Του Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου
Σε μια προσπάθεια αναζήτησης της αλήθειας και διερεύνησης του Διεθνούς Δικαίου, χωρίς να δηλώνω «ειδικός», αλλά απλά σκεπτόμενος και ενεργός Έλληνας πολίτης.
(Συγχωρέστε, προκαταβολικά, για το μέγεθος του άρθρου, στην προσπάθεια να είμαι πιο ακριβής και αντικειμενικός.)
Η Συνθήκη της Λωζάνης (24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923) με συμβαλλόμενα μέρη τις ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ, ΙΑΠΩΝΙΑ, ΕΛΛΑΣ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΣΕΡΒΟ-ΚΡΟΑΤΟ-ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ αφ’ ενός ΚΑΙ την ΤΟYΡΚΙΑ αναφέρει στα συγκεκριμένα άρθρα:
Άρθρον 12.
Η ληφθείσα απόφασις τη 13η Φεβρουαρίου 1914 υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου εις εκτέλεσιν των άρθρων 5 της Συνθήκης του Λονδίνου της
17/30 Μαΐου 1913, και 15 της Συνθήκης των Αθηνών της 1/14 Νοεμβρίου 1913, η κοινοποιηθείσα εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν τη 13 Φεβρουαρίου
1914 και αφορώσα εις την κυριαρχίαν της Ελλάδος επί των νήσων της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός της Ίμβρου, Τενέδου και των Λαγουσών νήσων
(Μαυρυών), ιδία των νήσων Λήμνου, Σαμοθράκης, Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου και Ικαρίας, επικυρούνται, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων της παρούσης
Συνθήκης των συναφών προς τας υπό την κυριαρχίαν της Ιταλίας διατελούσας νήσους, περί ων διαλαμβάνει το άρθρον 15. Εκτός αντιθέτου διατάξεως της
παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι, αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν.
Άρθρον 13.
Προς εξασφάλισιν της ειρήνης, η Ελληνική Κυβέρνησις υποχρεούται να τηρή εν ταις νήσοις Μυτιλήνη, Χίω, Σάμω και Ικαρία τα ακόλουθα μέτρα:
- Αι ειρημέναι νήσοι δεν θα χρησιμοποιηθώσιν εις εγκατάστασιν ναυτικής βάσεως ή εις ανέγερσιν οχυρωματικού τίνος έργου.
- θα απαγορευθή εις την Ελληνικήν στρατιωτικήν αεροπλοΐαν να υπερίπταται του εδάφους της ακτής της Ανατολίας.
Αντιστοίχως, η Οθωμανική Κυβέρνησις θα απαγορεύση εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να υπερίπταται των ρηθεισών νήσων.
- Αι ελληνικαι στρατιωτικαί δυνάμεις εν ταις ειρημέναις νήσοις θα περιορισθώσι εις τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν
καλουμένων, οίτινες δύνανται να εκγυμνάζωνται επί τόπου, ως και εις δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογον προς την εφ’ ολοκλήρου του
ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτην.
Πουθενά στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης δεν προβλέπεται ότι αυτά θα τελούν υπό καθεστώς αποστρατικοποιήσεως.
Η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε μόνον την υποχρέωση, σύμφωνα με το Άρθρο 13 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης, να μην εγκαταστήσει εκεί ναυτικές βάσεις ή οχυρωματικά έργα.
Ενώ η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα εφαρμόσει με συνέπεια τις παραπάνω διατάξεις, η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι υποχρεούται σύμφωνα με το ίδιο άρθρο να μην επιτρέπει στα στρατιωτικά της αεροσκάφη να υπερίπτανται του εναερίου χώρου των εν λόγω ελληνικών νησιών, έχει επανειλημμένως παραβιάσει και συνεχίζει να παραβιάζει τις σχετικές νομικές της υποχρεώσεις.
Από την άλλη πλευρά, το ίδιο άρθρο επιτρέπει στην Ελλάδα να διατηρεί συνήθη αριθμό καλουμένων για τη στρατιωτική θητεία στρατιωτών, οι οποίοι δύνανται να εκπαιδεύονται επί τόπου, καθώς επίσης και δυνάμεων Χωροφυλακής και Αστυνομίας.
Άρθρον 14.
