Γράφει ο Τάσος Παππάς
Συνήθως τα κείμενα και οι δηλώσεις των πολιτειακών και πολιτικών παραγόντων στις εθνικές επετείους και στις θρησκευτικές γιορτές είναι γεμάτα κοινοτοπίες. Αν τα συγκρίνεις με παλαιότερα, θα διαπιστώσεις ότι έχουν πολλές ομοιότητες και ως προς το περιεχόμενο και ως προς το λεξιλόγιο. Στην Ελλάδα οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας απέφευγαν να δίνουν συνεντεύξεις και άρθρα.
Ακολουθούσαν τον κανόνα ακόμα και μετά την αποχώρησή τους από το προσκήνιο. Οι περισσότεροι βολεύονταν με τον διακοσμητικό ρόλο που είχαν μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος. Οι κυβερνήσεις εξαντλούσαν τα περιθώρια συνεννόησης μαζί τους για να μη δημιουργηθούν προβλήματα στη λειτουργία του κράτους, οι αντιπολιτεύσεις σπανίως ασκούσαν κριτική, τα μέσα ενημέρωσης τους αντιμετώπιζαν με ευγένεια.
Μοναδικές εξαιρέσεις ήταν ο Χρ. Σαρτζετάκης –η τυπολατρία του προκάλεσε αρκετές εντάσεις– και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος ακόμα και την περίοδο που ο θεσμός είχε αφυδατωθεί, καθοδηγούσε από το παρασκήνιο το κόμμα που ίδρυσε και έθετε θέματα στις κυβερνήσεις του αντίπαλου κόμματος όταν πίστευε ότι οι αποφάσεις τους κινούνταν σε διαφορετική κατεύθυνση απ’ αυτήν που επιθυμούσε. Μετά τους Καραμανλή, Σαρτζετάκη τα κόμματα εξουσίας πήγαν σε σίγουρες λύσεις για να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο.
Επέλεγαν πρόσωπα από τον χώρο της πολιτικής, τα οποία όμως είχαν αποσυρθεί από την πρώτη γραμμή, με την προσδοκία ότι επειδή ήξεραν τα τερτίπια και τους όρους του παιχνιδιού και επειδή το κύριο μέλημά τους θα ήταν η υστεροφημία τους, θα φρόντιζαν να κρατήσουν τις ισορροπίες. Δικαιώθηκαν. Και ο Κωστής Στεφανόπουλος και ο Κάρολος Παπούλιας και ο Προκόπης Παυλόπουλος ήταν τυπικοί. Με τη σημερινή Πρόεδρο φαίνεται πως τα πράγματα αλλάζουν.
Δεν προέρχεται από την πολιτική και ίσως γι’ αυτό δεν διστάζει να παρεμβαίνει στη δημόσια συζήτηση και να καταθέτει τις απόψεις της στα μέσα ενημέρωσης. Αυτό σε πρώτη ανάγνωση είναι καλό. Είναι και θεμιτό. Οι Πρόεδροι δεν μπορεί να ζουν σε γυάλινους πύργους. Οφείλουν βεβαίως να τηρούν το Σύνταγμα, να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, να τιθασεύουν την οργή τους, να μην προκαλούν με τη στάση τους. Είναι όμως η κεφαλή του κράτους, αν και χωρίς σώμα λόγω της απουσίας αρμοδιοτήτων, και πρέπει να ξέρουν ότι σ’ ένα κουρασμένο, απογοητευμένο και απελπισμένο κοινωνικό σώμα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, προκαλεί αφόρητη πλήξη κάθε προσπάθεια αναζήτησης πάση θυσία του μέσου όρου.
Ιδιαίτερα σε περιόδους με τόσα ανοιχτά μέτωπα σε πολλά πεδία (πανδημία, οικονομία, κοινωνία, εξωτερική πολιτική, προσφυγικό). Το άρθρο της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο της «Εφημερίδας των Συντακτών» (2-3/1/2021) δεν ήταν ένα κλασικό προεδρικό κείμενο με ευχές για τη νέα χρονιά, στερεότυπα και ζαβλακωμένες γενικεύσεις. Παίρνει θέση για τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες.
Αποδομεί το επωφελές για τον νεοφιλελευθερισμό ψεύδος ότι το κράτος είναι εμπόδιο και πρέπει να περιοριστεί: «Εναποθέσαμε ξανά τις ελπίδες μας στο κράτος, στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και στους ανθρώπους που το υπηρετούν». Προειδοποιεί για τους κινδύνους που απειλούν τη δημοκρατία: «Στη λαϊκιστική στρέβλωση της δημοκρατίας η λαϊκή βούληση συγχέεται με τη βούληση της πλειοψηφίας». Επισημαίνει τους πειρασμούς με τους οποίους φλερτάρουν τα συντηρητικά συστήματα εξουσίας: «Οι κυβερνώντες υπονομεύουν, άμεσα ή έμμεσα, τις μείζονες εγγυήσεις του κράτους δικαίου: την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθεροτυπία και την ελεύθερη έκφραση».
Ανησυχεί για το ενδεχόμενο το έκτακτο να γίνει κανονικό: «Τα δικαιώματά μας, στην εξαιρετική συνθήκη της πανδημίας, τελούν σε καθεστώς διακινδύνευσης και χάνουν την αυταξία τους». Και στέλνει μήνυμα στους οπαδούς του νεοφιλελεύθερου αυταρχισμού που βλέπουν την πανδημία σαν ευκαιρία για τη βίαιη πληβειοποίηση των υποτελών τάξεων: «Την επόμενη μέρα προέχει η αμέριστη στήριξη των πιο αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής».
Ανάγωγα
Λιγότερα κρούσματα, αλλά αυστηρότερη καραντίνα. Κάποιο λάκκο έχει η φάβα. Η μία εξήγηση είναι ότι οι άριστοι αποδεικνύονται άχρηστοι. Η άλλη εξήγηση είναι ότι εκτός από άχρηστοι είναι και ιδιοτελείς. Τρίτη υπάρχει; Βάλτε τώρα που γυρίζει.
