Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Όλοι οι εν Αθήναις ειδήμονες περί τα οικονομικά συμφωνούν: Η Ελλάς έχει μπροστά της τέσσερις μεγάλες προκλήσεις, όταν με το καλό γίνει «πλατό» η καμπύλη του κορωνοϊού – για να χρησιμοποιήσω ορολογία μελών της κυβερνήσεως.
Η πρώτη πρόκληση είναι η εκ νέου δραματική αύξηση της ανεργίας και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος του εν ενεργεία εργατικού δυναμικού της πατρίδας μας λόγω της νέας συρρίκνωσης, δεύτερης μέσα στη δεκαετία, του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος μας. Χωρίς εισόδημα, αντίο ζήτηση, αντίο κατανάλωση. Η δεύτερη πρόκληση είναι η δραματική μείωση των εξαγωγών και η πτώση του τουρισμού, ο οποίος έχει χάσει ήδη 20 από τα 50 δισ. ευρώ των εσόδων που εισπράττει ετησίως (20% του ΑΕΠ, μαζί με την εστίαση 30%). Η τρίτη είναι η μεγάλη μείωση των δημόσιων εσόδων. Το ταμείον θα είναι μείον. Και η τέταρτη είναι η εκ νέου αύξηση του κόστους δανεισμού.
Το «ένα κόμμα κάτι» τοις εκατό που δανειζόμαστε είναι μεν μικρό, αλλά σίγουρα μεγαλύτερο άλλων χωρών της περιοχής, μεταξύ των οποίων η Κύπρος (δανείζεται με χαμηλότερο επιτόκιο), η Βουλγαρία (αρνητικό επιτόκιο) κ.λπ. Λήξεις ομολόγων ευτυχώς δεν έχουμε έως το 2023, αξιοσημείωτες εννοείται, αλλά ίσως η χώρα απαιτηθεί να βγει στις αγορές κάποια στιγμή. Αν δεν θέλει να πέσει στην ανάγκη του ΕSM, του Ρέγκλινγκ, της προληπτικής πιστωτικής γραμμής και του νέου μνημονίου. Αυτή τη φορά υποψήφιοι για μνημόνιο είναι οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, εμείς ας μείνουμε λίγο πίσω.
Είναι προφανές ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας έχουν πολύ καθαρή εικόνα για τις μείζονες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η διακυβέρνηση της Ν.Δ. Πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές. Η πληροφόρηση που μου φθάνει -προκύπτει εμμέσως και από το μείγμα των μέτρων που ανακοινώθηκε- είναι ότι η κυβέρνηση υιοθετεί αυτή τη στιγμή τη στρατηγική του υπουργού Οικονομικών: Τη στρατηγική κατά κύματα. Μια στρατηγική η οποία συνοψίζεται στους εξής άξονες:
1) «Τώρα αρκετά, αύριο περισσότερα». Η κυβέρνηση δεν παρασύρθηκε από τις πονηρές παροτρύνσεις του ΣΥΡΙΖΑ να ρίξει όλο το χρήμα αυτή τη στιγμή στην αγορά και να ξεμείνει τον Ιούνιο – δώρον άδωρον άλλωστε! Η αγορά είναι κλειστή. Επιλέγει να κάνει συντήρηση δυνάμεων, ώστε όταν αρχίσει σιγά σιγά να ανοίγει η οικονομία -το βασικό σενάριο προβλέπει πως αυτό θα συμβεί, εκτός απροόπτου, τον Ιούνιο- να αιμοδοτήσει επιχειρήσεις και νοικοκυριά: Είτε με επιδόματα είτε με «δώρα» είτε με εγγυημένα δάνεια.
2) Τα μέτρα διακρίνονται από πνεύμα κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας, όχι όμως ισοπέδωσης. Άλλοι κλάδοι επιχειρήσεων απηλλάγησαν μόνο από φόρους, άλλοι μόνο από εισφορές, άλλοι και από φόρους και από εισφορές, και άλλοι (πετρελαιοειδή) ούτε από φόρους ούτε από εισφορές. Άλλη αντιμετώπιση είχε η μικρομεσαία επιχείρηση και άλλη η μεγάλη. Στόχος του οικονομικού επιτελείου, σε συνδυασμό με τις εκπτώσεις του 25% στη φορολογία, είναι η συλλογή εσόδων 1 δισ. ευρώ για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο. Φιλόδοξος μεν υπό τις κρατούσες περιστάσεις, αλλά εφικτός.
3) Στο ίδιο διάστημα η κυβέρνηση «παρακολουθεί προσεκτικά τις αγορές», κατά τη φράση κορυφαίου κυβερνητικού παράγοντα. Ηδη Ιταλία και Ισπανία ετοιμάζονται, αν δεν είναι ήδη στην έξοδο, προς αυτές. Δεδομένης όμως της αρνήσεως της Γερμανίας να τους δώσει ευρωομόλογο χωρίς μνημόνιο, αργά η γρήγορα -τα ζήσαμε και εμείς- θα βρεθούν στην πίεση της υπαγωγής των μνημονίων.