Αι νήσοι Ίμβρος και Τένεδος, παραμένουσαι υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, θα απολαύωσιν ειδικής διοικητικής οργανώσεως, αποτελούμενης εκ
τοπικών στοιχείων και παρεχούσης πάσαν εγγύησιν εις τον μη μουσουλμανικόν ιθαγενή πληθυσμόν δι’ ό,τι αφορά εις την τοπικήν διοίκησιν και την
προστασίαν των προσώπων και των περιουσιών.
Η διατήρησις της τάξεως θα εξασφαλίζηται εν αυταίς δι’ αστυνομίας στρατολογουμένης μεταξύ του ιθαγενούς πληθυσμού, τη φροντίδι της ως άνω
προβλεπομένης τοπικής διοικήσεως υπό τα διαταγάς της οποίας θα διατελή.
Αι συνομολογηθείσαι ή συνομολογηθησόμεναι μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας συμφωνίαι, αι αφορώσαι την ανταλλαγήν των Ελληνικών και τουρκικών
πληθυσμών, δεν θα εφαρμοσθώσιν εις τους κατοίκους των νήσων Ίμβρου και Τενέδου.
Άρθρον 15.
Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι της Αστυπάλαιας, Ρόδου, Χάλκης,
Καρπάθου, Κάσσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης και Κω, των κατεχομένων νυν υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ
αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Καστελλορίζου (όρα χάρτην υπ’ αρ. 2).
Άρθρον 16.
Η Τουρκία δήλοι ότι παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος πάσης φύσεως επί των εδαφών ή εν σχέσει προς τα εδάφη άτινα κείνται πέραν των
προβλεπομένων υπό της παρούσης Συνθήκης ορίων, ως και επί των νήσων, εκτός εκείνων ων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθή αυτή δια της παρούσης
Συνθήκης, της τύχης των εδαφών και των νήσων τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των ενδιαφερομένων.
Αι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν θίγουσι τας συνομολογηθείσας ή συνομολογηθησομένας ιδιαιτέρας συμφωνίας μεταξύ της Τουρκίας και των
ομόρων χωρών λόγω της γειτνιάσεως αυτών.
Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες [το 1926 η τουρκική κυβέρνηση ακύρωσε με νόμο αυτή τη διάταξη].
Αξίζει να σημειωθεί η μέριμνα που συμπεριλαμβάνεται στη συνθήκη για τους πληθυσμούς που δεν προβλεπόταν να μετακινηθούν στα πλαίσια της ανταλλαγής πληθυσμών (Έλληνες Ίμβρου, Τενέδου, Κωνσταντινούπολης και μουσουλμάνων δυτικής Θράκης – «μουσουλμάνων» βάσει ικανοποίησης τουρκικού αιτήματος), την αντιμετώπισή τους και τις περιουσίες τους. Όλοι γνωρίζουμε για τη συρρίκνωση των ελληνικών πληθυσμών και τον τρόπο που διαχρονικά αντιμετωπίστηκαν ( πχ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ 1955, Η «ΝΥΧΤΑ ΤΩΝ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΝ» ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ) και αντίστοιχα τα προνόμια που απολαμβάνουν οι μουσουλμάνοι της Θράκης (εκπαίδευση, λατρεία κλπ).
Με τη Συνθήκη του Μοντρέ (20 Ιουλίου 1936), στην οποία η Ελλάδα ήταν συμβαλλόμενο μέρος, η Τουρκία ξαναπόκτησε το δικαίωμα στρατικοποίησης των στενών, της Ίμβρου, Τενέδου, και αντίστοιχα η Ελλάδα της Λήμνου και της Σαμοθράκης.
Με την Συνθήκη του Παρισιού (10 Φεβρουαρίου 1947) μεταξύ των Συμμάχων και «συνασπισμένων Δυνάμεων» (νικητές του Β’ ΠΠ – η Τουρκία δεν συμπεριλαμβάνεται λόγω διατήρησης ουδέτερης στάσης) και της Ιταλίας,
«1. Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου τας κατωτέρω απαριθμουμένας, ήτοι: Αστυπάλαιαν, Ρόδον, Χάλκην, Κάρπαθον, Κάσον, Τήλον, Νίσυρον, Κάλυμνον, Λέρον, Πάτμον, Λιψόν, Σύμην, Κω και Καστελλόριζον, ως και τας παρακειμένας νησίδας. 2. Αι ανωτέρω νήσοι θα αποστρατιωτικοποιηθώσι και θα παραμείνωσιν αποστρατικοποιημέναι. …» (άρθρο 14).
