Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Θα ήταν πολύ βολικό να μπορούσαμε να βρούμε και να υπογράψουμε ένα «ασφαλιστήριο συμβόλαιο» με μία ισχυρή δύναμη που θα έλεγε ξεκάθαρα: «Αν δεχθείτε επίθεση ή εμπλακείτε σε πόλεμο, θα παρέμβουμε στρατιωτικά υπέρ σας». Τέτοιο «συμβόλαιο» δεν υπάρχει όμως στην αγορά, και καλό είναι να το χωνέψουμε. Οσα όπλα και να παραγγείλουμε, όσες στρατιωτικές διευκολύνσεις και να δώσουμε, καμία μεγάλη δύναμη δεν αναλαμβάνει να εγγυηθεί την ασφάλεια μιας χώρας. Το δοκιμάσαμε μετά την εισβολή στην Κύπρο και πετύχαμε μια πολύ καλή διατύπωση από την πλευρά των ΗΠΑ, με αντάλλαγμα την άρση του εμπάργκο στην παροχή εξοπλισμών στην Τουρκία. Φαίνεται ότι βρεθήκαμε κοντά σε μια αντίστοιχη διατύπωση από την πλευρά της Γαλλίας, η οποία ναυάγησε. Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, μιλάμε για ασαφείς
διαβεβαιώσεις, όχι για ρητές εγγυήσεις. Τέτοιες είχαμε μόνο –για τελευταία φορά– την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν η δυτική συμμαχία εγγυόταν την ακεραιότητα της Ελλάδας σε περίπτωση επίθεσης από τον Βορρά.
Σημαίνει αυτό πως πρέπει να χαράξουμε ένα μοναχικό δρόμο, αγνοώντας συμμαχίες και στρατηγικές συμμαχίες; Κάθε άλλο. Απλώς είναι καλό να το γνωρίζουμε για να μην πηγαίνουμε από την πλαστή ευφορία του τύπου «θα έλθει το γαλλικό αεροπλανοφόρο και θα “καθαρίσει”» στο εθνικό κλαψούρισμα του τύπου «μας πούλησαν πάλι».
Η Ελλάδα χρειάζεται ισχυρές συμμαχίες με χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Χωρίς αυτές θα ήμασταν σαφώς πιο αδύναμοι. Χρειάζεται ασφαλώς να ζυγίζει κάθε φορά τι δίνει και τι παίρνει. Αυτό είναι και το νόημα της αποτελεσματικής διπλωματίας.
Το βασικότερο, όμως, είναι να σοβαρευτούμε ως κράτος. Αφήσαμε πολλά πράγματα στην τύχη τα τελευταία 40 χρόνια. Ηλθε και η οικονομική κρίση και αποσάθρωσε τα θεμέλια του σκληρού κρατικού πυρήνα. Τώρα προσπαθούμε να συμμαζέψουμε τα πράγματα και να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος. Καταλάβαμε καθυστερημένα ότι ο κίνδυνος της απόλυτης φινλανδοποίησης είναι υπαρκτός και τρέχουμε να προλάβουμε.
Να το πούμε με άλλον τρόπο; Καταλάβαμε ίσως ότι «ασφάλεια ζωής» για κράτη δεν υπάρχει. Και πως η μόνη λύση είναι να ισχυροποιήσεις την πατρίδα σου, να ξανακάνεις στέρεα τα θεμέλιά της και να μπορείς να βασιστείς στις ίδιες σου τις δυνάμεις. Οι γερές συμμαχίες λειτουργούν σαν δίχτυ ασφαλείας και μετράνε τη δύσκολη ώρα. Οσο πιο γερό το «σπίτι» σου, τόσο λιγότερο αναγκαία είναι η εγγύηση των άλλων. Και σίγουρα πιο φθηνή…
