Με σχετκό ενημερωτικό σημείωμά της, η Περιφέρεια Αττικής παρουσιάζει τον κορμό της επιχειρηματολογίας και των απαντήσεων της Ρένας Δούρου, στο σχετικό σημείωμα παροχής εξηγήσεων, στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών.
Η Περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου αρχικά εκφράζει τη βαθιά της θλίψη για την απώλεια ανθρώπινων ψυχών στην Ανατολική Αττική –ένα γεγονός, μια ανείπωτη τραγωδία που όπως έχει δημόσια δηλώσει την έχει σημαδέψει και θα της προκαλεί για πάντα οδύνη.
Στο σημείωμα που κατέθεσε σήμερα στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών η Περιφερειάρχης Αττικής δίνει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που της τέθηκαν σχετικά με το ρόλο και τις ενέργειές της κατά την εθνική τραγωδία στην Ανατολική Αττική, στις 23 Ιουλίου 2018.
Συγκεκριμένα η κα Δούρου απαντά με σαφήνεια και τεκμηριωμένα στα ερωτήματα σχετικά με τις αρμοδιότητες των Περιφερειών στη διάρκεια δασικών πυρκαγιών και περιγράφει τις δικές της ενέργειες στις 23 Ιουλίου 2018.
Εξηγεί ότι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν αρμοδιότητες κατάσβεσης πυρκαγιών γιατί σύμφωνα με το νόμο η μόνη τους αρμοδιότητα είναι η παροχή μηχανημάτων και υδροφόρων, αν και εφόσον ζητηθούν από την Πυροσβεστική.
Εξηγεί γιατί η Περιφέρεια Αττικής δεν μπορούσε να προχωρήσει σε οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών καθώς δεν έλαβε ποτέ την απαραίτητη σχετική εισήγηση από την Πυροσβεστική. Η εισήγηση αυτή θα έπρεπε, όπως ρητά ορίζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, εγκαίρως και επακριβώς να καθορίζει ασφαλή δρόμο και ασφαλή τόπο της δράσης και να δοθεί στον δήμαρχο, αν αφορούσε έναν δήμο, ή την Περιφέρεια, αν αφορούσε πάνω από δύο Δήμους. Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ.
Εξηγεί γιατί (αν και δεν της το επέβαλε ο νόμος καθότι είναι υποβοηθητικό όργανο) συγκάλεσε το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας.
Με εμπεριστατωμένο τρόπο περιγράφει ότι έλαβε όλα τα μέτρα που ορίζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο χωρίς να παραλείψει κάποια ενέργεια, είτε σε επίπεδο πρόληψης είτε σε επίπεδο άμεσης δράσης, στις 23 Ιουλίου 2018, ημέρα όπου μαίνονταν 4 μέτωπα πυρκαγιάς στην Αττική.
Ειδικότερα, η Περιφερειάρχης Αττικής στο αναλυτικό σημείωμά της προς τον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, τονίζει ότι οι Περιφέρειες δεν έχουν αρμοδιότητα στην κατάσβεση των πυρκαγιών καθώς αυτή ανήκει αποκλειστικά στην Πυροσβεστική. Οι Περιφέρειες παρέχουν ό,τι τους ζητηθεί (π.χ. υδροφόρες, μηχανήματα έργου, κ.α.) από την Πυροσβεστική.
«Σύμφωνα με το άρθρ. 63 Ν. 4249/2014 που φέρει τον τίτλο «Αποστολή του Πυροσβεστικού Σώματος»:«(β) Την ευθύνη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της καταστολής πυρκαγιών και την παροχή συνδρομής για τη διάσωση των ατόμων και υλικών αγαθών, που απειλούνται από αυτές» έχει το Πυροσβεστικό Σώμα», τονίζει η κα Δούρου, προσθέτοντας ότι σύμφωνα με το άρθρο 91 του ίδιου νόμου, ο διοικητής της Πυροσβεστικής «μεταβαίνει επιτόπου και αναλαμβάνει προσωπικά τη Διεύθυνση του πυροσβεστικού έργου και το συντονισμό των πυροσβεστικών και λοιπών τακτικών επιχειρησιακών και υποστηρικτικών δυνάμεων Πολιτικής Προστασίας». Με άλλα λόγια την αποκλειστική ευθύνη της κατάσβεσης της πυρκαγιάς την έχει η Πυροσβεστική, που αποτελεί και το μόνο κέντρο συντονισμού όλων των ενεργειών. Αυτό το κέντρο συνδράμουν, με ό,τι τους ζητηθεί, οι Περιφέρειες και οι Δήμοι.