Σημειώνεται ότι:
Η Τουρκία δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος σε αυτήν τη Συνθήκη του 1947, η οποία, επομένως, αποτελεί “res inter alios acta” γι’ αυτήν, δηλαδή ζήτημα που αφορά άλλα κράτη. Σύμφωνα δε με το άρθρο 34 της Συνθήκης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, “μια συνθήκη δεν δημιουργεί υποχρεώσεις ή δικαιώματα για τρίτες χώρες” εκτός των συμβαλλομένων.
Η πρόβλεψη περί αποστρατικοποίησης των Δωδεκανήσων έγινε μετά από αποφασιστική παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης και απηχεί τις πολιτικές σκοπιμότητες της Μόσχας εκείνη τη χρονική περίοδο. Θα πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι τα καθεστώτα αποστρατικοποίησης έχασαν το λόγο ύπαρξής τους με τη δημιουργία των συνασπισμών του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ως ασύμβατα με τη συμμετοχή χωρών σε στρατιωτικούς συνασπισμούς. Στο πλαίσιο αυτό, το καθεστώς της αποστρατικοποίησης έπαψε να εφαρμόζεται για τα ιταλικά νησιά Panteleria, Lampedusa, Lampione και Linosa, καθώς και για τη Δ. Γερμανία από τη μια πλευρά, και τη Βουλγαρία, Ρουμανία, Αν. Γερμανία, Ουγγαρία και Φιλανδία από την άλλη πλευρά.
Πέραν των ανωτέρω, η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλο κυρίαρχο κράτος στον κόσμο, δεν μπορεί να παραιτηθεί από το φυσικό και νόμιμο δικαίωμά της για άμυνα σε περίπτωση απειλής στρεφομένης κατά των νησιών της ή οποιουδήποτε άλλου μέρους της επικράτειάς της. Πόσο μάλλον, τη στιγμή που η Τουρκία, παραβιάζοντας κατάφωρα τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, την απειλεί με πόλεμο σε περίπτωση που ασκήσει ένα νόμιμο και κυριαρχικό δικαίωμα που της παρέχει το διεθνές δίκαιο.
Πέραν δε της απειλής πολέμου, η Τουρκία:
Εισέβαλε στην Κύπρο το 1974, κατά παράβαση των διατάξεων της Συνθήκης Εγγυήσεως για την Κύπρο, στην οποία η Ελλάδα αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος, και, παρά τις πολυάριθμες αντίθετες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, συνεχίζει να διατηρεί μια σημαντική στρατιωτική δύναμη στα κατεχόμενα εδάφη.
Παραβιάζει συστηματικώς τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο και υπερίπταται με στρατιωτικά αεροσκάφη, συχνά οπλισμένα, ελληνικών νησιών του Αιγαίου και μάλιστα κατοικημένων, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά ζητήματα ασφάλειας.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, διατηρεί σημαντικές στρατιωτικές μονάδες με εναέρια μέσα και αποβατικά σκάφη σε περιοχές της ακτής της Μικράς Ασίας, που ευρίσκονται έναντι των ελληνικών νησιών, πραγματοποιεί ασκήσεις αποβατικού χαρακτήρα και κατάληψης εδαφών, γεγονός που συνιστά σοβαρή απειλή κατά της Ελλάδας.
Η προαναφερόμενη κατάσταση πραγμάτων, συνδυαζόμενη με την απειλή πολέμου (casus belli) και τη γενικότερη αναθεωρητική τάση της Τουρκίας ως προς το εδαφικό και νομικό καθεστώς των ελληνικών νησιών που ορίζεται από διεθνείς συνθήκες και το διεθνές δίκαιο γενικότερα, υποχρεώνει και νομιμοποιεί την Ελλάδα να προβεί στην αναγκαία αμυντική προπαρασκευή που θα της επιτρέψει να ασκήσει, εάν παραστεί ανάγκη, το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας, το οποίο προβλέπεται από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, και να προστατεύσει τα ελληνικά νησιά».
