Της Βαρβάρας Ηλιοπούλου
Πολιτισμολόγος, κοινωνικός επιστήμονας
Είναι φανερό ότι το προηγούμενο χρονικό διάστημα οι θέσεις των ειδικών επιστημόνων για το θέμα της χρήσης μάσκας μεταβάλλονταν με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σύγχυση μεταξύ των πολιτών για το αν είναι άκρως απαραίτητη η χρήση της ή μη σε δημόσιους χώρους. Ενώ αρχικά σύσταση ήταν η μη γενική χρήση μάσκας λόγω των επιπτώσεων κυρίως της εσφαλμένης χρήσης της, πρόσφατη οδηγία του ΠΟΥ συνιστά τη χρήση της στο δημόσιο χώρο και ειδικότερα στο χώρο της σχολικής κοινότητας. Όμως παρόλο που η επιστημονική κοινότητα έχει αποφανθεί υπέρ της χρησιμοποίησης της από μαθητές, εξαιρουμένων κάποιων περιπτώσεων που επιβεβαιωμένα παρουσιάζουν προβλήματα υγείας, ομάδες πολιτών και εκπρόσωποι γονέων διαμαρτύρονται για την επιβεβλημένη χρήση της μάσκας και εκφράζουν την αντίθεση τους ποικιλοτρόπως. Κάποιοι εξ αυτών παροτρύνουν τους υπόλοιπους σε αντιδραστικές συμπεριφορές και σε ένα είδος εικαζόμενης πολιτικής ανυπακοής μέσα από αναρτήσεις στο διαδίκτυο. Όμως τέτοιου είδους συμπεριφορές παραπέμπουν σε παραβίαση του άρθρ.183 του ΝΠΚ περί διεγέρσεως σε ανυπακοή.
Όμως είναι γεγονός ότι η ασάφεια που δημιουργήθηκε το προηγούμενο χρονικό διάστημα για τη χρήση ή μη της μάσκας, μπορεί να δικαιολογήσει κάποιες πράξεις ανυπακοής. Όμως από την άλλη οι ιατρικοί κανόνες μεταβάλλονται με βάση τα εκάστοτε ιατρικά δεδομένα και για τον λόγο αυτό απαιτείται η συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση. Στα νέα ιατρικά δεδομένα εκφράζονται θέσεις και αντιθέσεις. Δεν μπορεί κανένας εκ των σοβαρών επιστημόνων να διεκδικήσει το σκήπτρο της απόλυτης ορθότητας. Κι αν μετά από όλα αυτά επικρατεί μια αίολη κατάσταση, αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μετατροπή της πανδημίας σε πληροφοριοδημία.
Έτσι ακόμη και υπό ευμετάβλητα επιστημονικά δεδομένα, οφείλουν οι πολίτες να καταλήξουν σε υπεύθυνη στάση και να αποδεχτούν τα μέτρα καταπολέμησης της πανδημίας που προτείνει η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας.
Κατά τον Κant, σε μία δημοκρατική κοινωνία η έννομη τάξη αποτελεί αξία καθεαυτή. «Δεν μπορεί να υπάρξει δικαιολογημένη αντίσταση από την πλευρά του λαού προς τη νομοθετική αρχή του κράτους. Ένα κράτος δικαίου είναι δυνατό μόνον διά της υποταγής στην καθολική νομοθετική βούλησή του . Ο λόγος για τον οποίο αποτελεί καθήκον του λαού να ανέχεται ακόμη και ό,τι φαίνεται ως η πλέον αβάστακτη κατάχρηση της ανώτατης εξουσίας είναι ότι είναι αδύνατον να νοηθεί ποτέ η αντίστασή του στην ανώτατη νομοθετική αρχή ως κάτι διαφορετικό από παρανομία και υπεύθυνο για την ακύρωση όλου του νομικού οικοδομήματος. Είναι προφανώς αντιφατικό, σύμφωνα με τον Kant, να προβλέπει η ίδια η έννομη τάξη τη δυνατότητα αντιστάσεως στις επιταγές της, διότι τότε αυτοαναιρείται ως υπέρτατη αρχή. Ο συλλογισμός αυτός έχει βάση μόνον στην περίπτωση που η έννομη τάξη έχει δημοκρατική νομιμοποίηση.
Άρα αν θεωρείται η χρήση της μάσκας αναποτελεσματική στα σχολεία με αποτέλεσμα τα παιδιά να μη μπορούν να συμμορφωθούν, θεωρείται συνταγματικώς επιτρεπτή έκφραση γνώμης.
Αλλά η μη χρήση μάσκας σε περίοδο πανδημίας, όπου αυτή είναι νομοθετικά επιβεβλημένη, δεν συνιστά πολιτική ανυπακοή υπό την έννοια των ανωτέρω αναλυόμενων αλλά παράνομη και κυρίως αντικοινωνική συμπεριφορά.