Οι ΟΤΑ δεν σβήνουν πυρκαγιές
Κατόπιν, η κα Δούρου περιγράφει αναλυτικά τις προληπτικές ενέργειες στις οποίες είχε έγκαιρα προχωρήσει η Περιφέρεια Αττικής (ασκήσεις, καθαρισμούς, αποψιλώσεις, κ.α.) για τη μείωση του κινδύνου δασικών πυρκαγιών. Ειδικότερα για το σοβαρό θέμα του καθαρισμού της Λεωφόρου Μαραθώνος, η Περιφερειάρχης Αττικής επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι «σύμφωνα και με το υπ’ αριθμ. ΤΕ 163475/4302/30.8.2018 έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της ΠΕ Ανατολικής Αττικής της Περιφέρειας Αττικής προς τον Προϊστάμενο Εισαγγελίας Πρωτοδικών (εντός της δικογραφίας) «πραγματοποιήθηκαν και ολοκληρώθηκαν έργα αποψίλωσης και καθαρισμού της Λεωφόρου Μαραθώνος για την αντιπυρική περίοδο 2018». Πέραν των ως άνω συμβάσεων γίνονται τακτικοί καθαρισμοί στην Λεωφόρο Μαραθώνος με ίδια μέσα της ΠΕ Ανατολικής Αττικής».
Στη συνέχεια του υπομνήματός της περιγράφει αναλυτικά τις προπαρασκευαστικές δράσεις των Περιφερειών, π.χ. «συντήρηση εξοπλισμού και μέσων της περιφέρειας για την υποστήριξη του έργου της καταστολής των δασικών πυρκαγιών, που διενεργείται με ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος», «σύνταξη ή επικαιροποίηση των μνημονίων ενεργειών για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών καθώς και την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος για τον έλεγχο και την καταστολή τους από τις Διευθύνσεις Πολιτικής προστασίας των περιφερειών», «κατάρτιση μνημονίων συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς για την εξασφάλιση επιπλέον πόρων προς ενίσχυση του έργου τους στην αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και τη διαχείριση των συνεπειών λόγω δασικών πυρκαγιών», «σύγκληση των Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των περιφερειακών Ενοτήτων, με εντολή των Περιφερειαρχών και ευθύνη των Αντιπεριφερειαρχών», κ.α..
Δράσεις αυξημένης ετοιμότητας πριν από την εκδήλωση της πυρκαγιάς
«Την 22.7.2018, κατόπιν παραλαβής του Χάρτη Επικινδυνότητας με δείκτη 4 (πολύ υψηλός κίνδυνος για όλη την Αττική) εκδοθέντος από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, η Αυτοτελής Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας ενημέρωσε άμεσα, μέσω αποστολής μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μηνυμάτων κινητής τηλεφωνίας (συνολικά άνω των 500 e-mails και άνω των 500 sms), τους αρμόδιους αντιπεριφερειάρχες, τις διάφορες υπηρεσίες της Περιφέρειας καθώς και τους υπεύθυνους πολιτικής προστασίας όλων των Δήμων της Αττικής για τον πολύ υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς την επομένη, 23.7.2018», αναφέρει η Περιφερειάρχης Δούρου.
«Την ίδια ημέρα (22/7) αναρτήθηκε σχετική ανακοίνωση με οδηγίες αυτοπροστασίας στην ιστοσελίδα της περιφέρειας η οποία αναδημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παράλληλα ζητήθηκε η ενεργοποίηση των πινακίδων μεταβλητών μηνυμάτων αρμοδιότητας της περιφέρειας για την ενημέρωση των οδηγών».
«Παράλληλα εξεδόθησαν αποφάσεις των Αντιπεριφερειαρχών για απαγόρευση κυκλοφορίας σε Εθνικούς Δρυμούς, δάση και περιοχές ειδικής προστασίας και ενημέρωση/ανακοινώσεις προς αγρότες, κτηνοτρόφους και μελισσοκόμους για προληπτικά μέτρα και απαγόρευση εργασιών προς αποφυγή δασικών πυρκαγιών».
Η Περιφέρεια Αττικής ουδέποτε έλαβε εισήγηση για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών
Αναφερόμενη τέλος, στις ενέργειές της στις 23 Ιουλίου 2018 (βλ. αναλυτικά παρακάτω λεπτομερές χρονολόγιο), μετά από την εκδήλωση της πυρκαγιάς στην ανατολική Αττική (κι ενώ ήταν σε εξέλιξη η μεγάλη πυρκαγιά στην Κινέττα στη Δυτική Αττική), η Περιφερειάρχης Δούρου απαντά τεκμηριωμένα στο κρίσιμο ερώτημα περί «οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης πολιτών», υπογραμμίζοντας ότι «δεν υπήρχε δυνατότητα για λήψη σχετικής αποφάσεως, διότι δεν υπήρξε σχετική εισήγηση από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, ούτε άλλωστε, εξ όσων αντιλαμβάνομαι, έγινε αντιληπτή από την ίδια την Πυροσβεστική εγκαίρως η κατεύθυνση της πυρκαγιάς».
«Σε κάθε περίπτωση, η σχετική εισήγηση θα έπρεπε να γίνει σε χρόνο που θα επέτρεπε την υλοποίηση της δράσης ως προληπτικού μέτρου. Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι οργανωμένα προληπτικά μέτρα δεν μπορούν να ληφθούν εν είδει αντιδράσεων σε καταστάσεις ανάγκης (παρών και άλλως αναπότρεπτος κίνδυνος). Τέτοια αντίδραση είναι δυνατή μόνον ως απεγκλωβισμός ή διάσωση και συνιστά τον κεντρικό πυρήνα του έργου της Πυροσβεστικής», τονίζει η κα Δούρου.
