύ τίμημα. Τρεισήμισι και πλέον χιλιάδες συμπολίτες μας, συνάνθρωποί μας, φίλοι μας, συγγενείς μας δεν θα είναι μαζί μας τις ημέρες των Χριστουγέννων.
Η Ελλάδα παρά την τεράστια θλίψη όλων μας μάχεται να σταθεί όρθια. Στα νοσοκομεία, στους χώρους εργασίας αλλά και στα σπίτια, τηρώντας τα μέτρα.
Ελπίζουμε όλοι ότι η δοκιμασία προσεγγίζει το τέλος της. Το Υπουργείο Εξωτερικών με τη νέα πολιτική προσέγγιση επιχειρεί να συμβάλει στην προσπάθεια ανάκαμψης.
Μαζί με τον αρμόδιο Υφυπουργό τον κ. Κώστα Φραγκογιάννη, έχουμε ενσωματώσει στη στοχοθεσία της κεντρικής Υπηρεσίας, αλλά και των διπλωματικών μας Αρχών, δράσεις προώθησης της εξωστρέφειας και της περιφερειακής και διεθνούς οικονομικής συνεργασίας.
Γίνεται μια πολύ σκληρή προσπάθεια για την προσέλκυση επενδύσεων σε ανταγωνιστικό περιβάλλον η οποία όμως φέρνει σαφή και γνωστά σε εσάς αποτελέσματα.
Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού το Υπουργείο Εξωτερικών μεταμορφώνει πλήρως τις παρεχόμενες προξενικές υπηρεσίες. Μαζί με τον Υφυπουργό τον κ. Βλάσση εισάγουμε ψηφιακά εργαλεία τα οποία ήδη εφαρμόζονται πιλοτικά στις Προξενικές μας Αρχές στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη.
Προγραμματίζεται να επεκταθούν στο σύνολο των Αρχών μας εντός του επόμενου έτους. Θα είναι μια καινούργια εποχή για τις υπηρεσίες που παρέχουν οι ελληνικές προξενικές Αρχές.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι έρχομαι στο στενό πυρήνα της εξωτερικής πολιτικής. Τους τελευταίους μήνες όπως ξέρετε προβήκαμε σε συμφωνίες οριοθέτησης των θαλασσίων Ζωνών μας με την Ιταλία και με την Αίγυπτο.
Και επίσης συμφωνήσαμε πρόσφατα με την Αλβανία να παραπέμψουμε, μετά από επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, και υπό τους όρους της UNCLOS το ζήτημα στο διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Κλείσαμε έτσι εκκρεμότητες δεκαετιών και αντιστρέψαμε το τουρκικό αφήγημα περί δήθεν κακομαθημένου παιδιού της Ευρώπης, περί δήθεν μαξιμαλιστικών θέσεων της Ελλάδας.
Η εξωτερική πολιτική της Κυβέρνησης Μητσοτάκη, έχει αναπτυχθεί επί τη βάση ενός σαφούς μοντέλου στρατηγικής κύκλων αλληλο-τεμνόμενων οι οποίοι επίσης τέμνονται από τους διαχρονικούς άξονες της εξωτερικής μας πολιτικής, δηλαδή το Κυπριακό και την ελληνοτουρκική διαφορά.
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση που αποτελεί βασικό κύκλο δραστηριοποίησης και διαχρονική προτεραιότητα επιτρέψτε μου να αναφερθώ στη συνέχεια σχετικά και με τις πρόσφατες εξελίξεις.
Όσον αφορά την περιοχή της άμεσης γειτονιάς μας, τα Βαλκάνια προωθούμε και υποστηρίζουμε την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων επί τη βάσει της πρωτοβουλίας της Θεσσαλονίκης και της σχετικής αιρεσιμότητας.
Δημιουργούμε νέες ευκαιρίες και προοπτικές με έμφαση στη διασυνδεσιμότητα αλλά και στον αμυντικό τομέα.
Στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, στις χώρες του Κόλπου δημιουργείται – ελπίζω να το παρατηρείτε – μια νέα αρχιτεκτονική η οποία φτάνει μέχρι την Ινδία. Διευρύνουμε τις διμερείς και τριμερείς μας σχέσεις καθώς και το συμβατικό πλαίσιο σε κρίσιμους τομείς όπως η άμυνα και η οικονομία με χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, ο Λίβανος, το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Μπαχρέιν, το Ομάν.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να κάνω στην υπογραφή στο πλαίσιο της πρόσφατης επίσκεψης του Πρωθυπουργού στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα της στρατηγικής εταιρικής σχέσης και της διμερούς συμφωνίας στους τομείς εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας.
