Γράφει η Δήμητρα Τζια
Διεθνολόγος
Τα ποσοστά των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη ενδέχεται να ήταν πιο μετριοπαθή από ό, τι αναμενόταν στις ευρωπαϊκές εκλογές την περασμένη εβδομάδα και οι φιλελεύθεροι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι η υποστήριξή της μπορεί να έχει κορυφωθεί. Αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, λαμβάνοντας μια περισσότερο μακροπρόθεσμη οπτική, ότι η πρόοδος της ακροδεξιάς κατά την τελευταία δεκαετία είναι το μεγαλύτερο σοκ στην μεταπολεμική ευρωπαϊκή πολιτική. Υποθέτοντας ότι η επιρροή της μοιάζει με ευσεβείς σκέψεις. Δημοφιλή δεξιά ριζοσπαστικά κόμματα βρίσκονται στην εξουσία σε ορισμένα από τα ισχυρότερα κράτη της Ευρώπης. Τα νεοναζιστικά κόμματα πιέζουν για κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες και, σε ολόκληρη την ΕΕ, η επικρατούσα κεντροδεξιά αγκαλιάζει μια περισσότερο νασιοναλιστική ατζέντα. Μπορεί να διαφέρουν σε βασικά ζητήματα και η ικανότητά τους να σχηματίζουν ένα συνεκτικό μπλοκ είναι αρκετά περιορισμένη, αλλά ο συνολικός αριθμός των ακροδεξιών βουλευτών του ΕΚ αυξήθηκε και πάλι σημαντικά.
Πριν από πέντε χρόνια, ένα βασικό θέμα κάθε λαϊκιστικού μανιφέστου της δεξιάς ήταν η αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Marine Le Pen, ηγέτης της γαλλικής Rassemblement National (πρώην Εθνικού Μετώπου), αγωνίστηκε στην ιδέα της εγκατάλειψης του ευρώ και μίλησε για ένα Frexit μόλις το 2017. Πριν από λίγα χρόνια μέλη της Alternative für Deutschland AfD) ψήφισαν να συμπεριλάβει μια πρόταση “Dexit” στο εκλογικό του μανιφέστο. Η ιδέα αγκαλιάστηκε από το λαϊκιστική δεξιά στην Ιταλία, την Ουγγαρία, τις Κάτω Χώρες και σε ολόκληρη τη Σκανδιναβία. Η έξοδος από την ΕΕ φαινόταν να είναι ένα από τα κύρια πολιτικά αιτήματα αυτών των κομμάτων.
Η ιδέα έπεσε
Και τότε, ξαφνικά, σχεδόν όλοι τους απέβαλλαν την ιδέα της «εξόδου». Έχοντας αρχικά προγραμματιστεί να θέσουν σε πρώτο πλάνο στις ευρωπαϊκές εκλογές το θέμα της αποχώρησης από την ΕΕ, η Γερμανική AfD απέρριψε την πρόταση τον Ιανουάριο και κατά την παραμονή των εκλογών. Τον περασμένο μήνα, η αντιπρόεδροσ της AfD Alice Weidel παρατήρησε ότι η ομιλία περί “Dexit” αποδυνάμωσε το κόμμα. Η Le Pen εξακολουθεί να κατηγορεί την ΕΕ για πολλά από τα δεινά της Γαλλίας, αλλά κατά τις τελευταίες διακυρήξεις του κόμματός της, τόσο το “Frexit” όσο και η ιδέα της κατάργησης του ευρώ απομονώθηκαν.
Στον αντίποδα, το ακροδεξιό κόμμα της Lega της Ιταλίας ήταν εξίσου εχθρικό προς την ΕΕ το USP. Ο ηγέτης του κόμματος Matteo Salvini πραγματοποίησε αγώνες που φορούσαν μπλουζάκια που έλεγαν: «Αρκετά με το ευρώ». Κατά το προηγούμενο έτος, το κόμμα έχει υιοθετήσει ένα πολύ πιο ρεαλιστικό τρόπο σκέψης. Όπως και η Le Pen έτσι και ο Salvini μιλάει τώρα για την εξεύρεση λύσεων «κοινής λογικής» εντός της ΕΕ. “Δεν θέλουμε να αφήσουμε τίποτα. θέλουμε να αλλάξουμε τους κανόνες της ΕΕ από το εσωτερικό », δήλωσε τον Δεκέμβριο.
