Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Μπορούμε «να τα βρούμε» με την Τουρκία σήμερα; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα «όχι». Οποιος αφελώς πιστεύει το αντίθετο ζει σε μιαν άλλη εποχή και νομίζει ότι έχει απέναντί του μιαν άλλη Τουρκία και έναν άλλο Ερντογάν.
Το αν υπήρξε μία ή περισσότερες στιγμές –από το 1975 έως σήμερα– που θα μπορούσε να έχει βρεθεί μια έντιμη και εθνικά αποδεκτή λύση είναι άλλη υπόθεση. Την ετυμηγορία θα εκδώσουν οι ιστορικοί του μέλλοντος.
Κανένα νόημα δεν έχει ένας τέτοιος καβγάς σήμερα. Εννέα πρωθυπουργοί, οι Κωνσταντίνος Καραμανλής, Γεώργιος Ράλλης, Ανδρέας Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Κώστας Σημίτης, Κώστας Καραμανλής, Γιώργος Παπανδρέου, Αντώνης Σαμαράς, Αλέξης Τσίπρας, δεν μπόρεσαν να λύσουν τον γόρδιο δεσμό. Μερικοί προσπάθησαν, χωρίς αποτέλεσμα. Κανείς εξ αυτών δεν επέκτεινε τα ελληνικά χωρικά ύδατα στα 12 μίλια. Η Τουρκία πέτυχε σε όλο αυτό το διάστημα την απαγόρευση μονομερών ερευνών και το «γκριζάρισμα» των Ιμίων. Απέτυχε όμως στον μεγάλο στόχο της, που ήταν να μοιράσει το Αιγαίο στη μέση με μία γραμμή.
Σήμερα η Αγκυρα έχει σκληρύνει τη διαπραγματευτική της θέση. Επιμένει να βάζει στο τραπέζι, από την αρχή και χωρίς κανένα πρόσχημα, τις δύο ελληνικές κόκκινες γραμμές: την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και τις γκρίζες ζώνες, την αμφισβήτηση δηλαδή της ελληνικής κυριαρχίας επί κατοικημένων και μη νησίδων. Ταυτόχρονα, θέτει εκτός διμερούς διαπραγμάτευσης τα ελληνικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο με τη δικαιολογία ότι αφορούν τα συμφέροντα τρίτων χωρών, δηλαδή της Λιβύης και της Αιγύπτου.
Με αυτές τις θέσεις παγιωμένες και αμετακίνητες, η διαπραγμάτευση δεν θα πάει πολύ μακριά.
Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών γνώριζε προφανώς την πλήρη εικόνα πριν φθάσει στην Αγκυρα και γι’ αυτό επέλεξε να πει τα πράγματα με το όνομά τους. Η στιγμή της αλήθειας θα έφθανε, είτε τώρα είτε σε μερικούς μήνες. Οι ελληνικές θέσεις θα διατυπώνονταν, ξανά και ξανά, στο τραπέζι των διερευνητικών από την έμπειρη διαπραγματευτική ομάδα μας.
Το αδιέξοδο είναι εδώ. Τα αδιέξοδα στη διπλωματία είτε συντηρούνται τεχνητά στον πάγο, όταν συμφέρει και τις δύο πλευρές, είτε εξελίσσονται σε έναν ψυχρό πόλεμο, που ενίοτε γίνεται και θερμός. Σαράντα έξι χρόνια, άλλωστε, το ίδιο έργο παρακολουθούμε.
