Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Η Αγκυρα δεν κρύβεται. Βάζει με κάθε τρόπο τις διεκδικήσεις της στο τραπέζι και τις ενισχύει με τις ενέργειές της στο Αιγαίο. Αυτά που κάποτε θεωρούσαμε υπερβολικά έχουν τώρα γίνει ρουτίνα. Οι υπερπτήσεις, για παράδειγμα, πάνω από μεγάλα κατοικημένα νησιά δεν ήταν κάτι που συμπεριλαμβανόταν στο τουρκικό ρεπερτόριο. Τώρα, όμως, είναι εβδομαδιαίο φαινόμενο. H ελληνική κυβέρνηση έδωσε ένα μήνυμα αποκλιμάκωσης μετά το τουρκικό φιάσκο στον Εβρο, αλλά δεν υπήρξε ανταπόκριση.
Κατά καιρούς, προσπαθούμε εδώ στην Αθήνα να μαντέψουμε τι συμβαίνει. Μεσολαβητές, παράλληλα κανάλια διαπραγμάτευσης, πρωτοβουλίες τρίτων χωρών δημιουργούν ελπίδες για εκτόνωση, οι οποίες διαψεύδονται με το πέρασμα του χρόνου. Οταν η Αθήνα στέλνει μήνυμα για την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών, για παράδειγμα, δεν έρχεται καν απάντηση από την άλλη όχθη. Οι βασικοί χειριστές του παρελθόντος έχουν περάσει στην αφάνεια και, εν πάση περιπτώσει, δεν έχουν πρόσβαση στο Παλάτι.
Η Τουρκία προσπαθεί να αυξάνει την ψυχολογική πίεση και να επιβάλλει ταυτόχρονα τετελεσμένα, όπου μπορεί. Ολα δείχνουν ότι αποσκοπεί στην πρόκληση έντασης, ίσως και κάποιου επεισοδίου. Απώτερος στόχος παραμένει η δια-πραγμάτευση έπειτα από κάποιο επεισόδιο ή όταν η ένταση έχει φτάσει σε κάποιο κρεσέντο και απειλείται επεισόδιο. Η Αγκυρα περιμένει υπομονετικά από την άνοιξη του 1974 για να πετύχει ακριβώς αυτό. Επένδυσε στην πολεμική βιομηχανία της και απέκτησε σχετική ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ και κάθε άλλον. Οσο ο χρόνος περνούσε, έβαζε και άλλα, καινούργια, χαρτιά στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Κλασικό παράδειγμα οι γκρίζες ζώνες. Ο χρόνος, όμως, δεν γυρίζει πίσω. Το αν θα ήταν καλύτερα να είχε επιτευχθεί μία συμφωνία και παραπομπή άλυτων θεμάτων στη Χάγη πριν από 45 ή 30 χρόνια, θα το κρίνει ο ιστορικός του μέλλοντος.
Σήμερα είμαστε απέναντι σε ένα αποσταθεροποιημένο διεθνές σκηνικό και μια Τουρκία που νιώθει την ισχύ μιας περιφερειακής υπερδύναμης την ίδια ακριβώς στιγμή που βρίσκεται αντιμέτωπη με μια οικονομική καταιγίδα. Και βέβαια, ο Ερντογάν δεν είναι ο ίδιος με αυτόν που συναντούσαν Ελληνες πρωθυπουργοί επί πάρα πολλά χρόνια. Είναι ένας ηγέτης χωρίς στρατηγική εξόδου, πράγμα επικίνδυνο.
Η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει να πέσει στην παγίδα μιας ανεξέλεγκτης έντασης τώρα. Οση «πετονιά» και να ρίχνει η απέναντι πλευρά, δεν πρέπει να τσιμπάμε. Κόκκινες γραμμές υπάρχουν ασφαλώς και έχουν καθοριστεί εδώ και αρκετά χρόνια με τη συναίνεση των υπεύθυνων πολιτικών δυνάμεων. Αυτό δεν επιδέχεται συζήτηση. Στον Εβρο δόθηκε ένα σαφές στίγμα αυτοπεποίθησης, που βασιζόταν σε πράξεις, όχι σε κούφια «ηχηρά μηνύματα».
Ο χρόνος μάλλον λειτουργεί υπέρ μας σε αυτήν τη φάση. Το μέλλον της τουρκικής οικονομίας και πολιτικής είναι θολό αυτή την ώρα. Η Ελλάδα έχει, επιτέλους, μπει σε μια φάση ανασυγκρότησης των ενόπλων δυνάμεών της. Deal με τη σημερινή κατάσταση στην Αγκυρα είναι μάλλον χλωμό να επιτευχθεί.
Το κατενάτσιο είναι μια σοφή επιλογή, όχι μόνο στο ποδόσφαιρο αλλά και στη διπλωματία. Υπό τον όρο ότι ελέγχεις εσύ το παιχνίδι και δεν τρως γκολ. Να μην παραβιάζεται δηλαδή η βασική κόκκινη γραμμή, που είναι η απώλεια εθνικής κυριαρχίας επι ελληνικού εδάφους.
