Γράφει ο Κώστας Υφαντής
Είναι η τρίτη φορά μέσα σε λίγους μήνες που ο έλληνας Πρωθυπουργός και ο τούρκος πρόεδρος θα συναντηθούν. Στις 7 Δεκεμβρίου ολοκληρώνεται η πρώτη φάση της διαδικασίας επαναπροσέγγισης μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας και η ελπίδα είναι ότι η επόμενη φάση του οδικού χάρτη που σχεδιάστηκε παράλληλα με την αποκλιμάκωση της έντασης μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του περασμένου Φεβρουαρίου θα είναι το ίδιο ομαλή. Είναι μια διαδικασία που στόχο έχει να σωρεύσει ένα μικρό στην αρχή κεκτημένο ηρεμίας.
Γεγονός είναι ότι είμαστε μακριά από μια ουσιαστική διαπραγμάτευση. Ακόμη και όταν εκφράζονται ελπίδες για έναν διάλογο που θα αγγίξει την καρδιά της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης, αυτές δεν αφορούν την παρούσα συγκυρία. Εχουμε δέκα μήνες απουσίας κάθε στρατιωτικής αρρυθμίας. Η τουρκική πολεμική αεροπορία δεν έχει κάνει την εμφάνισή της στον ελληνικό εναέριο χώρο, ενώ και το πρόγραμμα ερευνών και γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο φαίνεται να έχει προσωρινά παγώσει. Αυτή είναι η κατάσταση στο «έδαφος» και όσο και αν δεν υπάρχει ένδειξη ότι η τουρκική γεωστρατηγική ατζέντα έχει διαφοροποιηθεί, το γεγονός είναι ότι τουλάχιστον σε τακτικό επίπεδο η αναδίπλωση είναι πέραν πάσης αμφιβολίας.
Αυτό είναι το διακύβευμα της επόμενης εβδομάδας. Δεν υπάρχει διάλογος για τα μεγάλα, υπάρχει μια προσπάθεια να συντηρηθεί μια εύθραυστη γέφυρα. Αυτή την προσπάθεια την έχει προωθήσει και από κάποια άποψη έχει επιβάλει η Αθήνα με τη στρατηγική εσωτερικής και εξωτερικής εξισορρόπησης και ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας, με την αντοχή που επέδειξε στην πίεση της Αγκυρας μετά το 2019 στον Εβρο και στην Ανατολική Μεσόγειο και με τις πρωτοβουλίες που ως αποτέλεσμα είχαν τις οριοθετήσεις με Ιταλία και Αίγυπτο που αποσταθεροποίησαν την «αυτοπεποίθηση» της άλλης πλευράς.
Στην τρέχουσα συγκυρία θεωρητικά η χώρα έχει δύο επιλογές. Η πρώτη επιλογή για την Αθήνα είναι να μεταφράσει την έλλειψη εμπιστοσύνης στις τουρκικές προθέσεις σε μονομερές πάγωμα της διαδικασίας επαναπροσέγγισης. Πίσω από μια τέτοια επιλογή βρίσκεται η αντίληψη ότι οποιαδήποτε διαδικασία διάδρασης (ΜΟΕ, «θετική ατζέντα», πολιτικός διάλογος) είναι ένας απαράδεκτος κατευνασμός. Το «θηρίο» θα οσμιστεί τον φόβο μας και θα επιτεθεί με ακόμη μεγαλύτερη ένταση.
Αλλη επιλογή είναι η Αθήνα να ανταποκριθεί με θετικό τρόπο αλλά και με τη δέουσα προσοχή στην τουρκική αναδίπλωση, χωρίς να καλλιεργεί προσδοκίες που συνήθως η ιστορία διαψεύδει. Αν υπάρχει περιθώριο για αληθινή πρόοδο θα φανεί σχετικά σύντομα. Σε αυτή την περίπτωση, είναι να εξαντληθούν οι πιθανότητες για ουσιαστική εξομάλυνση. Είναι μια επιλογή που συνδυάζεται με τη συνέχιση της ενίσχυσης της ελληνικής αποτροπής για το κακό σενάριο επιστροφής σε συνθήκες κρίσης αλλά και προσφέρει την απαραίτητη νομιμοποίηση στην ελληνική στρατηγική συνολικά.
Ο κ. Κώστας Υφαντής είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και διευθυντής του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