Επίσης όπως αναφέρει το ΥΠΕΞ: «Η Ελλάδα είναι αυστηρώς προσηλωμένη στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου. Η Ελλάδα έχει αποδεχθεί με δήλωσή της τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης με τις εξαιρέσεις που ρητά ορίζονται στο κείμενο αυτής, ενώ έχει κυρώσει τη Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας ( UNCLOS 1982). Με δήλωσή της το 2015 εξαίρεσε από τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Σύμβασης τις οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών, σύμφωνα με το άρθρο 298 αυτής.
Η Ελλάδα επιδιώκει, στο πλαίσιο αυτό, να επιλύσει τη μόνη διαφορά που υφίσταται μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και, ειδικότερα, το δίκαιο της θάλασσας.
Πηγή: iefimerida.gr – https://www.iefimerida.gr/news/317044/apostratikopoiisi-nision-giati-i-toyrkia-peftei-se-gkafes-ti-pragmatika-ishyei
Σχετικά με την επέκταση των ναυτικών μιλίων.
Υφαλοκρηπίδα
Πρόκειται για το βυθό και το υπέδαφος των περιοχών που καλύπτει η θάλασσα και που γειτονεύουν με την ακτή νησιού ή παράκτιου κράτους, έξω από την αιγιαλίτιδα ζώνη (χωρικά ύδατα) και σε βάθος τέτοιο, ώστε να είναι δυνατή η εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου των περιοχών αυτών.
Στη δική της υφαλοκρηπίδα, η κάθε παράκτια χώρα δεν ασκεί εθνική κυριαρχία, όπως στα χωρικά ύδατα αλλά ένα συγκεκριμένο δικαίωμα (π.χ. εκμετάλλευση του βυθού), το οποίο, όμως, ασκείται αποκλειστικά (το κυριαρχικό δικαίωμα υπολείπεται νομικά της εθνικής κυριαρχίας). Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας γίνεται ύστερα από συμφωνία των ενδιαφερόμενων χωρών.
Από το 1973 και εξής, οπότε η Τουρκία παραχώρησε δικαιώματα έρευνας σε περιοχές που είχαν προκηρυχθεί και από την ελληνική πλευρά.
Η Ελλάδα υποστηρίζει πως με βάση τη Σύμβαση της Γενεύης για το Δίκαιο της Θάλασσας, τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα, όπως και οι ηπειρωτικές ακτές. Συνεπώς η οριοθέτηση με τα γειτονικά κράτη οφείλει να γίνει με βάση τα όσα προβλέπει η συνθήκη, δηλαδή με βάση την αρχή της μέσης γραμμής και της ίσης απόστασης.
Η τουρκική πλευρά υποστηρίζει πως τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, διότι αποτελούν εξάρσεις του βυθού. Επιπλέον επικαλείται «ειδικές περιστάσεις» που υπάρχουν στο Αιγαίο το οποίο θεωρεί «ημίκλειστη θάλασσα». Έτσι η βασική θέση της Τουρκίας είναι πως τα νησιά γεωλογικά αποτελούν συνέχεια της Ανατολίας με αποτέλεσμα να διεκδικεί τον υποθαλάσσιο χώρο στο μισό Αιγαίο. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε εδώ πως η Τουρκία δεν αμφισβητεί την ελληνικότητα των νησιών του Αιγαίου στον υποθαλάσσιο χώρο που διεκδικεί.
Βασικό νομικό επιχείρημα της Τουρκίας – η οποία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Γενεύης– για τη θέση αυτή είναι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης στην υπόθεση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Δανίας, Ολλανδίας και Γερμανίας. Τότε το Δικαστήριο έκρινε πως «η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα κάθε κράτους πρέπει να είναι η φυσική προέκταση του εδάφους του και δεν πρέπει να καταπατά τη φυσική προέκταση του εδάφους ενός άλλου κράτους».
Χωρικά ύδατα
Με βάση τη Συνθήκης της Λωζάννης (1923) το εύρος των χωρικών υδάτων ορίστηκε στα τρία (3) ναυτικά μίλια. Με την αναθεώρηση της Συνθήκης στο Μοντρέ (1936), η Ελλάδα επέκτεινε τα χωρικά της ύδατα στα έξι (6) μίλια για να ακολουθήσει η Τουρκία τρεις δεκαετίες αργότερα (1964).
