Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Ο,τι συμβαίνει εφεξής στον Έβρο και στο Αιγαίο δεν έχει στόχο να μας αποσταθεροποιήσει, αλλά να μας καταπονήσει.
Ο Ερντογάν, μετά τη συμφωνία του με τον Πούτιν και την έναρξη των συζητήσεων για νέα συμφωνία Τουρκίας – Ε.Ε. με αντικείμενο το Προσφυγικό, έχει κάθε λόγο να συντηρεί την ένταση στα σύνορά μας, αλλά όχι και να την κλιμακώνει. Προσώρας τουλάχιστον.
Η πίεση που ασκεί στον ΟΗΕ να καταχωρίσει-αναρτήσει το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης στα αποθετήριά του και η Navtex που εξέδωσε για άσκηση νοτίως της Κρήτης -όπου η Ελλάς δεν έχει ορίσει τις συντεταγμένες της, μεταξύ άλλων!- πείθουν ότι στο μυαλό του είναι το επεισόδιο. Όχι τα σύνορα – το επεισόδιο.
Ωστόσο, το μείζον για εμάς είναι πως, μετά όποια προσωρινή αποκλιμάκωση, ΗΠΑ και Γερμανία έχουν αρχίσει παρασκηνιακά τις πιέσεις για διαλόγους και εμπιστοσύνες με συστάσεις του τύπου «βρείτε τα».
Ο αρμόδιος βοηθός υφυπουργός Πάλμερ, ο οποίος μας επισκέφθηκε το Σαββατοκύριακο (για όσους ξεχνούν, η μετάβασή του στην περιοχή είχε διαφημιστεί τον Ιανουάριο ως… διαμεσολαβητική προσπάθεια μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας. Ωραίο ανέκδοτο!), απέφυγε να πει μισή κουβέντα κατά της Άγκυρας σε εκδήλωση του Φόρουμ των Δελφών στη «Μεγάλη Βρεταννία». Απέφυγε τις ευθείες ερωτήσεις όπως ο διάολος το λιβάνι.
Η Μέρκελ, στην κατάσταση που βρίσκεται, επίσης είναι έτοιμη να μας πιέσει για συμβιβασμό – αν δεν το κάνει ήδη. Όποιον συμβιβασμό. Αν υποθέσουμε ότι ο συσχετισμός με τους Τούρκους είναι σήμερα στο 1:50 και, μετά δέκα χρόνια, θα έχει αυξηθεί στο 1:100, τότε ασφαλώς είναι λογικό να κάνουμε διάλογο. Αλλά σε ποια βάση; «Σφαγμένοι», όπως είμαστε σήμερα; Ή από τουλάχιστον ισοδύναμη θέση;
Αυτές τις μέρες συνομίλησα με έναν τεχνοκράτη της πολιτικής και της διπλωματίας, ο οποίος γνωρίζει άριστα τις παραμέτρους των προβλημάτων που είναι στο τραπέζι. Ισως και να τις έχει χειριστεί. Ο άνθρωπος απορούσε γιατί χάνουμε τόσο χρόνο. Έπρεπε «χθες», κατ’ εκείνον, να έχουμε προβεί ήδη σε δύο συγκεκριμένες κινήσεις «ματ».
Η πρώτη θα ήταν να άρουμε την αναγνώρισή μας στο καθεστώς Σάρατζ, ασχέτως του τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, να αναγνωρίσουμε το καθεστώς Χαφτάρ και να προχωρήσουμε μαζί του σε τμηματική κήρυξη ΑΟΖ για την Κρήτη και την Κυρηναϊκή, με συμφωνία που θα καταθέσουμε και εμείς στον ΟΗΕ. Και, βεβαίως, να ζητήσουμε την ανάρτησή της. Σε κάθε περίπτωση, θα τη δημοσιεύσουμε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Στο πλαίσιο της ίδιας στρατηγικής, σύμφωνα με τον έμπειρο συνομιλητή μου, θα έπρεπε να προχωρήσουμε χωρίς φόβο σε τμηματική ανακήρυξη της ΑΟΖ με την κυβέρνηση της Αιγύπτου. Εις ό,τι αφορά δε το Καστελόριζο και το καθεστώς του, θα έπρεπε να καταρτίσουμε ένα φιλικό συνυποσχετικό με την Αίγυπτο, που να περιλαμβάνει την ελληνική και διεθνώς κρατούσα ερμηνεία για τη Συνθήκη της Λωζάννης (στην Τουρκία ανήκει μόνο ό,τι βρίσκεται μέχρι τρία μίλια από τις ακτές της, τίποτε πέραν αυτού), και να προχωρήσουμε σε οριοθέτηση με απόφαση δικαστηρίου, της οποίας τις προδιαγραφές θα έχουμε βασικώς συμφωνήσει.
