Γράφει ο Αντώνης Καρακούσης
Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς συνοδεύτηκαν από έκρηξη κατανάλωσης σε ολόκληρη τη χώρα. Ολα τα στοιχεία και οι πληροφορίες που φθάνουν στις τράπεζες και τις εμπορικές ενώσεις από όλη την επικράτεια βεβαιώνουν ότι οι Ελληνες ξόδεψαν στις προηγούμενες γιορταστικές μέρες αφειδώς, σχεδόν σαν να μην υπάρχει αύριο.
Εκρηξη κατανάλωσης και μεταπανδημικό κλίμα
Οι κεντρικές αγορές της πρωτεύουσας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Ηρακλείου, των Χανίων, της Λάρισας, των Τρικάλων, του Βόλου, των Ιωαννίνων έσφυζαν στην κυριολεξία από κίνηση και δραστηριότητα, κόντρα στην ατμόσφαιρα και στην αίσθηση αυτοπεριορισμού που μπορεί να μεταφέρουν η πληθωριστική έκρηξη και η γενικευμένη άνοδος των τιμών τους προηγούμενους μήνες. Ακόμη και στις πιο δύσκολες αγορές του έτοιμου ενδύματος επικράτησε πυρετός αγορών. Για να μη μιλήσουμε για τους χώρους εστίασης, διασκέδασης και διακοπών, που είδαν τις κρατήσεις να εκτοξεύονται στα ύψη και στις περισσότερες των περιπτώσεων να αδυνατούν οι σχετικές μονάδες να ανταποκριθούν στην ένταση και στην έκταση της ζήτησης.
Πολλοί αποδίδουν την έκρηξη κατανάλωσης στο μεταπανδημικό κλίμα, στην παρατηρηθείσα διεθνώς διάθεση και επιθυμία των καταναλωτών για αγορές και διασκέδαση έπειτα από δυο χρόνια υγειονομικών περιορισμών και διαχεόμενης ανασφάλειας. Ακόμη και στη Βρετανία, η οποία πρώτη αντιμετωπίζει την πίεση της οικονομικής ύφεσης, η εορταστική κατανάλωση ήταν εντυπωσιακή και αταίριαστη προς τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες.
Ο οικονομικός σύμβουλος της ALPHA BANK κ. Π. Καπόπουλος αποδίδει σε μεγάλο βαθμό την εορταστική καταναλωτική ευωχία στη μεταπανδημική αντίδραση της πλειονότητας των πολιτών, αλλά και στο εισόδημα που συγκεντρώθηκε τα προηγούμενα δύο χρόνια από το πλήθος των ενισχύσεων που αφειδώς και μαζικά προσφέρθηκαν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και των περιορισμών που επιβλήθηκαν στο σύνολο σχεδόν των οικονομικών δραστηριοτήτων.