Το στοίχημα για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα με τα έσοδα, με την αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων, με το Corona Fund, με τυχόν χρηματοδοτική στήριξη της Κίνας (αν το Βερολίνο δεν μας βάλει πλάτη παρασκηνιακώς) είναι, πρώτον, να αποφύγουμε πάση θυσία το μνημόνιο και, δεύτερον, να αποφύγει η κυβέρνηση πάση θυσία να ακουμπήσει το «μαξιλάρι» Τσίπρα (21 δισ. δεσμευμένα διαθέσιμα φορέων του Δημοσίου και 15 δισ. ευρώ δεσμευμένα ως εγγύηση για την πληρωμή του δημόσιου χρέους). Γιατί σε μια τέτοια απευκταία περίπτωση (μνημόνιο και «μαξιλάρι») η Ν.Δ. θα καταφέρει να αναστήσει την Αριστερά εκ της τέφρας της. Να την κάνει συνεταίρο σε οικουμενική κυβέρνηση. Δεν το θέλει.
4) Η ευρωπαϊκή πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη που εφαρμόζει ο υπουργός Οικονομικών στα Eurogroup προβλέπει ότι η Ελλάς μετέχει αποφασιστικά και ηγετικά στο μέτωπο του Νότου για το ευρωομόλογο, αλλά δεν τα «σπάει» και με τη Γερμανία, όπως αναγκάζονται σήμερα Ιταλοί και Ισπανοί. «Στηρίζουμε, αλλά δεν παίρνουμε και τις καραμπίνες» μας ελέχθη χαρακτηριστικά. Λογικό. Και διότι στο παρελθόν, όταν εμείς υποφέραμε, Ιταλοί ηγέτες σφύριζαν αδιάφορα και έκαναν ειρωνικά δώρα γραβάτες στους πρωθυπουργούς «μας», αλλά και διότι η Ελλάς σε αυτή τη συγκυρία είναι διαφορετική περίπτωση: Είναι το αναγνωρισμένο από την Κομισιόν σύνορο της Ευρώπης με την Ανατολή, ταγμένη να κρατά την Ανατολή (μετανάστες) μακριά από την Ευρώπη (Βερολίνο). Μας έχουν ανάγκη και τους έχουμε ανάγκη. Ο Κάπλαν θριαμβεύει: «Η εκδίκηση της Γεωγραφίας» (εκδόσεις μελάνι).
5) Στόχος του Μαξίμου και του υπουργείου Οικονομικών είναι να συμπέσει το άνοιγμα της οικονομίας (σταδιακά από τα τέλη του αυτού μηνός, πλήρως από τον Ιούνιο, αν το επιτρέψει η καμπύλη) με το τέταρτο και πλέον γενναίο κύμα μέτρων για την αναζωογόνηση της οικονομίας. Τότε θα δοθούν δάνεια στις επιχειρήσεις με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου (θα καταβληθεί προσπάθεια να αποφευχθούν οι κρατικοποιήσεις), τότε θα εγκριθεί ένα γενναίο κοινωνικό πακέτο προστασίας για τους ανέργους, τότε θα ληφθούν και τελικές αποφάσεις για τους μισθούς στο Δημόσιο και στις συντάξεις.
Ο πρωθυπουργός δέχεται εισηγήσεις από τον ευρύτερο κύκλο του, αλλά, αν πρόκειται να λάβει τέτοια απόφαση, θα στοιχηματίζαμε ότι θα αφορούσε κυρίως τους δημόσιους υπαλλήλους. Με τόσο δάκρυ που χύθηκε για τους παππούδες και τις γιαγιάδες, βάση της Ν.Δ., δύσκολα θα αποφάσιζε μειώσεις και, αν το έπραττε, δεν θα ήταν 50%.
Ο μεταρρυθμιστικός λαϊκισμός του τύπου «κόψαμε 50% από τις βουλευτικές μας αποζημιώσεις, δώσαμε το παράδειγμα, τώρα ακολουθείστε» δύσκολα θα βρει ακροατήριο. Εκτός και η Ελλάς βρεθεί εκτός ισορροπίας. Σήμερα δεν προκύπτει. Ερώτημα είναι αν θα συμβάλλουν με κάποιο τρόπο οι δικαστές στο εγχείρημα.
Αυτή, λοιπόν, είναι η στρατηγική κατά κύματα. Στρατηγική μυαλωμένη, αλλά εξαρτώμενη και από το διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Ας ευχηθούμε, για το καλό όλων μας, να πάνε όλα καλά. Οι Έλληνες το αξίζουμε. Σε αυτή την κρίση ο λαός ανέπτυξε το αίσθημα της εκτίμησης και για τον εαυτό του και για την ηγεσία του. Προσευχόμαστε να το διατηρήσουμε και στον τερματισμό της.