Για να είμαι ειλικρινής, την πρόταση για συνυποσχετικό για την Αίγυπτο την άκουσα πρώτη φορά από τον διεθνολόγο Θεόδωρο Κατσούφρο, ο οποίος γνωρίζει από διεθνή δικαιοσύνη (εργάστηκε στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), σε πρόσφατη εκδήλωση στην Καλαμάτα. Αλλά, επειδή διατυπώθηκε αποσπασματικά, χωρίς να ενταχθεί σε ένα συνολικό πολιτικό σκεπτικό, δεν μου κίνησε το ενδιαφέρον.
Αν, ωστόσο, σε μια τέτοια κίνηση προσετίθετο και μνημόνιο οριοθέτησης ΑΟΖ με το καθεστώς Χαφτάρ, τότε η εικόνα θα ήταν ίσως διαφορετική. Εμπιστεύομαι τον συνομιλητή μου και τις γνώσεις του, αλλά δεν έχω όλα τα δεδομένα για να αξιολογήσω τις σκέψεις του. Δεν ξέρω επίσης τι είδους εμπιστοσύνη θα μπορούσαμε να έχουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, έστω με φιλικό συνυποσχετικό. Γνωρίζω, όμως, τα εξής:
• Πρώτον, η αποστολή τουρκικού ερευνητικού νοτίως της Κρήτης, χωρίς να έχουν προσδιοριστεί συντεταγμένες ή χωρίς να έχει οριοθετηθεί ΑΟΖ, έστω τμηματικώς, θα δώσει τη δυνατότητα στον Τούρκο πρόεδρο να ισχυριστεί ότι πλέει σε περιοχή η οποία όχι μόνο δεν είναι δική μας, αλλά που δεν τη διεκδικούμε καν!
• Δεύτερον, η επιστολή που στείλαμε στον ΟΗΕ για τις άκυρες συντεταγμένες του τουρκολιβυκού μνημονίου (νομίζω ότι ξέρω ποιος την έγραψε με τα χεράκια του και τι ένταση υπήρξε, με ποια αποτελέσματα, σε υπηρεσίες του ΥΠΕΞ) δεν μοιάζει να επαρκεί.
Χρειάζεται κάτι πολύ παραπάνω. Γνωρίζω, τέλος, ποιοι, χρόνια τώρα, μας νουθετούν να μην καταθέτουμε χάρτες ή συντεταγμένες στον ΟΗΕ για δικούς τους λόγους, με το πρόσχημα της αποφυγής κλιμάκωσης. Και, την ώρα της κρίσης, θα κοιτούν τα άστρα. Μετά την ανάρτηση του μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης από τον ΟΗΕ, όμως, φοβάμαι πως τίποτε δεν θα είναι το ίδιο.
Ας μην υπάρχουν αμφιβολίες: Ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να στρατιωτικοποιήσει την κρίση πριν καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου. Νομίζει ότι με τα όπλα μπορεί να αποσπάσει περισσότερα από όσα με τα λόγια. Εμείς έχουμε κάθε συμφέρον να του κόψουμε τα φτερά. Σταυρωμένα χέρια τέλος, λοιπόν. Διεθνής δράση τώρα. Άλλος καιρός για χάσιμο δεν υπάρχει. Είμαστε ήδη στο «και πέντε».
