Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Προχθές ξέσπασαν φωτιές στη Σάμο. Χθες στον Έβρο. Ενώ, την ίδια ώρα, έφευγε από τη ζωή νικημένος από τον καρκίνο ο ψευτομουφτής Ξάνθης Μετέ – εξέλιξη που βάζει στο κάδρο σε μια ευαίσθητη περίοδο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις τα θέματα της μειονότητας.
Ωστόσο, η προετοιμασία που κάνει η ελληνική εξωτερική πολιτική διά παν ενδεχόμενον εστιάζει στις επιλογές αντίδρασης της Ελληνικής Δημοκρατίας, σε περίπτωση που η Τουρκία στείλει για έρευνα στην ελληνική ή στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα ένα από τα δικά της γεωτρύπανα.
Δεν αμφισβητώ την επάρκεια της προετοιμασίας μας, αλλά έχω την εντύπωση ότι σκεπτόμαστε αγγλιστί in the box (μέσα στο κουτί). Ο νους μας αυτήν τη στιγμή είναι περισσότερο επικεντρωμένος στη θάλασσα. Όχι στο έδαφος. Όχι στην ενδοχώρα.
Για λόγους θεωρητικούς αλλά και πρακτικούς, ας μου επιτραπεί, με αφορμή τις φωτιές στη Σάμο και στον Εβρο, μα κυρίως με αφορμή την εκδημία του Μετέ, η οποία θα έχει αποτέλεσμα να επιστρέψει με ένταση, στο πεδίο αυτήν τη φορά, το αίτημα για εκλογή ψευτομουφτή από τα μέλη της μειονότητας (όπως η Αγκυρα επιδιώκει), να σκεφτώ ολίγον out of box (ελληνιστί: έξω από το κουτί).
Και να θέσω έναν προβληματισμό: Τι θα γίνει, αν η Αγκυρα κινητοποιήσει ακραίους κύκλους στη Θράκη για να παρασύρουν τον κόσμο της μειονότητας σε ένα παιχνίδι έντασης, με πρόφαση το «δικαίωμά» του να εκλέξει με καθολική ψηφοφορία νέο «ψευτομουφτή»; Τι θα γίνει, αν η Αγκυρα επιχειρήσει προβοκάτσια αντίστοιχη του 1955, με έναν νέο Οκτάι Εγκίν σε ένα τέμενος ή σε μια εκκλησία για να βγάλει κόσμο στον δρόμο και να προκαλέσει αναταραχή στην ελληνική ενδοχώρα κοντά στα βόρεια σύνορά μας;
Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, δεν είναι θεωρητικός. Μήνες τώρα το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής επιχειρεί με τρόπο να ανάψει τη σπίθα της αναταραχής στην περιοχή και βρίσκεται σε αντιπαράθεση με το κεμαλικό κομμάτι της μειονότητας.
Ζητήθηκε από μουσουλμάνους βουλευτές της Θράκης να προβούν σε εμπρηστικές δηλώσεις από το βήμα της Ελληνικής Βουλής για να τροφοδοτηθεί η εθνικιστική ένταση και, όταν εκείνοι το αρνήθηκαν, διαγράφηκαν μαζί με αιρετούς της Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι επίσης αρνήθηκαν, από συντονιστικά όργανα της μειονότητας.
Χριστιανός δημοσιογράφος, ο οποίος αποκάλυψε τη δράση του προξενείου μέσα στα τζαμιά με αδιάσειστα ντοκουμέντα, δέχθηκε προχθές εκφοβιστική επίθεση από την πρόεδρο του μειονοτικού κόμματος, από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και τον βουλευτή του ΚΙΝ.ΑΛ. Ξάνθης, καθώς και από άλλες τοπικές μειονοτικές προσωπικότητες. Δήμαρχος τουρκικής πόλης κολύμπησε προσφάτως προς το Καστελόριζο ανεμίζοντας τη σημαία του βραχύβιου ανεξάρτητου κράτους της δυτικής Θράκης, υπαινισσόμενος σαφώς αίτημα αυτονομίας. Μειονοτικές οργανώσεις, με αφορμή απορριπτική απόφαση του Αρείου Πάγου για τους λεγόμενους «τουρκικούς συλλόγους», έκαναν πρόβα συγκέντρωσης χιλιάδων μουσουλμάνων στο κέντρο της Ξάνθης στα τέλη του 2021. Μαζί με Γκρίζους Λύκους. Και το αποκορύφωμα τώρα, ο θάνατος του ψευτομουφτή Ξάνθης Μετέ, ο οποίος στο απόγειο της ισχύος του προκαλούσε ανοιχτά την τοπική κοινωνία, με αμφιλεγόμενες αναρτήσεις του στο facebook. Ηταν ο εκλεκτός των εκλεκτών.