Είναι η πρώτη τέτοια συμφωνία που υπογράφει η Ελλάδα μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Αυτή την εβδομάδα επισκέφθηκα την Ιορδανία, προηγουμένως το Ιράκ, προγραμματίζονται οι επόμενες επισκέψεις στη Σαουδική Αραβία και το Μπαχρέιν και αναμένουμε σύντομα τον Ινδό Υπουργό Εξωτερικών στην Αθήνα.
Παρά τα προβλήματα που δημιουργεί η κρίση της πανδημίας, δημιουργούμε νέες πραγματικότητες συνεργαζόμενοι στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες και με τη Γαλλία γι’ αυτό τον σκοπό.
Έχουμε δημιουργήσει συναντιλήψεις για θέματα με την Αλγερία, το Μαρόκο αλλά και Τυνησία. Χώρες, τις οποίες έχω επισκεφθεί τους τελευταίους μήνες. Και είμαστε παρόντες στον Καύκασο.
Όσον αφορά στις Ηνωμένες Πολιτείες οφείλω να αναφερθώ στην άκρως επιτυχή συνεργασία με τον απερχόμενο Υπουργό Εξωτερικών τον κ. Μάικ Πομπέο. Ξέρετε δεν υπάρχει στην ελληνική ιστορία προηγούμενο τόσων συναντήσεων των δυο Υπουργών Εξωτερικών σε δεδομένο χρονικό διάστημα. Με κορωνίδα την ανανέωση της συμφωνίας αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας και την περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου της Σούδας, αλλά και την είσοδο της Αλεξανδρούπολης στον κοινό αμυντικό σχεδιασμό. Θέλω να σας πω ότι ήδη έχουμε ξεκινήσει τις συνομιλίες για τη νέα MDCA.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να κάνω και το αξίζει στην ξεκάθαρη θέση που εξέφρασε ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών κατά και την τελευταία Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ. Στιγμάτισε ξεκάθαρα τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και στην περιοχή. Δεν υφίσταται ιστορικό προηγούμενο τέτοιας τοποθέτησης Αμερικανού Υπουργού στο ΝΑΤΟ.
Οι μέχρι τώρα τοποθετήσεις του νεοεκλεγέντος Προέδρου Μπάιντεν σε ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος και οι ανακοινωθείσες επιλογές του επιτελείου του, μας δίνουν το δικαίωμα να αισιοδοξούμε ακόμη περαιτέρω για τις προοπτικές των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.
Ρωσία. Η επιτυχής επίσκεψη του κ. Λαβρόφ στην Αθήνα, απετέλεσε σημαντικό βήμα προς τον κοινό στόχο της επανεκκίνησης των ελληνο-ρωσικών σχέσεων. Σημειώνω την καθαρή τοποθέτησή του για το αυτονόητο κατά το Διεθνές Δίκαιο δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια στο Αιγαίο. Ο κ. Λαβρόφ διέλυσε έναν ιστορικό μύθο.
Με την Κίνα προσβλέπουμε επίσης στην ανάπτυξη των ήδη στενών οικονομικών μας σχέσεων.
Προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε τη συμμετοχή μας στον ΟΗΕ με τον πιο επωφελή τρόπο. Μετέχουμε σε όλες τις πρωτοβουλίες για την προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή μας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι όταν υπήρξαμε απόντες, όπως στη Συρία και Λιβύη, το πληρώσαμε ακριβά.
Το ίδιο πράττουμε και στους περιφερειακούς Οργανισμούς ασφάλειας, όπως το ΝΑΤΟ και ο ΟΑΣΕ. Δημιουργούμε μαζί με την Κύπρο μόνιμη Γραμματεία των τριμερών και τετραμερών συνεργασιών στη Λευκωσία. Είμαστε παρόντες, όπως έχουμε καθήκον, σε ευαίσθητους τομείς που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ολοκληρώσαμε μια καθ’ όλα επιτυχή Προεδρία στο Συμβούλιο της Ευρώπης υπό την ηγεσία του Αναπληρωτή Υπουργού του κ. Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη.
Προωθούμε τη σύσφιξη σχέσεων με χώρες που μέχρι τώρα τις θεωρούσαμε εκτός του βεληνεκούς και ενδιαφέροντός μας. Αναφέρομαι στην Ινδία, η οποία είναι παρούσα στο μεγάλο έργο του νέου αεροδρομίου του Ηρακλείου.