Η Σύμβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας (Μοντέγκο Μπέι, 1982) – η οποία αποτελεί κωδικοποίηση του ∆ιεθνούς ∆ικαίου – δίνει τη δυνατότητα επέκτασης στα δώδεκα (12) ναυτικά μίλια. Η χώρα μας επικύρωσε τη Συνθήκη αυτή το 1995, ενώ η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος. Ωστόσο με ψήφισμά της η Τουρκική Εθνοσυνέλευση απειλεί ανοιχτά την Ελλάδα με πόλεμο (casus belli) σε περίπτωση που η χώρα μας ασκήσει το δικαίωμά της.
Οι κινήσεις της Τουρκίας μαρτυρούν ότι και στην περίπτωσή της μιλάμε για μια à lacarte χρήση του Διεθνούς Δικαίου (ακολουθώντας το παράδειγμα ΗΠΑ και Κίνας σε αρκετές περιπτώσεις – https://www.huffingtonpost.gr/entry/antiyrafei-e-toerkia-te-strateyike-tes-kinas-ste-notia-sinike-thalassa_gr_5d0dd84ee4b0a3941862cfa0 – https://sputniknews.gr/apopseis/202007247887265-aigaio-kai-nisia-spratli-oi-omoiotites-me-mia-diekdikisi-yfalokripidas-polla-hiliometra-makria/ – https://www.newmoney.gr/roh/diethni/to-kineziko-egeo-i-iperptisi-amerikanikou-vomvardistikou-ke-giati-pernane-i-proklisis-erntogan/ ).
Ενώ δεν έχει κυρώσει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας κι απαιτεί από την Ελλάδα, που την έχει κυρώσει, να έχει στα νησιά της χωρικά ύδατα 6 ν μ. κι όχι 12 όπως προβλέπει η Σύμβαση, η ίδια έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στη Μαύρη θάλασσα και τη Μεσόγειο στα 12 ν.μ..
Αν η χώρα µας επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 µίλια, τότε η κυριαρχία της θα φτάσει στο 64%, της Τουρκίας στο 10%, ενώ τα διεθνή ύδατα περιορίζονται στο 26%…
Εναέριος χώρος
Σύµφωνα µε τη Συνθήκη της Λωζάνης ο εναέριος χώρος ορίστηκε στα τρία (3) ναυτικά µίλια. Όμως η Ελλάδα το 1931 διεύρυνε τον εναέριο χώρο της στα δέκα (10) ναυτικά µίλια, προτού ακόµη επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 6 µίλια.
Η επέκταση αυτή δεν αµφισβητήθηκε από την Τουρκία µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του ’70, οπότε και άρχισαν οι υπερπτήσεις και οι παραβιάσεις από τα τουρκικά µαχητικά στα επιπλέον 4 µίλια. Η τουρκική πλευρά υποστηρίζει πως η Ελλάδα παραβιάζει το ∆ιεθνές ∆ίκαιο, αφού το εύρος του εναερίου χώρου (10 µίλια) δεν αντιστοιχεί στο εύρος των χωρικών της υδάτων (6 µίλια). Η ελληνική πλευρά αντιτείνει πως η πράξη της αυτή έγινε αποδεκτή από την Τουρκία επί µισό αιώνα, δηµιουργώντας ένα είδος «τοπικού εθίµου» στην περιοχή.
Κέντρα εναέριας κυκλοφορίας (FIR)
Σύμφωνα με τον διεθνή Οργανισµό που καθορίζει τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας (ICAO) στο Κέντρο Ελέγχου Αθηνών (FIR Αθηνών) έχει ανατεθεί ο έλεγχος της διεθνούς εναέριας κυκλοφορίας µέχρι το σηµείο που συναντάται στα δυτικά µε το ιταλικό FIR, στα νότια µε τα αντίστοιχα της Λιβύης, της Αιγύπτου και της Κύπρου και στα ανατολικά µε το τουρκικό, µεταξύ της τουρκικής ακτής στο Αιγαίο και ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Στόχος είναι η ασφάλεια των πτήσεων και ο έλεγχος από µια χώρα ενός διεθνούς εναέριου χώρου, χωρίς αυτό να συνιστά άσκηση κυριαρχίας.
Επειδή όµως οι κανόνες του ICAO είναι γενικοί, έχει εκχωρηθεί το δικαίωµα σε κάθε χώρα να θεσπίζει εθνικούς κανόνες – συµπληρωµατικούς των γενικών κανόνων του ICAO.
