Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Μπορεί κανείς πλέον να εμπιστευθεί τις ΗΠΑ; Η απάντηση είναι πως αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Οταν παρακολουθεί κάποιος τα όσα συμβαίνουν στην Ουάσιγκτον αυτές τις μέρες, δεν ξέρει τι ακριβώς είναι αυτό που βλέπει: κακέκτυπο μιας σειράς τύπου «House of Cards» ή μια σελίδα από τον Γκίμπον του μέλλοντος που θα γράψει την «Παρακμή και πτώση της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας»; Η απάντηση δεν είναι εύκολη.
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ είχε μία λογική. Πολλά από όσα λέει θα συνιστούσαν μια απαραίτητη διόρθωση της αμερικανικής πολιτικής. Οι χειρισμοί του όμως είναι τραγικοί. Οι παλινωδίες, το παρανοϊκό προσωπικό στυλ, η πλήρης κατάρρευση των μηχανισμών λήψης αποφάσεων έχουν ροκανίσει ένα τεράστιο κομμάτι της αμερικανικής αξιοπιστίας και επιρροής. Εάν μάλιστα επανεκλεγεί, η πορεία αυτή των ΗΠΑ δεν θα είναι αναστρέψιμη. Οπως έλεγε χαρακτηριστικά σημαίνων Ευρωπαίος ηγέτης σε πολύ κλειστό κύκλο όταν ρωτήθηκε ποιος είναι ο μεγαλύτερος εφιάλτης του, «η επανεκλογή του Τραμπ θα σημάνει το τέλος της Δύσης όπως την ξέραμε». Μεγάλα λόγια ίσως, αλλά ζούμε και μεγάλες ιστορικές στιγμές.
Στην ευρύτερη περιοχή μας δεν υπάρχει κανείς που να μη νιώθει ανασφάλεια, κανείς που δεν αισθάνεται ότι βιώνει έναν σεισμό πρωτοφανών διαστάσεων. Ακόμη και το Ισραήλ νιώθει απειλή, γιατί οι χειρισμοί Τραμπ δημιουργούν ένα πολύ επικίνδυνο τοπίο δίπλα του. Αναζητεί στενότερη συνεργασία με την Ελλάδα διότι πλέον θεωρεί ότι θα χρειασθούν διμερείς στρατηγικές συμμαχίες πέραν των ΗΠΑ.
Οι κερδισμένοι από τις εξελίξεις φαίνονται. Ο Πούτιν έπαιξε καλά τα χαρτιά του και κέρδισε. Θυμάμαι ακόμη την απάντηση του Ασαντ, όταν τον συνάντησα στη Δαμασκό, για το αν έχει κάποιο κανάλι επικοινωνίας με τον Τραμπ: «Ξέρετε, με τον Πούτιν γνωρίζω ότι θα πάρω την ίδια απάντηση σε ό,τι ζητήσω την Παρασκευή και την επόμενη Δευτέρα, με τον Τραμπ όχι».
Ο Ερντογάν νιώθει πανίσχυρος και ανεξέλεγκτος, προς το παρόν. Και πέρα και πάνω από αυτό το γεωπολιτικό τοπίο, η Κίνα αναδεικνύεται όλο και πιο πολύ στην σημαντική ανερχόμενη δύναμη, που εκτοπίζει τις ΗΠΑ από την πρωτοκαθεδρία τους.
Δεν μπορεί κανείς να πει με σιγουριά τι σημαίνουν όλα αυτά για εμάς τους Ελληνες. Ούτε ασφαλής πυξίδα ούτε καλά σχεδιασμένος χάρτης υπάρχουν για να μπορεί κανείς να χαράξει πορεία σε αυτό το σκηνικό. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική είναι απολύτως αναγκαία. Και γι’ αυτό είναι θετικές οι στενές σχέσεις με την Κίνα και το «restart» με τη Μόσχα.
Το πρόβλημα όμως παραμένει. Αν συμβεί κάτι σοβαρό στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ελληνας πρωθυπουργός δεν θα ξέρει σε ποιον ακριβώς να τηλεφωνήσει και τι θα του πει ο συνομιλητής του… αν τον βρει. Ενδέχεται να ακούσει, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν, και κάτι του τύπου «ο Ερντογάν είναι καλός τύπος, είναι φίλος μου. Βρες τα μαζί του…».