Βλέπουμε καθαρά την Αφρική, ανοίγουμε Πρεσβεία στη Σενεγάλη. Διευρύνουμε την παρουσία μας στην ευαίσθητη περιοχή του Σαχέλ. Δίνουμε ώθηση στις σχέσεις μας με τον Καναδά. Η επιτυχής επίσκεψη του Καναδού ομολόγου μου τον Οκτώβριο στην Αθήνα ήταν η πρώτη μετά από 20 χρόνια.
Πολύτιμος συμπαραστάτης μας είναι πάντα ο Ελληνισμός της διασποράς.
Στους διαχρονικούς μας άξονες δεσπόζει το Κυπριακό. Οι προκλητικές και παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη δεν συμβάλλουν στη δημιουργία εποικοδομητικού κλίματος. Αρνητικότατα αξιολογούνται και οι δηλώσεις του νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη του κ. Τατάρ.
Όλοι μας νομίζω έχουμε συμφωνήσει σε αυτή την αίθουσα ότι ο μόνος τρόπος να λυθεί το Κυπριακό είναι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, επί τη βάσει των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και της πλήρους εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου.
Εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση σε στενή συνεργασία και απόλυτη σύμπνοια με την Κυπριακή Κυβέρνηση.
Σε σχέση με την Τουρκία η Κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει καταστήσει σαφές ότι θα επιθυμούσαμε μια διαχρονική σχέση καλής γειτονίας βασισμένη στον πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Ενδεχομένως, εάν η Τουρκία η ίδια το επιθυμεί, και με ζωντανή την ευρωπαϊκή της προοπτική. Παραμένουμε πάντα ανοιχτοί σε διάλογο, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου.
Όμως η τουρκική Κυβέρνηση οφείλει να αποδείξει εμπράκτως ότι προσυπογράφει το διάλογο στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και αυτή η επιλογή της Τουρκίας θα πρέπει να έχει διάρκεια. Να μην είναι ευκαιριακή. Να συνιστά χαρακτηριστικό επιλογής πολιτικής, όχι σημαία ευκαιρίας.
Και θέλω να σας πω ότι η στάση της Ελλάδας δεν υπαγορεύεται από την οποιαδήποτε τιμωρητική διάθεση. Υπαγορεύεται από τη συνταγματική υποχρέωση υπεράσπισης της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Και εκπτώσεις δεν χωρούν ανεξαρτήτως Υπουργού, ανεξαρτήτως Κυβερνήσεως, ανεξαρτήτως στάσης άλλων χωρών, ανεξαρτήτως στάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξαρτήτως στάσης οιουδήποτε.
Διαπιστώνουμε, όχι πλέον μόνο εμείς, αλλά και μια διαρκώς αυξανόμενη μερίδα της διεθνούς κοινότητας ότι η Τουρκία του 21ου αιώνα αλλάζει ριζικά. Αναβιώνει ο εθνικισμός, συνδυάζεται πλέον με έναν έντονο αναθεωρητισμό, ένα νεοθωμανικό έντονο ισλαμισμό, με εμφανή αποκλίνουσα πορεία από τις δυτικές αξίες όπως η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο σεβασμός του κράτους Δικαίου.
Η αποσταθεροποιητική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία, στη Λιβύη, στο Ιράκ, στον Καύκασο είτε δια εισβολών, είτε σαν γραφείο ταξιδίων τζιχαντιστών απειλεί συνολικά την Ευρώπη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Η υποδαύλιση του θρησκευτικού φανατισμού στην καρδιά της Ευρώπης, η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, η προσπάθεια διεμβολισμού του ΝΑΤΟ, η απόπειρα δημιουργίας μιας νέας τουρκικής «Γιάλτας», η απειλή με πόλεμο κατά κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ εάν ασκήσει το δικαίωμά του για επέκταση των χωρικών του υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, δικαίωμα που αποτελεί τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου, η στρατιωτικοποίηση ως μέθοδος επίλυσης διαφορών, η μετατροπή μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς σε τεμένη, αποτελούν μείζονα πρόκληση για το σύστημα αξιών που εκπροσωπεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, που εκπροσωπεί ο δυτικός κόσμος.
Ενώπιον του τουρκικού αναθεωρητισμού η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάποιες αποφάσεις για την Τουρκία. Απέρριψε τους τακτικισμούς της Τουρκίας με την προσχηματική απόσυρση του Ορούτς Ρέις. Κάνει πλέον λόγο για ανάγκη διαρκούς αποκλιμάκωσης. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά σε κυρώσεις σε συγκεκριμένους τομείς, όπως το εμπόριο και η οικονομία. Αναφέρθηκε στην προοπτική επέκτασης του εύρους του υφιστάμενου καθεστώτος κυρώσεων. Γεωγραφική επέκταση αλλά και θεματική επέκταση.
