Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρέθηκαν πολύ κοντά στον γκρεμό το 2020. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι αποφεύχθηκε ένα «ατύχημα» ή μια κανονική εμπλοκή. Το 2021 ενδέχεται να είναι χρονιά εξελίξεων στα ελληνοτουρκικά αλλά ίσως και στο Κυπριακό. Οι δύο χώρες θα αρχίσουν, όπως όλα δείχνουν, τις διερευνητικές επαφές εντός του Ιανουαρίου. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά αν θα προχωρήσουν ή αν θα καταρρεύσουν. Η συσσωρευμένη δυσπιστία είναι πολύ μεγάλη. Οι αφορμές που μπορεί να οδηγήσουν στην κατάρρευση είναι επίσης πολλές και μπορεί να ανακύψουν ανά πάσα στιγμή. Η Τουρκία του 2021 δεν είναι η Τουρκία του 2004, ούτε καν του 2015. Βλέπει με διαφορετικό τρόπο τον εαυτό της στον καθρέφτη. Νιώθει σαν μια «Μεγάλη Δύναμη» που ανέρχεται σε μια περίοδο ανακατατάξεων, με τις ΗΠΑ να υποχωρούν. Είναι πολύ πιο επιθετική σε σχέση με το παρελθόν.
Επιμένει σε μια εξαιρετικά διευρυμένη ατζέντα. Σε αντίθεση με το παρελθόν, δεν είναι ένα το κέντρο αποφάσεων. Τώρα παίζεται ένα συνεχές ανατολίτικο μπρα ντε φερ ανάμεσα στους Καλίν, Τσαβούσογλου και Ακάρ, οι οποίοι προσπαθούν να επηρεάσουν τον Τούρκο ηγέτη.
Το βέβαιο είναι πως η Τουρκία θα παίξει το blame game, το παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών σε περίπτωση αποτυχίας. Ηδη στήνει το σκηνικό για κάτι τέτοιο, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι αποφεύγει τον εφ’ όλης της ύλης διάλογο.
Η Αθήνα έχει ποντάρει στη νέα αμερικανική κυβέρνηση. Θα χρειαστεί όμως αρκετός καιρός για να φανούν οι διαθέσεις της Ουάσιγκτον. Οι άνθρωποι που έχουν μπει σε θέσεις-κλειδιά ξέρουν καλά τον φάκελο των ελληνοτουρκικών και του Κυπριακού, αλλά έχουν πολλές άλλες προτεραιότητες που περιμένουν. Απομένει να διαπιστώσουμε αν θα συνεχισθεί η «υπεργολαβική» ανάθεση των ελληνοτουρκικών στη Γερμανία, όπως συνέβη επί Τραμπ. Η έως τώρα ανάμειξη του Βερολίνου δεν έχει σπουδαία αποτελέσματα να επιδείξει και το πιθανότερο είναι η Ουάσιγκτον να επανέλθει σε έναν ρόλο-σόλο, πάντοτε με τη συνεργασία των Ευρωπαίων.
Οι πιθανότητες επίτευξης ενός μεγάλου συμβιβασμού υπάρχουν, αλλά δεν είναι σημαντικές. Από τη μια οι υπολογισμοί του εσωτερικού πολιτικού κόστους, ειδικά αν πάμε σε εκλογές εντός του έτους, και από την άλλη η μαξιμαλιστική ατζέντα της Αγκυρας διαμορφώνουν μια δύσβατη στενωπό.
Εκεί που δεν μπορεί να υπάρξει ίχνος αισιοδοξίας είναι στο Κυπριακό. Η διχοτόμηση μοιάζει πια μονόδρομος. Χωρίς μάλιστα κανένα εδαφικό ή άλλο αντάλλαγμα, όπως στο παρελθόν. Το ποιος και πότε θα πιει το «πικρό ποτήρι» αυτού του αδιεξόδου είναι νωρίς να το προβλέψει κανείς. Δύσκολα όμως θα αποφευχθεί.
