Γράφει ο Κώστας Τσουκαλάς
Αρθρο στο iEidiseis.gr για το ιδιωτικό χρέος , τον Πτωχευτικό νόμο και τον άλλο δρόμο που υπάρχει για την ρύθμιση των οφειλων με προστασία της πρώτης κατοικίας.
Πτωχευτικός νόμος – Η πρώτη κατοικία στο στόχαστρο. Υπάρχει άλλος δρόμος.
Η πανδημική κρίση βαθαίνει και η οικονομική ανασφάλεια αυξάνεται. Οι προβλέψεις για την ύφεση αναθεωρούνται συνεχώς επί τα χείρω. Η ώρα του απολογισμού για τις συνέπειες της ασύμμετρης οικονομικής κρίσης που μαστίζει την Ελλάδα και τον κόσμο δεν έχει έρθει ακόμα.
Το ιδιωτικό χρέος αυξάνεται συνεχώς με απρόβλεπτες συνέπειες για τα νοικοκυριά , τις επιχειρήσεις και την οικονομία.
Από 1-Ιουνίου του 2021 , αναμένεται να εφαρμοσθεί , ο νόμος 4738/2020 ή αλλιώς «Κώδικας Ρύθμισης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας».
O νέος νόμος για την διευθέτηση οφειλών προβλεπόταν να εφαρμοσθεί από 1-1-2021, όμως ανεστάλη η έναρξη ισχύος του με το πρόσχημα της εκκρεμότητας έκδοσης των υπουργικών αποφάσεων που θα τον ενεργοποιήσουν. Όλοι αντιλαμβάνονται ότι η πραγματική αιτία της αναστολής είναι ο φόβος του πολιτικού κόστους που νοιώθει η κυβέρνηση. Όποιος έχει διαβάσει το νέο πτωχευτικό νόμο που επεκτείνει για πρώτη φορά την έννοια του «πτωχού»-«πτωχευμένου» και στα φυσικά πρόωπα , αντιλαμβάνεται ότι η θέση του σε ισχύ συνεπάγεται άμεσα «τσουνάμι» πλειστηριασμών και απώλεια περιουσίας για τους Έλληνες πολίτες που έχουν κόκκινα δάνεια. Παρόλα ταύτα ενώ προβλέπεται ύφεση ρεκόρ στην οικονομία, δυσχεραίνεται περαιτέρω η θέση των δανειοληπτών λόγω της κρίσης της πανδημίας και αυξάνονται τα κόκκινα δάνεια , η κυβέρνηση δε φαίνεται να συζητά την κατάργηση του νομού. Η εικόνα που παρουσιάζεται είναι πως και οι δανειστές πιέζουν για την εφαρμογή της επέκτασης της πτώχευσης στα φυσικά πρόσωπα και την ταχεία εκκαθάριση των κόκκινων δανείων.
Ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας προβλέπει πλήρη άρση της προστασίας της κύριας κατοικίας, δέσμευση εισοδήματος, ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας.
Ως δεύτερη ευκαιρία «πλασάρεται» η δυνατότητα των δανειοληπτών να πτωχεύσουν, να απολέσουν το σύνολο και των περιουσιακών τους στοιχείων και να κάνουν νέα αρχή. Μια δεύτερη ευκαιρία χωρίς σπίτι, χωρίς αυτοκίνητο, χωρίς επιχείρηση. Μια δεύτερη ευκαιρία ναρκοθετημένη για παιδιά ενός κατώτερου θεού , την ώρα που το τραπεζικό σύστημα έχει χαρίσει εκατομμύρια στο εφοπλιστικό κεφάλαιο αλλά και σε άλλους γνωστούς επιειρηματίες.
Το άρθρο 166, που αναφέρεται στα ευάλωτα νοικοκυριά, έχει αυστηρότατα εισοδηματικά κριτήρια (7.000 ευρώ για τον άγαμο και 120.000 ευρώ αντικειμενική αξία κατοικίας, 10.500 ευρώ για τον έγγαμο και 135.000 ευρώ αντικειμενική αξία, 14.000 ευρώ για τριμελή οικογένεια και 150.000 ευρώ αντικειμενική αξία, και 17.500 ευρώ και 165.000 ευρώ αντικειμενική αξία για τετραμελή οικογένεια). Σε όσους δεν πληρούν τα κριτήρια αυτά , όπως αναφέραμε πριν, ρευστοποιείται το σύνολο της περιουσίας χωρίς δικαίωμα να παραμείνουν στο ακίνητο ούτε ως μισθωτές. Όσοι πληρούν τα κριτήρια και χαρακτηρίζονται ευάλωτα νοικοκυριά, έχουν το δικαίωμα, αφού ρευστοποιηθούν τα λοιπά περιουσιακά τους στοιχεία, να μεταβιβάσουν την πρώτη κατοικία τους στο Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, να παραμείνουν στο ακίνητο ως μισθωτές καταβάλλοντας μίσθωμα για 12 έτη.
