Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Αν κρίνω από όσα διαβάζω στα ρεπορτάζ έγκριτων συναδέλφων του διπλωματικού ρεπορτάζ, τότε η προσοχή μας -σε μια περίοδο που η χώρα συνταράσσεται από το σκάνδαλο των υποκλοπών- είναι σε ποιο Οικόπεδο της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας θα κατευθυνθεί το τουρκικό γεωτρύπανο, το οποίο ανοίγει από αύριο πανιά στη Μεσόγειο.
Σωστά αναζητούμε τον τόπο του εγκλήματος για να ξέρουμε πώς θα αντιδράσουμε.
Ωστόσο υπάρχουν δύο πτυχές της υπόθεσης, τις οποίες είτε υποτιμούμε είτε παρασιωπούμε.
Η πρώτη αφορά το περίφημο τουρκολιβυκό μνημόνιο και το ενδεχόμενο κύρωσής του από το Κοινοβούλιο της Βεγγάζης. Η δεύτερη αφορά τυχόν αιφνιδιαστική αναγνώριση του ψευδοκράτους από τη Ρωσική Ομοσπονδία, κάτι που θα δώσει νόμιμη υπόσταση στην επικράτειά του από απόψεως Διεθνούς Δικαίου και θα οδηγήσει στην έμμεση αναγνώριση των χωρικών υδάτων του και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης του.
Οι Τούρκοι θέλουν να προχωρήσουν στην εξόρυξη υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο κάτω από το Καστελόριζο κοντά στην Κύπρο, ωστόσο, έχοντας λάβει σοβαρά το μάθημά τους, επιθυμούν να έχουν στην κατοχή τους «νόμιμους τίτλους κτήσεως», όπως εκείνοι τους εννοούν, προκειμένου να ισχυριστούν ότι οι έρευνές τους γίνονται σε δικά τους νερά, σε δική τους υφαλοκρηπίδα, σε δική τους αποκλειστική οικονομική ζώνη και με τη βούλα του διεθνούς οργανισμού που εποπτεύει την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας: του ΟΗΕ.
Αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες επισημαίνουν στην εφημερίδα μας ότι αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται πιθανό να κυρώσει το Κοινοβούλιο της Βεγγάζης το παράνομο, όπως το ονομάζουμε, τουρκολιβυκό μνημόνιο, ωστόσο γίνεται σε διπλωματικό επίπεδο ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να αποφευχθεί αυτή η εξέλιξη.
Σε επίπεδο κορυφών υποθέτουμε διότι ο επιτετραμμένος της πρεσβείας μας στην Τρίπολη, απ’ όσα μαθαίνουμε, απουσιάζει αυτόν τον καιρό από το πόστο του και αναπληρώνεται από μία διοικητική υπάλληλο που δεν έχει εξουσία να κάνει ούτε διάβημα.
Εάν τυχόν η λιβυκή Βουλή κυρώσει αυτό το μνημόνιο, τότε καταπίπτει και το τελευταίο οχυρό άμυνας της Ελληνικής Δημοκρατίας, η οποία σταθερά από το 2019 υποστηρίζει με πειθώ ότι αυτό δεν ισχύει από απόψεως Διεθνούς Δικαίου διότι δεν κατέστη εσωτερικό δίκαιο της Λιβύης με την υπερψήφισή του από το Κοινοβούλιό της και άρα δεν εμπίπτει στις διατάξεις που αφορούν τη νομική αρτιότητα για την ισχύ των διεθνών Συνθηκών.
Δεδομένου ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο έχει αναρτηθεί στο αποθετήριο χαρτών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η θεραπεία αυτού του νομικού ελαττώματος θα το καταστήσει ισχυρό πιθανόν έναντι όλων. Θα πρόκειται για την ολοκλήρωση της πλήρους οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ κρατών με αντικείμενες ακτές, είτε αυτές «αντίκεινται», όπως λένε οι Τούρκοι, είτε αυτές «δεν αντίκεινται», όπως υποστηρίζουμε εμείς.
Η απόπειρα θεραπείας των νομικών ελαττωμάτων του τουρκολιβυκού μνημονίου και η πλήρης αναγνώρισή του από τον ΟΗΕ, αν συμβεί, θα αποτελέσουν μεγάλο πλήγμα στην ελληνική εξωτερική πολιτική, ειδικώς αν συνδυαστεί από την άμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Διότι τότε οι τουρκικές διεκδικήσεις θα σφραγιστούν ταυτόχρονα από δύο χώρες: τη Ρωσία και τη Λιβύη. Η εμβάθυνση των σχέσεων Πούτιν – Ερντογάν φαίνεται ότι έχει θορυβήσει τη Δύση, η οποία σχεδιάζει να αναβαθμίσει γεωπολιτικά την Κύπρο και προοπτικά να την εντάξει στη συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Βεβαίως αυτό δεν διαφεύγει της προσοχής του Ρώσου ηγέτη, ο οποίος έχει κάθε συμφέρον να αναγνωρίσει σήμερα το ψευδοκράτος και να ακυρώσει εν τη γενέσει τους τέτοια σχέδια. Ηθικός φραγμός, άλλωστε, πλέον δεν υπάρχει, καθώς η Ελλάδα και η Κύπρος, χώρες με τις οποίες η Μόσχα είχε παραδοσιακά καλές σχέσεις, από την πρώτη στιγμή της κήρυξης του πολέμου συμπεριφέρονται ως οι Ηρακλείς του στέμματος της νατοϊκής συμμαχίας στην περιοχή και πρωταγωνιστούν καθ’ υπερβολήν σε διπλωματικές επιθέσεις κατά της Ρωσίας αλλά και προσωπικώς κατά του ιδίου του προέδρου Πούτιν.