Δυσπραγία και αγωνίες πίσω από τη βιτρίνα
Παρά ωστόσο την όποια ικανοποίηση που μπορεί να μεταφέρει το εορταστικό καταναλωτικό ξέσπασμα στο πλήθος των εμπορευομένων, δεν προδικάζει και την πορεία των οικονομικών εξελίξεων στη νέα χρονιά. Ούτε βεβαίως αναιρεί το γεγονός ότι σχεδόν το ένα τρίτο της κοινωνίας δοκιμάζεται πραγματικά, δυσπραγεί οικονομικά και κινείται στα όρια της φτώχειας. Ολες επίσης οι εκτιμήσεις βεβαιώνουν ότι η οικονομική ανάπτυξη θα μετριασθεί στη διάρκεια του 2023, επηρεαζόμενη από το γενικότερο κλίμα συρρίκνωσης που και η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα προβλέπει, σημειώνοντας ότι η ταυτόχρονη απομείωση των ρυθμών ανάπτυξης στις ΗΠΑ, στην Κίνα και στην Ευρώπη θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Κυβερνητικά πλάνα και εκτιμήσεις
Στην κυβέρνηση πάντως θέλουν να πιστεύουν ότι το εορταστικό ξέσπασμα των καταναλωτών δηλώνει αισιοδοξία για το μέλλον και ακόμη πως η πλειονότητα των πολιτών δεν ασπάζεται την αντιπολιτευτική κριτική περί ήδη επελθούσας ή επερχόμενης οικονομικής καταστροφής. Κυβερνητικά στελέχη αξιολογώντας το εορταστικό καταναλωτικό ξέσπασμα εκτιμούν ότι η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε άλλη τροχιά, οι παραστάσεις της από την οικονομική ζωή της χώρας είναι θετικές, επιτρέποντας στον κ. Μητσοτάκη να πιστεύει ότι εισέρχεται στην προεκλογική περίοδο από καλύτερες θέσεις. Αυτή είναι η πεποίθησή του ή κατά άλλους η ψευδαίσθησή του και βάσει αυτής θα πορευθεί τους επόμενους μήνες, προωθώντας μέτρα, πολιτικές και νομοθετήματα που θα εδραιώνουν τη θέση του στον εκλογικό στίβο. Είναι χαρακτηριστικό ότι προετοιμάζει την ψήφιση τριάντα νομοσχεδίων, με τις διατάξεις των οποίων θα θελήσει να ενισχύσει τις προσδοκίες για διατήρηση του κλίματος και της ατμόσφαιρας οικονομικής προόδου.
Ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής κ. Κ. Πιερρακάκης πιστεύει μάλιστα ότι και η ημερομηνία των εκλογών θα προσδιοριστεί από τον χρόνο που θα χρειαστεί ο Πρωθυπουργός για να υπερψηφίσει τα προαναφερθέντα τριάντα νομοσχέδια. Κατά μια εκδοχή τρεις μήνες δεν αρκούν και ίσως χρειαστεί και ο Απρίλιος για να γίνουν νόμοι του κράτους. Βάσει των παραπάνω, οι θεωρούμενες από ορισμένους βέβαιες πρώτες εκλογές την Κυριακή των Βαΐων ίσως βραδύνουν και μετατεθούν για τα τέλη Μαΐου. Οπως και να έχει, ο κ. Μητσοτάκης θέλει να παρουσιάσει στον ελληνικό λαό ένα πλέγμα νέων πολιτικών και δεσμεύσεων που, κατά αυτόν, θα βεβαιώνουν το εκλογικό σώμα ότι η χώρα θα βαδίσει καθαρό και ασφαλή δρόμο, σύμφωνο με τις επικρατούσες τάσεις στον δυτικό κόσμο.
Οι κίνδυνοι από το ρευστό διεθνές περιβάλλον
Ωστόσο η συγκεκριμένη επιλογή της ενδεχόμενης μετάθεσης των εκλογών στα τέλη Μαΐου ενέχει ακριβώς τους κινδύνους του χρόνου. Η παράμετρος του χρόνου πάντα ήταν σημαντική γιατί κρύβει εκπλήξεις. Αλλωστε οι διεθνείς συνθήκες και ειδικότερα οι γεωπολιτικές δεν είναι οι καλύτερες. Η αστάθεια περισσεύει, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν λέει να τελειώσει και τα γεγονότα των τελευταίων ημερών μάλλον βεβαιώνουν για τη μακροημέρευσή του παρά για οτιδήποτε άλλο. Επιπλέον, όσο περνά ο καιρός κοινή είναι η πεποίθηση σε πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους προκειμένου να περιορίσουν την εξάρτηση της Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου από τα ρωσικά και τα συμμαχικά προς τη χώρα του Πούτιν αραβικά ενεργειακά αγαθά.
