Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
«Ηγεσία σημαίνει να ακούς!» γράφει ο Μπιλ Κλίντον στην αυτοβιογραφία του. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τελικώς άκουσε και έκανε αυτό που έπρεπε.
Οι εκκλησίες θα ανοίξουν νωρίτερα. Στις 17 Μαΐου. Πρέπει να του το πιστώσουμε. Από εδώ και πέρα η ευθύνη για ό,τι συμβεί μεταβιβάζεται στον Αρχιεπίσκοπο, στους μητροπολίτες και τους πιστούς. Το δώρον δεν πρέπει να αποδειχθεί άδωρον. Η Εκκλησία λειτουργούσα πρέπει να προσαρμοστεί στους κανόνες. Εάν δεν το κάνει, θα εκθέσει και όλους εμάς που αυτό το διάστημα συγκρουστήκαμε χωρίς δισταγμό με τον χώρο μας γιατί αξιακά βάζουμε την πίστη μας πάνω από την ιδεολογία μας. Καθαρές κουβέντες! Βεβαίως το αυτό ισχύει και για τους εν Ελλάδι μουσουλμάνους, ειδικώς της Θράκης, οι οποίοι, σε αντίθεση με τους χριστιανούς, θα κάνουν Ραμαζάνι με ανοιχτά τζαμιά στις 23 Μαΐου, όχι στα μπαλκόνια όπως εμείς.
Αφού τα ξεκαθαρίσαμε λοιπόν εισαγωγικά, διότι οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, ας απαντήσω σήμερα σε ορισμένους αναγνώστες στους οποίους έχουν κάνει εντύπωση το πάθος μου και η διαρκής ενασχόλησή μου με την Εκκλησία της Ελλάδος. Με ρωτούν τι με έπιασε. Θα μπορούσα να τους λύσω την απορία με παραπομπές σε θέματα προσβολής πίστεως και σε θέματα γεωπολιτικής σημασίας των Εκκλησιών, τα έχω θίξει κατ’ επανάληψιν. Στον νέο κόσμο που ανέτειλε άλλωστε ο ορθολογισμός της επιστήμης θα συγκρούεται διαρκώς με το μεταφυσικό των δογμάτων. Ο άνθρωπος θα αναζητά ασφάλεια και απαντήσεις. Και όταν τελειώνουν οι απαντήσεις από έξω, θα ψάχνει τις απαντήσεις από μέσα. Μέσα του. Οι θρησκείες στον νέο κόσμο θα είναι στην κορυφή της ατζέντας.
Ωστόσο στην περίπτωση της Ελλαδικής Εκκλησίας υπάρχουν ακόμη δύο στοιχεία που την κάνουν σημαντική για τη ζωή μας. Τη ζωή του έθνους. Στοιχεία που μας επιβάλλουν να επικεντρωθούμε σε αυτήν. Το πρώτο είναι το ανθρώπινο, αφορά την καθημερινότητα των ηλικιωμένων. Και δεν πρόκειται να το καταλάβει κανείς αν δεν ταξιδέψει σε κάθε γωνιά της ελληνικής γης: Η εκκλησία καταργεί τη μοναξιά. Δίνει νόημα και αποστολή στη ζωή των γονέων μας και των παππούδων μας. Είναι αγκωνάρι για να πιαστούν από κάπου όταν τα παιδιά τους φεύγουν μακριά και δεν μπορούν να τα δουν. Μέσα στην εκκλησία οι γονείς μας και οι παππούδες μας αισθάνονται οι πιο πλούσιοι άνθρωποι του κόσμου. Τη βραδιά της Αναστάσεως η μάνα μου μού ζήτησε «συγχώρεση» (!) γιατί θα πήγαινε να κοινωνήσει μυστικά στο Μοναστήρι της Ελευθερώτριας γράφοντας τις απαγορεύσεις του φίλου Νίκου Χαρδαλιά στα παλαιότερα των υποδημάτων της. Και σαν έβλεπε αποβραδίς το drone πάνω από την Εκκλησία της Ευαγγελίστριας στο χωριό, κοκκίνιζε από οργή και σχολίαζε δηκτικώς με τις γειτόνισσες, νησιώτικα:
«Κακό χρόνο να μην έχουν!» (υπάρχει και σε χειρότερη εκδοχή: κακό χρόνο να ‘χουν!). Εάν δεν ξέρεις ότι εκκλησία για όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι σήμερα αποτελούν τον μισό πληθυσμό σημαίνει πως «έχει νόημα η ζωή» και πως δεν είσαι μόνος για το υπόλοιπον του βίου σου, τότε εύκολα γίνεσαι αυστηρός μαζί τους. Εάν δεν σου περνά από το μυαλό η σκέψη ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν και τη ζωή τους διεκδικώντας τη γαλήνη της προσευχής τους, εύκολα τους κατηγορείς για σκοταδισμό. Εύκολα γράφεις σε tweet σου Μεγάλη Εβδομάδα (το διέπραξε «έγκριτος» συνάδελφος) πως «από την Εκκλησία θα την πάθουμε» επειδή είδες δέκα γεροντάκια και έναν παπά να «συγχρωτίζονται» στο προαύλιο ενός ναού. Αυτός λοιπόν είναι ένας από τους βασικούς λόγους που γράφω με πάθος για την Ορθοδοξία.