Το μοτίβο επαναλαμβάνεται σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι Σουηδοί Δημοκράτες εγκατέλειψαν την πολιτική εξόδου από την ΕΕ τον Ιανουάριο. Το ακροδεξιό φιλνδικό κόμμα “True Finns” παραιτήθηκε από το αίτημά του για δημοψήφισμα για την έξοδο της Φινλανδίας. Στην Ουγγαρία, το άκρα-δεξιό κόμμα Jobbik, το οποίο έκαψε δημοσίως τη σημαία της ΕΕ πριν από μερικά χρόνια, δεν ζητά πλέον απόσυρση.
Σταδιακή αποχώρηση
Ο πιο προφανής λόγος για την ευρεία μεταβολή της πολιτικής είναι το Brexit. Η προσπάθεια του Ηνωμένου Βασιλείου να απομακρυνθεί από την ΕΕ υπήρξε τόσο δυσάρεστη, ώστε η ιδέα της απόσυρσης έγινε τοξική ακόμη και για τους μεγαλύτερους πυροβολητές της ηπείρου. Είναι δύσκολο να πουλήσει το “Frexit” ως μέσο ανακτήσεως της γαλλικής μεγαλοσύνης και μεγαλοπρέπειας, όταν όλοι μπορούν να δουν την επίδειξη τρόμου στο αγγλικό κανάλι και να δουν ότι στην πράξη φαίνεται να σημαίνει εθνική ταπείνωση, πολιτική στάση και μακροχρόνια παρακμή.
Ένας από τους λόγους αλλαγής στάσης είναι πως κοινή γνώμη είναι αντίθετη. Οι έρευνες δείχνουν ότι, σε ολόκληρη την ΕΕ, η στήριξη για της ΕΕ βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδά της εδώ και δεκαετίες. Περίπου 61% των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι η ένταξη είναι “κάτι καλό”, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ευρωβαρομέτρου τον προηγούμενο Μάρτιο.
Τέλος, όσον αφορά τα ελληνικά δεδομένα, η συμφωνία του Πρεσπών του περασμένου έτους, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα αναγνώρισε τον βόρειο γείτονά της ως Βόρειο Μακεδονία, υπονόμευσε επίσης τη δημοτικότητα του Συρίζα. Στις βόρειες επαρχίες της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, η Νέα Δημοκρατία κέρδισε τις περιφερειακές από τον πρώτο γύρο.
Οι κύριοι Έλληνες πολιτικοί εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την αποδυνάμωση του ακροδεξιού κόμματος «Χρυσή Αυγή» την επομένη των εκλογών, η οποία είδε την απώλεια περίπου 60% της εκλογικής του βάσης στις ευρωπαϊκές εκλογές.
Το κόμμα που έλαβε πάνω από μισό εκατομμύριο ψήφους, αντιπροσωπεύοντας το 9,4% του εκλογικού σώματος στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2014, συγκέντρωσε λιγότερο από 5% πέντε χρόνια αργότερα. Το ακρο-δεξιό κόμμα όμως, θα εξακολουθήσει να μπορεί να στείλει δύο βουλευτές στο ευρωπαϊκό σώμα.
Παρά τη συρρίκνωση της βάσης των ψηφοφόρων, η Χρυσή Αυγή παρέμεινε σχετικά δημοφιλής στους νέους Έλληνες ηλικίας 17-24, κατακτώντας το 11% των ψήφων.
Συμπεραίνοντας, η Le Pen, ο Salvini και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν γίνει ευρω-ομοσπονδιακοί. Ορισμένες από τις πολιτικές που έχει υιοθετήσει το λαϊκιστικό δικαίωμα αντί για μια οριστική πρόσκληση των πολιτών για έξοδο ή αλλιώς μια «Ευρώπη των εθνών», είτε είναι σκόπιμα ασαφείς είτε στην πραγματικότητα θα σημαίνει το τέλος της ΕΕ, όπως γνωρίζουμε ούτως ή άλλως. Αλλά αισθάνονται υποχρεωμένοι να μετριάσουν τη γλώσσα τους. Τρία χρόνια μετά το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου, το Brexit μοιάζει λιγότερο με έναν προάγγελο της αποσύνθεσης της ΕΕ παρά με μια προειδοποιητική ένδειξη για την Ένωση.