Ανατροπές και αλλαγές ενόψει
Πολιτικά πρόσωπα στην Αθήνα που έχουν επαφή και ασφαλή ενημέρωση από αμερικανικά και ευρωπαϊκά κέντρα στρατηγικής δεν κρύβουν ότι η ενεργειακή απεξάρτηση της Δύσης από «επικίνδυνες» και μη συμμαχικές χώρες θα καταστεί κεντρική γεωπολιτική επιδίωξη. Πράγμα που σημαίνει ότι θα επιδιωχθεί η απομόνωση της Μόσχας και των συμμάχων της, του Κατάρ συμπεριλαμβανομένου, η ηγεσία του οποίου θεωρείται ότι συνδράμει τον Πούτιν, διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με το αυταρχικό Ιράν και μαζί φιλοδοξούσε να εκμαυλίσει την ευρωπαϊκή ηγεσία. Και ταυτόχρονα επίσης θα γίνουν συντονισμένες προσπάθειες να αναδειχθούν νέες ενεργειακές πηγές και ζώνες στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Τα νέα υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου, όπως και η ανάπτυξη μεγάλων και διασυνδεδεμένων με την Ευρώπη σχημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Αίγυπτο θα αποτελέσουν το υποκατάστατο της ενεργειακής ισχύος του Πούτιν και των εμίρηδων του Κόλπου. Πράγμα που σημαίνει ότι εξελισσόμενο το αμερικανο-ευρωπαϊκό σχέδιο θα απαιτήσει να καθίσουν σε κοινό τραπέζι χώρες και δυνάμεις αντιμαχόμενες, προς αναζήτηση μιας νέας λύσης και μιας νέας μακράς πνοής διεθνούς διευθέτησης.
Προς ανακατανομή ενεργειακών ισορροπιών
Κυβερνητικά στελέχη που έχουν στενή επαφή με διεθνή κέντρα θεωρούν πως είναι θέμα χρόνου Ελληνες, Τούρκοι, Κύπριοι, Αιγύπτιοι, Ισραηλινοί, Παλαιστίνιοι, Σύροι, Λιβανέζοι ακόμη και οι διαιρεμένοι Λίβυοι να κληθούν από Αμερικανούς και Ευρωπαίους να συνομιλήσουν στη βάση ενός σχεδίου κοινής αξιοποίησης των νέων ενεργειακών πηγών και δυνατοτήτων. Αυτή η προοπτική ίσως εξηγεί και την τουρκική στάση και συμπεριφορά απέναντι στη χώρα μας, καθώς σύσσωμη η τουρκική ηγεσία διεκδικεί και θα θελήσει να διατηρήσει ρόλο πρωταγωνιστή σε μια νέα παγκόσμια ανακατανομή ενεργειακής ισχύος. Ισως είναι νωρίς για τέτοιες πρωτοβουλίες. Ωστόσο η εποχή είναι δυναμική και τα διλήμματα δεν είναι απίθανο να τεθούν νωρίτερα. Αυτό δηλώνουν άπειρες κινήσεις σε Αμερική και Ευρώπη. Ο προστατευτισμός επανακάμπτει με ταχύτητα, η παραγωγή επίσης ευαίσθητων αγαθών μετακινείται σε ασφαλέστερες χώρες, η παγκοσμιοποίηση θα καμφθεί ή υποκατασταθεί από μικρότερες και συγγενείς γεωγραφικά και πολιτισμικά ζώνες και μαζί τους η ενεργειακή ασφάλεια θα λάβει χαρακτηριστικά μείζονος αγαθού. Ο νέος κόσμος θα είναι σίγουρα διαφορετικός. Το ερώτημα είναι αν στοιχεία του θα εμφανιστούν στην επισημοποιημένη πλέον προεκλογική περίοδο ή απλώς οι πολιτικές δυνάμεις θα περιοριστούν σε μάχη εντυπώσεων και μάλιστα με αμιγώς τηλεοπτικούς όρους. Παρεμπιπτόντως, ο κ. Μητσοτάκης δεν θα αναθέσει σε δημοσιογράφο τον ρόλο του εκλογικού εκπροσώπου…