Στην Αθήνα δεν εκτιμήθηκαν σωστά οι τελευταίες δηλώσεις της εκπροσώπου Τύπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών κυρίας Ζαχάροβα, η οποία διαμαρτυρήθηκε για την έκδοση του Ρώσου πολίτη, που φέρει το προσωνύμιο «Mr Bitcoin», στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αντί για τη Ρωσία. H εξέλιξη αυτή συνιστά την ολοκλήρωση του παζλ της κρίσης των ελληνορωσικών σχέσεων. Η έκδοση αυτή του Ρώσου στην Αμερική ήταν η τελευταία απόφαση που έλαβε το Συμβούλιο της Επικρατείας σε εσπευσμένη συνεδρίασή του υπό την προεδρία της Κατερίνας Σακελλαροπούλου λίγο προτού αυτή επιλεγεί για το αξίωμα της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η έρευνα που θα πραγματοποιήσει κάποτε ο ιστορικός του μέλλοντος θα δείξει ότι κάποιοι έπαιξαν όλα αυτά τα χρόνια με τη χώρα διαταράσσοντας σχέσεις ετών με τη Γερμανία και τη Ρωσία. Ευχόμαστε η χώρα να μην πληρώσει πολύ ακριβά τα παιχνίδια τους. Για την ώρα δεν μπορούμε να πούμε περισσότερα. Απλώς προσευχόμαστε.
Το γεγονός πάντως ότι στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού άρχισαν να ακούγονται εντονότερα φωνές που υποστηρίζουν ότι η Αμερική πρέπει να «κόψει» οριστικά τις σχέσεις της με τον Ερντογάν και να ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στην πατρίδα μας δεν είναι κάτι που πρέπει να μας ενθουσιάζει. Πρώτον, διότι τώρα που τα πράγματα δείχνουν να ωριμάζουν και οι εξελίξεις στον εθνικό ορίζοντα προδιαγράφονται αρνητικές, είναι αμφίβολο ποια πράγματα μπορούμε να προλάβουμε να αποτρέψουμε με τη βοήθεια των ΗΠΑ. Το κέντρο βάρος του κόσμου μετατοπίζεται ήδη από τη Δύση στην Ανατολή και οι παλιές συμμαχίες δεν έχουν την ίδια αξία με το παρελθόν σε αυτόν τον νέο κόσμο, του οποίου τα ηνία σταδιακά αποκτούν άλλοι. Οι Τούρκοι παίζουν με τον τρόπο που γνωρίζουν το δικό μας χαρτί, του Διεθνούς Δικαίου, με συμμάχους χώρες των οποίων ήμασταν προνομιακοί συνομιλητές στο παρελθόν και χάρη της δυτικής συμμαχίας διακόψαμε κάθε επαφή μαζί τους.
Δεύτερον, διότι η ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών σε ελληνικό έδαφος υπό τη μορφή της έκτακτης ή της μόνιμης μεταστάθμευσης στρατευμάτων θα καταστήσει τη χώρα δυνητικό μελλοντικό στόχο συνδυασμού δυνάμεων: της Τουρκίας, της Ρωσίας, του Ιράν. Προορισμός μας δεν είναι να αποτελέσουμε το ιδανικό θύμα που θα εισπράξει την πρώτη σφαίρα στο πλαίσιο της διεύρυνσης του παραπαίοντος στην Ουκρανία πολέμου είτε με στρατηγική απόφαση κάποιας χώρας είτε από προβοκάτσια.
Ολα αυτά, βεβαίως, αποτελούν ψιλά γράμματα για ένα πολιτικό σύστημα που καταναλώνει τον χρόνο του για να παρακολουθεί τις επικοινωνίες των αντιπάλων του και να τους εκβιάζει με τα μυστικά τους. Ψιλά γράμματα για ένα πολιτικό σύστημα που καθημερινά ξεκατινιάζεται.
Η χώρα στην τριετία 2019-2022 είχε ανάγκη την εθνική σύνταξη και την εθνική συνεννόηση, όχι την επένδυση στον διχασμό. Αντ’ αυτού ζει τις συνέπειες της ολοσχερούς πασοκοποίησης του δημόσιου βίου. Η Ν.Δ., το κόμμα που κατήγγειλε κάποτε τον Θεοφάνη Τόμπρα για παρακολουθήσεις, έχει χιλιάδες Τόμπρες στις τάξεις της. Και αποσταθεροποιείται για χάρη τους, ενώ η χώρα διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο.