Η ίδια αναλυτικά ξεκαθαρίζει ότι την ευθύνη για την εισήγηση για το μέτρο της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης πολιτών έχει το Πυροσβεστικό σώμα : «Όταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα δήμο, η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο Περιφερειάρχη, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο Αντιπεριφερειάρχη. Στις περιπτώσεις του άρθρου 2 παρ. 3 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 παρ. 1 περιπτώσεις β`, γ` και δ` του ν. 3013/2002 (Α` 102), όπως ισχύει, η ανωτέρω απόφαση λαμβάνεται από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας ή από τον Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατόπιν σχετικής εξουσιοδότησης, και εκτελείται από τους αρμόδιους Περιφερειάρχες και Δημάρχους. Η λήψη της απόφασης βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής, δηλ., για τις δασικές πυρκαγιές, στις εισηγήσεις της πυροσβεστικής» (σύμφωνα με το άρθρ. 108 Ν. 4249/2014 που φέρει τον τίτλο Αρμοδιότητες Γενικής Γραμματείας και αντικατέστησε τις παρ. 2, 3 και 4 του άρθρου 6 του ν. 3013/ 2002 [όπως είχε τροποποιηθεί με το άρθρ. 18 Ν 3613/2007]). Η ίδια τονίζει ότι : « Τα αυτά αναφέρονται και στο Σχέδιο Δράσεων με τις επισημάνσεις, μεταξύ άλλων, ότι: «Η οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών εξετάζεται ως μέτρο προληπτικής προστασίας τους που πρέπει να δρομολογείται εγκαίρως (ενώ η καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη) και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις και περιορισμούς, η εκτίμηση των οποίων μπορεί να γίνει μόνο σε τοπικό επίπεδο.» Στο Σχέδιο Δράσεων γίνεται αναφορά στη στάθμιση του κινδύνου παραμονής των πολιτών σε σχέση με τον κίνδυνο μετακίνησής τους και τονίζεται ότι η δράση της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης είναι μέτρο που δρομολογείται για την προληπτική προστασία των πολιτών και έχει χαρακτήρα μη υποχρεωτικό, βασιζόμενη στην ενημέρωση για τους κινδύνους και τις πιθανές συνέπειες παραμονής στον χώρο. Επισημαίνεται επίσης ότι «η δράση της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης πραγματοποιείται μόνο όταν εξασφαλίζεται εγκαίρως η καλή οργάνωση για την ασφαλή υλοποίησή της. Σε αντίθετη περίπτωση, η δράση αυτή εύκολα μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερες συνέπειες –απώλειες και να μετατραπεί σε επιχείρηση διάσωσης, την ευθύνη της οποίας στο χερσαίο χώρο έχει το Πυροσβεστικό Σώμα» (σελ. 62 του Σχεδίου Δράσεων).
(…) Η ίδια επισημαίνει ότι «η στάθμιση των συγκεκριμένων κινδύνων ως προϋπόθεση της εισήγησης για την υλοποίηση της προληπτικής απομάκρυνσης – αναγκαστικώς λόγω των απαιτούμενων ειδικών γνώσεων – επαφίεται στην κρίση του επικεφαλής αξιωματικού του Πυροσβεστικού σώματος, ο οποίος άλλωστε είναι και ο αρμόδιος να εκτιμήσει – μεταξύ άλλων- την δυνατότητα κατάσβεσης της φωτιάς, κατά τρόπο ώστε να μην τίθεται ζήτημα προληπτικής απομάκρυνσης. Τούτο ορίζεται ρητώς και στο σημείο 5.13.1 του Σχεδίου Δράσεων υπό τον τίτλο «Κατευθυντήριες οδηγίες για τη λήψη απόφασης»: «Ο μόνος αρμόδιος να εισηγηθεί την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση στις περιπτώσεις δασικών πυρκαγιών είναι ο εκάστοτε επικεφαλής Αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, έχοντας την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο. Στα πλαίσια αυτά, προτείνει εγκαίρως και επακριβώς τα όρια της περιοχής που θα χρειαστεί να υλοποιηθεί η δράση, με βάση την αναμενόμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς», καθώς και στο σημείο 5.13.2 («σχέδιο δράσης»): «Οι δράσεις που προοδευτικά υλοποιούνται σε μια οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών περιγράφονται ως εξής: Εκτίμηση κατάστασης και σχετική εισήγηση από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, προς τον αρμόδιο Δήμαρχο. Σημειωτέον ότι, η λήψη της απόφασης για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών, κατόπιν εισήγησης της πυροσβεστικής, δεν προϋποθέτει τη σύγκληση ΣΟΠΠ, του οποίου ο ρόλος είναι υποβοηθητικός της Περιφέρειας».
