Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Ο «Τζόκερ» με πρωταγωνιστή τον Χοακίν Φίνιξ δεν κατάφερε να κερδίσει το φετινό Οσκαρ καλύτερης ταινίας.
Το μέλλον που προέβλεπε για την Αμερική -μια Οκτωβριανή Επανάσταση του προλεταριάτου των ασήμαντων που παραδίδει στην πυρά όλες τις μεγαλουπόλεις της- δεν επέτρεψε τέτοιες πολυτέλειες στο συστημικό Χόλιγουντ. Αδιανόητο να επιβραβεύσεις την ιστορία ενός σχιζοφρενούς που δολοφονεί χρηματιστές της Wall Street επειδή του φέρονται υποτιμητικά.
Το Οσκαρ καλύτερης ταινίας πήγε στα «Παράσιτα» από τη Νότιο Κορέα -με θέμα τις κοινωνικές ανισότητες- προς αγανάκτηση του προέδρου Τραμπ. Η αναταραχή που βιώνει ο πλανήτης μας λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και η ετοιμότητα-ανετοιμότητα των κρατών μάλλον δικαιώνει την απόφαση των κριτών. Η Νότιος Κορέα (και η Ανατολή) υπήρξε περισσότερο έτοιμη ν’ αντιμετωπίσει τον ιό συγκριτικά με τη Δύση. Αλλά δικαιώνει και τον Τζόκερ.
Είδε διορατικά αυτό που έρχεται στην παγκόσμια οικονομία νωρίτερα από κάθε άλλον: την επανάσταση των ασήμαντων. Των παρακατιανών. Αυτήν τη στιγμή ζούμε τον πόλεμο, βρισκόμαστε στα χαρακώματα των οικιών μας, δίνουμε μάχη για τη ζωή, είμαστε «ήσυχοι» αλλά δεν έχουμε προλάβει να σκεφτούμε τι θα έρθει για τη Δύση μετά τον πόλεμο. Τη Δύση που για τρίτη φορά μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 και τη χρεοκοπία της Lehman Brothers το φθινόπωρο του 2008 «αιφνιδιάζεται». Αυτήν τη φορά η επίθεση δεν γίνεται με αεροπλάνα και τζιχαντιστές ούτε με ενυπόθηκα δάνεια υψηλού ρίσκου και αναιδή golden boys, αλλά με μεταφερόμενα αεροσταγονίδια Πεκίνου.
Μέσα σε ένα δραματικό κενό ασφαλείας. Η παγκόσμια οικονομία σείεται στα θεμέλιά της. Και σείεται από ένα θεωρητικά ασήμαντο γεγονός, επειδή η Δύση δεν κατάλαβε τίποτε από την προηγούμενη μεγάλη περιπέτειά της, δεν έκλεισε τις τρύπες στο σύστημά της, κατ’ ουσίαν δεν άλλαξε τίποτε.
Το 2008 η Αμερική (Fed) τύπωσε χρήμα, εθνικοποίησε μερικές επιχειρήσεις της, άφησε μια δυο να κλείσουν, έστειλε συστημένη την κρίση που «προκάλεσαν» τα golden boys της στην Ευρώπη και έλυσε το πρόβλημά της. Η Ευρώπη, με τη σειρά της, έστειλε τον λογαριασμό της κρίσης στα αδύναμα μέλη της (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία), γλίτωσε τις τράπεζές της και τα ισχυρά μέλη της, μοίρασε τον κίνδυνο στους ιδιώτες ομολογιούχους (Ντοβίλ – PSI) και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς «καλύτερα». Αλλαγή καμία. Σήμερα που μιλάμε με πρόβλεψη ύφεσης 5%-10% στην ευρωπαϊκή οικονομία και με τον κορονοϊό επιταχυντή της κρίσης, οι παλαιές λύσεις δεν λειτουργούν.
Η Αμερική τύπωσε 2 τρισ. δολάρια, χαρτιά χωρίς αντίκρισμα, για να στηρίξει το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και αυτό δεν«σαλεύει», δεν ανακάμπτει, πέφτει. Η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα τύπωσε 750 δισ. ευρώ για να στηρίξει την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, και οι αποδόσεις των spreads, μεταξύ των οποίων και των ελληνικών ομολόγων, έπειτα από μία πρόσκαιρη αποκλιμάκωση τραβούν ξανά προς την ανηφόρα. Ούτε εδώ λειτουργεί το τύπωμα του χρήματος. Τα κράτη αυξάνουν τα χρέη τους, η Ιταλία σε λίγο θα πλησιάσει το ελληνικό χρέος, αύριο ποιος ξέρει τι μας ξημερώνει.
Την ίδια ώρα η Ευρώπη αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά ανίκανη να δείξει αλληλεγγύη στα μέλη της. Πρώτοι το ζήσαμε εμείς το 2010 και το 2015 (τότε αρνούνταν την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητος, που το «πήρε» ο αέρας), τώρα το ζουν οι Ιταλοί και οι Ισπανοί. Για να χαρακτηριστούν τα ελληνικά σύνορα «ευρωπαϊκά» έπρεπε η Ελλάς να ανακόψει 140.000 μετανάστες από το Ιράν και το Αφγανιστάν στον Έβρο. Για να τυπωθεί χρήμα έπρεπε να δει η Φρανκφούρτη την πομπή των νεκρών στα στρατιωτικά άρματα στο Μπέργκαμο. Το δυσάρεστο συναίσθημα που νιώσαμε και εκφράσαμε εμείς στο δημοψήφισμα του 2015 το αισθάνεται ολόκληρος ο ευρωπαϊκός Νότος. Χώρες της Βαλτικής, τέως του υπαρκτού, με ελάχιστους νεκρούς αρνούνται να δώσουν αλληλεγγύη.