Στην Εκκλησία δεν είσαι ποτέ μόνος. Ζεις σε ένα καταφύγιο, μακριά από τις βοές του κόσμου. Ολοκληρώνεσαι. Και, ναι, μαθαίνεις να αγαπάς και να συγχωρείς. Και αν νομίζετε ότι εκκλησία σημαίνει παππούδες και γιαγιάδες μόνον, προσέξατε καλύτερα τα σημάδια γύρω σας. Εκκλησία σημαίνει και νέοι. Χιλιάδες σιωπηλοί νέοι. Με έκπληξη παρακολούθησα το Μεγάλο Σάββατο ιντερνετικά (εκπέμπει και αναλογικά στη Θεσσαλονίκη) στο τηλεοπτικό κανάλι 4Ε της Χριστιανικής Αδελφότητας της Λυδίας της Φιλιππησίας τον δημοφιλή ηθοποιό Λεωνίδα Κακούρη να διαβάζει συγκινημένος μερικά από τα Δώδεκα Ευαγγέλια (από το θρησκευτικό ορατόριο του Πάρη Γκούνα «Από το Πάθος στην Ανάσταση», 2010).
Ο δεύτερος λόγος που θεώρησα σημαντικό να μην πληγώσουμε αυτούς τους ανθρώπους, 96 Ιεράρχες, 9.000 ιερείς και βεβαίως το πλήρωμα της Εκκλησίας με τις αποφάσεις για την καραντίνα, είναι η Ιστορία. Η εκκλησία είναι οι ρίζες μας. Οι Ελληνες της περιφέρειας μάχονται τον ξεριζωμό. Θα μπορούσα να σας παραπέμψω σε ένα εξαιρετικό βιβλίο του Δημήτρη Αγγελή («Ελλήνων Αγώνες, Εκκλησίας Μάχες, 1191-1821», εκδόσεις Αγγελος Σιδεράτος, εισαγωγή Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου) το οποίο φωτίζει τη συμμετοχή των κληρικών στους απελευθερωτικούς αγώνες του Ελληνισμού κατά τη Λατινοκρατία και την Τουρκοκρατία. Επιλέγω όμως κάτι απλούστερο: να σας μεταφέρω όσα άκουσα πριν από λίγες μέρες στον ανανεωμένο τηλεοπτικό σταθμό Blue Sky από τον επικεφαλής του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα στην Καστοριά Χρυσόστομο Παπασταύρου (εννοείται ότι το έχω επισκεφθεί στο παρελθόν).
Ο άνθρωπος αυτός διηγήθηκε γλαφυρά στη δημοσιογράφο Σουζάνα Καζάκα την ιστορία της Μακεδονίας σε μία ώρα. Πώς Τούρκοι, Βούλγαροι, Αλβανοί, Ρουμάνοι και άλλοι προσπάθησαν να ξεριζώσουν τον Ελληνισμό του Βορρά ανοίγοντας εκεί σχολεία και εξαρχικές εκκλησίες. Και πώς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με εμπροσθοφυλακή ψυχωμένους ιεράρχες στην Καστοριά, στο Μοναστήρι, στη Δράμα και αλλού (όπως ο Γερμανός Καραβαγγέλης και ο Χρυσόστομος μετέπειτα Σμύρνης) κατάφερε -μαζί με τον Πηχιόν, τον Δραγούμη και τον Μελά- να μείνει η Μακεδονία έδαφος ελληνικό. Όταν ανακαλύπτεις λοιπόν ποιο νήμα δένει το παρελθόν με το παρόν, το έδαφος με τους πιστούς και ποιον ρόλο έπαιζε, παίζει και θα παίζει η Εκκλησία στις ζωές των Ελλήνων (ανεξαρτήτως της επάρκειας της ηγεσίας της) τότε, ναι, θυμώνεις, φωνάζεις και καμιά φορά «εκτρέπεσαι», γίνεσαι έως και αντάρτης. Σας βεβαιώ, αξίζει τον κόπο. Η απόφαση του Κυριάκου μάς το απέδειξε.