Κάλεσε τέλος για την επιβολή κυρώσεων σε επιπρόσθετα φυσικά και νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται σε παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Κυρίες και κύριοι, ουδέποτε ισχυρίστηκε η Κυβέρνηση ότι τα ανωτέρω αρκούν. Ουδέποτε ισχυρίστηκε η Κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι υπαγορεύουμε στα υπόλοιπα 26 κράτη – μέλη και εκείνα υπακούουν. Γίνεται διαπραγμάτευση, σκληρή διαπραγμάτευση, από τις ομάδες εργασίας, τα Υπουργικά Συμβούλια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Αν θέλετε την άποψή μας, πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη λήψη αποφάσεων για την Τουρκία.
Όμως θα συνεχίσουμε την προσπάθεια, σταθερά με υπομονή με επιμονή. Εξηγούμε σε αυτούς που πιστεύουν ότι δεν πρέπει να χαθεί η Τουρκία, όπως λένε, ότι η μη λήψη μέτρων αποτελεί μήνυμα ενθάρρυνσης στο μη φιλοευρωπαϊκό, μη εκσυγχρονιστικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας.
Αντίθετα η λήψη μέτρων αποτελεί μήνυμα ενθάρρυνσης στο φιλοευρωπαϊκό και στο εκσυγχρονιστικό μέρος της τουρκικής κοινωνίας. Εάν η παρούσα αλαλάζουσα τουρκική πολιτική κριθεί επιτυχής, τότε όσοι μέσα στην Τουρκία πιστεύουν στις ανθρώπινες αξίες της ειρήνης και της ασφάλειας, όσοι μέσα στην Τουρκία πιστεύουν στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη σύγκλιση με την Ευρώπη, μένουν μετέωροι, μένουν προδομένοι από την Ευρώπη, την ιδεολογική τους πατρίδα που ο Ατατούρκ προσπάθησε να τους εντάξει.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πέρα από τις πικρίες και τις απογοητεύσεις δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες, η Ευρώπη είναι το κοινό μας σπίτι.
Αρχίζει να αντιλαμβάνεται, αλλά αργεί, διστάζει και μερικές φορές και οπισθοδρομεί. Οφείλει όμως η Ευρώπη να αντιμετωπίσει και να συνειδητοποιήσει την γεωπολιτική της ευθύνη. Οφείλει να αντιληφθεί την ευθύνη της για την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα, για την ασφάλεια όλων των πολιτών της έναντι εξωτερικών απειλών.
Για την προάσπιση του κράτους Δικαίου, και του ευρωπαϊκού κεκτημένου που είναι το θεμέλιο αυτού του μοναδικού εγχειρήματος στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Και δεν σας μιλώ μόνο ως ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, σας μιλώ σαν αφοσιωμένος πολίτης της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχικά δημιουργήθηκε για να εξαλείψει από την Ευρώπη τον πόλεμο. Πως μπορεί να εμφανίζεται ότι ανέχεται την απειλή πολέμου κατά μελών της ευρωπαϊκής οικογένειας;
Ή αν θέλετε, ποιου οπλικού συστήματος το εξαγωγικό αποτύπωμα υπερβαίνει το αποτύπωμα της προάσπισης του Διεθνούς Δικαίου;
Οφείλω να επισημάνω ότι την ώρα που η Ευρώπη καθυστερεί, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να αντιλαμβάνονται διαυγέστερα. Αξιοποιούν το γεωπολιτικό τους βάρος έναντι της Τουρκίας, ιδιαίτερα στον κρίσιμο τομέα των εξοπλισμών. Όπως γνωρίζετε, αυτή την εβδομάδα εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία από το Κογκρέσο το νομοσχέδιο που προβλέπει επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία εντός 30 ημερών, λόγω της προμήθειας του γνωστού συστήματος των S-400.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ο χρόνος που έρχεται είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Η εξωτερική πολιτική δεν αποτελεί τον ιδανικό χώρο για κομματική αντιδικία. Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη και ο Πρωθυπουργός πολιτεύονται με σοβαρότητα, με κριτήριο τη δημιουργία εθνικών συναινέσεων μέσα από διαρκή ενημέρωση των Κομμάτων και ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων. Με αυτό τον τρόπο θα πορευτούμε και το ’20-’21 αντιμετωπίζοντας την τουρκική επιθετικότητα και την ευρωπαϊκή διστακτικότητα.
Σας ευχαριστώ πολύ