Για την Αμερική δεν συζητάμε. Ποιο Σχέδιο Μάρσαλ! Ποια υπερδύναμη! Ο νους της είναι πώς θα «κλέψει» το εμβόλιο από τη Γερμανία. Τα πράγματα για τη Δύση αυτήν τη φορά δεν είναι απλά. Η κρίση δεν περιορίζεται σε μια πλευρά της ηπείρου μας. Η κρίση απλώνεται παντού. Και αυτήν τη φορά τα θύματα δεν είναι άνθρωποι που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας σε συσσίτια.
Δεν είναι πολίτες που χάνουν τα σπίτια τους στους πλειστηριασμούς. Ούτε βεβαίως είναι επιστήμονες που μεταναστεύουν στο εξωτερικό σε αναζήτηση καλύτερης τύχης. Αυτήν τη φορά η Δύση μετρά φέρετρα χωρίς να πέσει πιστολιά. Αδυνατεί να προστατέψει τους πολίτες της από τον κίνδυνο. Και τα φέρετρα αργά ή γρήγορα «επαναστατούν». Αν συνεχίσουμε έτσι στο τέλος… θα σηκωθούν οι νεκροί από τα μνήματα και θα πάρουν στο κυνήγι την παγκόσμια ελίτ να την κατασπαράξουν. Για την ώρα, όσο διαρκεί ο κίνδυνος, οι πολίτες μάχονται, αλλά μόλις καταλάβουν ότι έκοψαν εισιτήριο και «αναχωρούν» λόγω έλλειψης κλινών, ο κόσμος θα πάρει φωτιά…
Να γιατί ο «Τζόκερ» είναι επικίνδυνος και λίαν επίκαιρος. Γιατί περιγράφει αυτό που έρχεται λίγο πριν έρθει: Την επανάσταση των ασήμαντων που ξέρουν ότι σε περίπτωση που τους βρει το κακό δεν θα βρουν ούτε κρεβάτι στο δημόσιο σύστημα υγείας για να αφήσουν αξιοπρεπώς την τελευταία πνοή τους. Αν και είμαστε ακόμη σε πρώιμη φάση, νομίζω ότι είναι μπροστά μας ο κατακερματισμός του κόσμου. Θα ζήσουμε βιβλικές καταστάσεις. Η μήτρα της Δύσης, η Ευρώπη και η Αμερική, θα δοκιμαστούν συμπλεκόμενες μεταξύ τους.
Η Κίνα και η Ρωσία ήδη κερδίζουν τις εντυπώσεις στηρίζοντας αποφασιστικά με ιατροφαρμακευτικό υλικό χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, την ώρα που η βόρεια Ευρώπη και οι ΗΠΑ αδιαφορούν. Η Αμερική και η Μεγάλη Βρετανία θα δοκιμαστούν γιατί το δυτικό πρότυπο που σαγήνευσε τον πλανήτη μεταπολεμικώς χρεοκοπεί ηθικώς. Ο Τζόνσον προτιμά να πεθαίνουν οι πολίτες του παρά οι επιχειρήσεις του.
Η Γερμανία θα αποδειχθεί ότι με την πολιτική των πλεονασμάτων αξιοποίησε την Ε.Ε. για τη δύσκολη ώρα της, οι ΗΠΑ μετανιώνουν που συναίνεσαν στην επανένωσή της. Η αναδυόμενη Τουρκία, στην οποία ο κορονοϊός τρέχει με μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ό,τι στην Ιταλία, ίσως θεωρηθεί κράτος εγκληματίας με τον τρόπο που εργαλειοποίησε τους πρόσφυγες. Η Ελλάς, που έφραξε τον δρόμο σε 140.000 μετανάστες και έσωσε την Ευρώπη από την περαιτέρω διάδοση του ιού, θα αποκτήσει και πάλι πρόσωπο στον κόσμο παρά τα προβλήματά της.
Για πρώτη φορά μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού νιώθω ότι ένας κόσμος αναδύεται. Κόσμος με τεράστιες αλλαγές. Αλλαγές στην οικονομία όπου μελλοντικά θα περάσουμε (σε συνδυασμό με την επιστροφή του κανόνα του χρυσού) από το χάρτινο νόμισμα που τυπώνεται απεριορίστως στο ψηφιακό νόμισμα με ταβάνι. Αλλαγές στους υπερεθνικούς οργανισμούς (Ε.Ε. – ΝΑΤΟ – ΟΗΕ), η ενότητα των οποίων θα δοκιμαστεί.
Αλλαγές στα πολιτεύματα. Ο κινεζικός πειθαρχημένος καπιταλισμός και ο δικτατορικός ρωσικός καπιταλισμός (ιδιωτική οικονομία χωρίς δημοκρατία) θα αποδειχθούν πιθανόν ανθεκτικότεροι από το πρωτότυπο. Εν τέλει ο κόσμος αλλάζει ηγεσία. Και το διακύβευμα για τη Δύση είναι να μη χρειαστεί να αλλάξει και οικονομικό μοντέλο. Αλλά για να το επιτύχει αυτό ίσως χρειαστεί 30 χρόνια μετά τη νίκη της επί του υπαρκτού να επενδύσει στο μεγάλο κράτος. Αλλιώς η επόμενη δεκαετία θα μας χαρίσει πολλούς νέους «Τζόκερ». Με θύματα κράτη, όχι χρηματιστές.