Όταν ξέσπασε η κρίση στην Κύπρο η Τουρκία αµφισβήτησε για πρώτη φορά τα όρια του FIR Αθηνών με την Αγγελία προς Αεροναυτιλλοµένους (ΝΟΤΑΜ 714), στην οποία ζητούσε από τα αεροσκάφη που πετούσαν στο Ανατολικό Αιγαίο να αναφέρουν τις πτήσεις τους στα τουρκικά κέντρα ελέγχου (FIR Αγκύρας και Κωνσταντινούπολης). Η Ελλάδα αντέδρασε, κηρύσσοντας ολόκληρο το Αιγαίο ως επικίνδυνη περιοχή. Το αποτέλεσμα ήταν η διακοπή των αεροπορικών συγκοινωνιών διακόπηκαν µέχρι και τα µέσα του 1980. Ωστόσο η Τουρκία δεν εχει καταφέρει να πετύχει αναθεώρηση του ισχύοντος καθεστώτος. Έκτοτε η Τουρκία σε όλα τα διεθνή fora και σε κάθε ευκαιρία εκδηλώνει την επιθυµία της για «συνυπευθυνότητα στο Αιγαίο».
Αξίζει να σημειωθεί πως οι ελληνικές κυβερνήσεις προσπαθούν να τηρούν σταθερή εξωτερική πολιτική, σχετικά χαμηλών τόνων, στα «ελληνοτουρκικά». Ελεγχόμενη, κατά πολλούς Έλληνες, για την «διστακτικότητα» και την «νωθρότητα» (για να το εκφράσω επιεικώς) με την οποία αντιμετωπίζουν τις περισσότερες φορές την τουρκική προκλητικότητα, περιοριζόμενοι σε αμυντικό ρόλο. Κάπως έτσι επιχειρήθηκε να δικαιολογηθεί επικοινωνιακά και ο όρος «ελληνοτουρκική φιλία», όπως κι αν αυτός εκφράστηκε (εκτός των άλλων και με ζεϊμπέκικα, κουμπαριές, σφιχταγκαλιάσματα κλπ). Άλλοι αυτή τη στάση την χαρακτηρίζουν ως «ψύχραιμη και ώριμη». Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα δεν έχει, ούτε εκδηλώνει, επεκτατικά σχέδια, όχι μόνο εναντίον της Τουρκίας άλλα ούτε άλλης γειτονικής χώρας (όπως θα μπορούσε δικαιωματικά να ασκεί πχ για τη Βόρειο Ήπειρο), αποδεχόμενη και σεβόμενη τις Διεθνείς Συνθήκες.
Από την άλλη μεριά δεν μπορεί να παραβλέπει ή να αμελεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα επειδή αυτά μπορεί να έρχονται, κατά τους Τούρκους, ενάντια στα διαφορετικά κατά καιρούς συμφέροντα ή διεκδικήσεις που εκδηλώνουν (συνεχώς αυξανόμενα και «εμπλουτισμένα» με το πέρασμα του χρόνου). Αυτό οφείλει να το καταστήσει σαφές σε κάθε συμμαχία ή ένωση που συμμετέχει, πολιτική (Ευρωπαϊκή Ένωση, Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών) ή στρατιωτική (ΝΑΤΟ) με κάθε επίσημο και πειστικό τρόπο. Επιβάλλεται μάλιστα να αντιστέκεται, λόγω της ιδιοσυγκρασίας της Τουρκίας ως γείτονα χώρα, σε κάθε επιχείρηση περιορισμού της ανάπτυξης και του εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, κατόπιν εξωτερικών υποδείξεων και εντολών, όπως αυτό συνέβη την προηγούμενη δεκαετία, με τη δικαιολογία της μνημονιακής, επιβαλλόμενης, πολιτικής. Δυστυχώς δεν ζούμε σε ειρηνικό περιβάλλον και η γεωγραφική μας θέση όπως και η γεωμορφία των εδαφών μας (ηπειρωτική χώρα, νησιωτική, θαλάσσια) δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια.
Όλα αυτά με αφορμή δημοσιεύματα από συνεντεύξεις «Ελλήνων», ειδικών, «ειδικών» και μη, που φέρεται να συντάσσονται με τουρκικές αναθεωρητικές θέσεις ή πολίτες που υποστηρίζουν, όπως και η Τουρκία, πως η Ελλάδα εγείρει «μαξιμαλιστικές απαιτήσεις» στο Αιγαίο και το «θέλει» «ελληνική θάλασσα»!
