Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Οταν οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με μία άγνωστη, απρόσμενη και επικίνδυνη απειλή, αναζητούν ένα μόνο πράγμα: ηγεσία. Θέλουν να ξέρουν ότι απέναντί τους έχουν έναν άνθρωπο που αντιλαμβάνεται το μέγεθος της κρίσης, ξέρει τι να κάνει για να τη χειριστεί και –το κυριότερο– συμμερίζεται την αγωνία τους. Ο πρωθυπουργός πέρασε τον πήχυ με το διάγγελμά του.
Η κρίση δεν έχει βέβαια περάσει. Και συνεχίζει να έχει όλα τα στοιχεία μιας τέλειας καταιγίδας. Καμία χώρα δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα εύκολα και ταυτόχρονα με τον κορωνοϊό, το μεταναστευτικό/προσφυγικό και την επιθετικότητα του Ερντογάν. Δοκιμαζόμαστε και θα δοκιμαστούμε.
Αυτά σε ό,τι αφορά το δικό μας σκηνικό, εδώ στην Ελλάδα. Γιατί σε ό,τι αφορά το παγκόσμιο, έχουμε κάθε δικαίωμα να ανησυχούμε. Ή, για να είμαι ακριβής, έχουμε κάθε δικαίωμα να τρέμουμε για αυτά που συμβαίνουν και όσα θα ακολουθήσουν.
Παλαιότερα, όταν ο πλανήτης αντιμετώπιζε κάποια παγκόσμια απειλή, ξέραμε ότι πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπισή της θα διαδραμάτιζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε συνεργασία με τους εταίρους τους και το πλέγμα των διεθνών οργανισμών που δημιουργήθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ηγετικός ρόλος των ΗΠΑ, και της Δύσης γενικότερα, ήταν δεδομένος.
Τώρα έχουμε να κάνουμε με μια τρέλα. Ο πρόεδρος Τραμπ όχι απλώς δεν ενδιαφέρεται να παίξει αυτό τον ρόλο, αλλά κάνει ό,τι μπορεί για να απομονώσει τη χώρα του και να τη μικρύνει στο διεθνές περιβάλλον.
Αντί να αναλάβει πρωτοβουλίες, τιμωρεί τους Ευρωπαίους με τρόπο ανεξήγητο και αψυχολόγητο, απαγορεύοντας τις πτήσεις. Εξαιρεί τη Μεγάλη Βρετανία, προφανώς γιατί ο Τζόνσον είναι φίλος του. Αντί για διεθνείς συμμαχίες, προτιμά να υψώνει τείχη γύρω από την Αμερική.
Η Ευρώπη μοιάζει και αυτή «μικρή». Η νέα ευρωπαϊκή ηγεσία φαίνεται να τα έχει χαμένα και να μην μπορεί να συμβιβάσει την ακαταμάχητη ροπή της προς την επικοινωνία με τη διαχείριση μιας πραγματικά τεράστιας κρίσης. Οι Βρυξέλλες δεν έχουν ακόμη προχωρήσει στον διορισμό ενός «τσάρου» για την πανδημία και γενικά προβάλλουν μία αδυναμία. Είναι εντυπωσιακό ότι χώρες σαν την Κίνα καλύπτουν το κενό της Δύσης. Οταν η Ιταλία, για παράδειγμα, χρειάσθηκε ιατρικό υλικό, ήταν το Πεκίνο αυτό που ανταποκρίθηκε άμεσα. Οι ΗΠΑ, που πάντοτε έπαιζαν τον ρόλο της υπερδύναμης ήπιας ισχύος –πέραν της πραγματικής–, απουσιάζουν.
Εχει κανείς γενικά την αίσθηση ότι η κρίση του κορωνοϊού σηματοδοτεί μια βαθύτερη κρίση. Αλλοι πιστεύουν ότι θα σημάνει την υπαναχώρηση της παγκοσμιοποίησης, την ύψωση περισσότερων εμποδίων και φραχτών ανάμεσα στα κράτη του κόσμου. Αλλοι πως θα πάρει άλλη μορφή, χωρίς τις ΗΠΑ στο επίκεντρο. Υπάρχουν και εκείνοι που αναζητούν ψήγματα ελπίδας στην προοπτική η κρίση του κορωνοϊού να οδηγήσει στην ήττα του Τραμπ.
Οπως και να έχει το πράγμα, ζούμε κάτι ιστορικό και μοναδικό. Και το παράδοξο, μέσα να έχουμε μια αίσθηση υπεύθυνης ηγεσίας, αλλά έξω να μας λείπει παντελώς κάτι αντίστοιχο.