Γι’ αυτό, όταν επισκέφθηκε ο Τσαβούσογλου τη Θράκη, τον έβαλε να καθίσει δίπλα του στο ιφτάρ που έγινε στο μειονοτικό χωριό Θάμνα. «Φωνάζει» από μακριά ότι η ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι. «Φωνάζει» ότι τώρα, μετά τον θάνατο του Μετέ, οι Τούρκοι θα επιχειρήσουν να προχωρήσουν σε απευθείας εκλογή μουφτή στα τεμένη, κάτι που η Ελληνική Δημοκρατία θα ήθελε να αποφύγει (και να εμποδίσει) βεβαίως.
«Φωνάζει» ότι τώρα είναι η ώρα της Ελλάδος να νομοθετήσει με τρόπο συμβατό με τη δυτική αντιπροσωπευτική δημοκρατία πώς θα εκλέγεται μουφτής από συγκεκριμένο Σώμα με συγκεκριμένα κριτήρια. Προσοχή, για τους μυημένους σε αυτό: Από συγκεκριμένο Σώμα, που θα υποδείξει στην Πολιτεία νέο πρόσωπο, όχι από εκλεκτορικό σώμα. Οι λέξεις έχουν πάντοτε τη σημασία τους. «Φωνάζει», τέλος, ότι πρέπει να κηρυχτεί συναγερμός για την πάση θυσία αποφυγή προβοκάτσιας στη Θράκη, ιδία εντός τεμένους, η οποία θα αποτελέσει το προσάναμμα που -ματαίως- αναζητούν έως τώρα κάποιοι για εκτεταμένα επεισόδια και αποσταθεροποίηση.
Δεν θα χτυπούσα τόσο δυνατά το καμπανάκι, αν οι κοινωνικές μου συναναστροφές δεν μου αποκάλυπταν πόσο βαθιά νυχτωμένη είναι η αθηναϊκή ακαδημαϊκή και μιντιακή ελίτ, η οποία διαλογίζεται τα μεσημέρια σε γεύματα με θέμα «Πώς θα αναγνωρίσουμε τα δίκαια της Τουρκίας». Τρόμος! Εάν η ελληνική διανοητική σκέψη δεν ήταν τόσο παραδεδομένη… Ενδεχομένως το σενάριο «out of the box», που κομίζω σήμερα στον δημόσιο διάλογο, να μην προκαλεί το ενδιαφέρον. Τι ένταση μπορεί να προκαλέσει στο έδαφός σου το ζήτημα διαχείρισης της εκλογής μουφτή, που, αν τυχόν επικρατήσει στη θερινή ατζέντα, αποτελεί βόμβα στα θεμέλια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας; Οι θρησκευτικοί λειτουργοί θα είναι ισχυρότεροι των βουλευτών και ελεύθεροι να παίζουν σε εθνικό έδαφος το παιχνίδι τρίτης δύναμης.
Ωστόσο, όποια πείρα αποκόμισα από την παρακολούθηση των δραματικών γεγονότων της Κομοτηνής το 1990 ως φοιτητής, αλλά και η διαρκής μελέτη της τουρκικής πολιτικής στην περιοχή από τότε ίσαμε σήμερα μου επιτρέπουν να διακρίνω την πύκνωση της Ιστορίας.
Το επεσήμανα σε προηγούμενο σημείωμά μου, στο οποίο κατέγραψα τις εντυπώσεις μου από την πρόσφατη επίσκεψή μου στη Θράκη: Υπάρχει πολλή σωρευμένη ενέργεια εκεί έξω. Μια σπίθα αρκεί. Το σενάριο «αναταραχή σε μειονοτικούς πληθυσμούς και αποσταθεροποίηση» δεν είναι στο οπτικό μας πεδίο αυτήν τη στιγμή. Καλό είναι να μελετηθεί, όμως. Καμιά φορά οι εξελίξεις έρχονται από εκεί που δεν τις περιμένεις.