Αν οι δανειολήπτες που έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση αυτή, καθυστερήσουν να καταβάλλουν έως και τρία μηνιαία μισθώματα θα απειλούνται με έξωση. Μετά την δωδεκαετία θα μπορούν, εφόσον δύνανται, να αποκτήσουν ξανά την κυριότητα του ακινήτου καταβάλλοντας ως τίμημα επαναγοράς το ποσό που θα αντιστοιχεί τότε στην εμπορική αξία του ακινήτου τους. Δηλαδή θα αγοράζουν ξανά το ακίνητο στην πραγματική του αξία, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που έχουν καταβάλλει από την λήψη του αρχικού δανείου μέχρι την ημέρα που σταμάτησαν να καταβάλλουν. Επιπλέον, ούτε τα μισθώματα, που θα έχουν καταβάλλει στην δωδεκαετία, θα συμψηφίζονται με το τίμημα επαναγοράς. Επομένως, για να διατηρήσουν την κυριότητα του ακινήτου, θα έχουν συνολικά καταβάλλει τις μηνιαίες δόσεις που πλήρωναν μέχρι να «κοκκινίσουν», τα μισθώματα 12 ετών και την εμπορική αξία του ακινήτου στο τέλος της δωδεκαετίας. Προφανώς πολύ περισσότερα χρήματα, μπορεί και διπλάσια, από αυτά που δανείστηκαν.
Η κυβέρνηση παρουσιάζει μια εικόνα «πίεσης» των δανειστών να εφαρμοσθεί άμεσα ο νέος Πτωχευτικός Νόμος και μηδενικές δυνατότητες διαπραγμάτευσης . Την εικόνα αυτή την παρουσίαζε και κατά την ψήφιση του νόμου αναφέροντας πως οι θεσμοί δε «επιτρέπουν» προστασία της πρώτης κατοικίας .
Η κυβέρνηση όμως συνειδητά αποκρύπτει ότι η 1023/2019 οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου , ρητά προβλέπει τη δυνατότητα θέσπισης από τα κράτη μέλη διατάξεων για προστασία της πρώτης κατοικίας των πολιτών μέσα στην εκάστοτε νομοθεσία περί πτωχεύσεων και ρύθμισης οφειλών.
Για τον σκοπό αυτό ορίζει και το άρθρο 23 παρ. 3 της οδηγίας ότι κατά παρέκκλιση από το άρθρο 21, τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν μεγαλύτερες περιόδους απαλλαγής στις περιπτώσεις κατά τις οποίες: α) εγκρίνονται ή διατάσσονται μέτρα προστασίας από δικαστική ή διοικητική αρχή, προκειμένου να διασφαλιστεί η κύρια κατοικία του αφερέγγυου επιχειρηματία και, κατά περίπτωση, της οικογένειάς του, ή τα βασικά περιουσιακά στοιχεία για τη συνέχιση της εμπορικής, επιχειρηματικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας του επιχειρηματία· ή β) η κύρια κατοικία του αφερέγγυου επιχειρηματία και, αναλόγως, της οικογενείας του, δεν έχει ρευστοποιηθεί.
Υπάρχει δηλαδή ρητή πρόβλεψη στην Οδηγία περί της δυνατότητας εξαίρεσης από την ρευστοποίηση της κύριας κατοικίας του οφειλέτη (και της οικογένειας του). Η πρόβλεψη αυτή αντισταθμίζεται προφανώς από την αυξημένη περίοδο απαλλαγής που μπορούν να ορίζουν τα κράτη μέλη, ή και από κάποιο τίμημα που θα καταβάλει ο οφειλέτης για την διάσωση της κατοικίας του. Μια τέτοια πρόβλεψη πρέπει να θεωρηθεί επιτακτική υποχρέωση και να ερμηνευτεί όχι ως απλή δυνατότητα αλλά ως επιταγή προς τα κράτη μέλη και δη για λόγους κοινωνικούς και ανθρωπιστικούς.
Η συγκεκριμένη οδηγία υπερψηφίστηκε στη συνεδρίαση της 20ης Ιουνίου του 2019 , πολύ πριν ξεσπάσει η πανδημία του κορωνοιού που οδήγησε την Ευρωζώνη να αναστείλει το Σύμφωνο Σταθερότητας γενικά για τα κράτη μέλη και τους στόχους των πλεονασμάτων ειδικά για τη χώρα μας.
Συνεπώς υπάρχει ευρύς χώρος διαπραγμάτευσης για την δημιουργία ενός νέου μηχανισμού ρύθμισης οφειλών που να έχει στο επίκεντρο την προστασία της πρώτης κατοικίας και την ομαλή επανένταξη του δανειολήπτη στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Η ανάγκη για κατάργηση του υφιστάμενου Πτωχευτικού Κώδικα και την αντικατάσταση από ένα ευρύ πλέγμα που θα συνδυάζει έκτακτα μέτρα στήριξης των πληττόμενων οικονομικά από τον Covid δανειοληπτών και μόνιμα μέτρα αναδιάρθρωσης των κόκκινων δανείων με προστασία πρώτης κατοικίας και καταβολή δόσεων από τους δανειολήπτες ανάλογα με τις δυνατότητες τους, έχει χαρακτήρα «υπαρκτικό» για την ανόρθωση της κοινωνίας.
