Γράφει ο Δημήτρης Ριζούλης
Πηγή: εφημερίδα “Δημοκρατία”
Η υπόθεση της δολοφονίας του Κατσίφα σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως τις προηγούμενες ημέρες. Η ελληνική κυβέρνηση επισήμως κάνει τα στραβά μάτια, όμως η κοινή γνώμη βράζει. Η οργή εκδηλώνεται στις συζητήσεις των καθημερινών ανθρώπων, αλλά κυρίως στο διαδίκτυο. Στα λεγόμενα social media δημοσιεύτηκαν τις τελευταίες ημέρες χιλιάδες σχόλια. Αυτή η αυθόρμητη αντίδραση συνιστά μια ξεχωριστή πραγματικότητα της εποχής μας, που όπως φαίνεται δεν έχουν αντιληφθεί ακόμη τα «κέντρα εξουσίας». Με παλιομοδίτικους τρόπους προπαγάνδας και παραπληροφόρησης οι «αρμόδιοι» επιχείρησαν να κατευνάσουν, υποτίθεται, τα πνεύματα, προχωρώντας όμως σε ατοπήματα.
Οι παραδοσιακοί τρόποι διοχέτευσης των ειδήσεων και των πληροφοριών έχουν αλλάξει. Τα μέσα ενημέρωσης, είτε λόγω χαμηλής αξιοπιστίας είτε επειδή δεν κάνουν επαρκώς τη δουλειά τους, χάνουν έδαφος στην προτίμηση των πολιτών. Αυτό ασφαλώς εγκυμονεί και σοβαρούς κινδύνους. Ουκ ολίγες φορές αποδείχθηκε ότι η κοινή γνώμη είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε ψεύτικες ειδήσεις που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Ομως, αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη έχει να κάνει με τη διακίνηση «κομμένων» ειδήσεων που σκοπίμως θάβονται. Πολλές φορές τα τελευταία χρόνια τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και κυρίως τα λεγόμενα «συστημικά» εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα, αφού αποκαλύφθηκε ότι απέκρυψαν πληροφορίες που έγιναν γνωστές στο ίντερνετ ή παρουσίασαν μονόπλευρα τις ειδήσεις. Στην Ελλάδα αυτό συνέβη συστηματικά και με αφορμή το κλείσιμο του Mega πολλοί θυμήθηκαν τέτοιες φοβερές ιστορίες…
Αν εστιάσουμε στην υπόθεση Κατσίφα, θα κατανοήσουμε ότι στήθηκε ένα παιχνίδι παραπληροφόρησης με ενορχηστρωτή την κυβέρνηση και τις δομές του κράτους, προκειμένου (υποτίθεται) να κρατηθούν χαμηλοί τόνοι και να μην υπάρξει όξυνση με την Αλβανία ή περιστατικά βίας από αγανακτισμένους πολίτες. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως η Αστυνομία (μέγα ατόπημα), που διοχέτευσε την πληροφορία ότι ο Κατσίφας είχε κατηγορηθεί για υπόθεση ναρκωτικών και αστραπιαία δεκάδες μέσα ενημέρωσης αναπαρήγαγαν την «είδηση» χωρίς να μπουν στον κόπο να την ερευνήσουν περαιτέρω. Και την πάτησαν! Διότι επρόκειτο για μισή αλήθεια, αφού ο Κατσίφας πράγματι κατηγορήθηκε αλλά αθωώθηκε πανηγυρικά! Στο διαδίκτυο μέσω μικρών ιστοσελίδων και κυρίως με αναρτήσεις εκατοντάδων χρηστών σε facebook και twitter κυκλοφόρησε ευρύτατα η αλήθεια και αποκαλύφθηκε το βρόμικο παιχνίδι που στήθηκε. Ωστόσο, τα συστημικά μέσα ενημέρωσης, που είχαν υιοθετήσει τις διαρροές της Αστυνομίας, αντί να διορθώσουν την ψεύτικη είδηση, έκαναν την πάπια! Πώς λοιπόν να τα εμπιστευτεί ο πολίτης όταν με τόσο χοντροκομμένους τρόπους προσπαθούν να τον κοροϊδέψουν;
Αντίστοιχες προσπάθειες χειραγώγησης του κοινού για την υπόθεση Κατσίφα έγιναν και με άλλους τρόπους. Δηλώσεις υπουργών που, αν και δεν είχαν ιδέα για τα πραγματικά περιστατικά, παρίσταναν τους γνώστες, εκτιμήσεις περιφερόμενων σχολιαστών σε κανάλια και ραδιόφωνα που έβγαζαν ακόμη και ψυχιατρικής φύσεως συμπεράσματα, λες και ήταν ειδικοί, και άλλα απίθανα. Παλαιότερα όλος αυτός ο καταιγισμός μπορεί να έφερνε αποτέλεσμα. Στην εποχή μας, όμως, που τίποτε δεν μένει κρυφό, τέτοιες φθηνές προσπάθειες χειραγώγησης φουντώνουν την οργή και την αγανάκτηση, άρα έχουν τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Πάμε, όμως, και πάλι στην άλλη όψη. Και το διαδίκτυο είναι αθώο και… άγιο; Ασφαλώς όχι. Κάθε άλλο, ίσως είναι ακόμη πιο επικίνδυνο. Στο χάος του ίντερνετ γράφονται ανακρίβειες, ψευτιές, πληρωμένα άρθρα, δολοφονούνται χαρακτήρες, καταστρέφονται άνθρωποι. Εκεί η προπαγάνδα είναι ακόμη πιο άγρια και ενορχηστρώνεται με τρόπο επιστημονικό υπό καθεστώς ανωνυμίας. Αρα στο ίντερνετ πρέπει να είμαστε διπλά ή τριπλά καχύποπτοι με όσα διαβάζουμε.
Ομως (και εδώ είναι η μεγάλη διαφορά) μαζί με τα fake news υπάρχει και η αλήθεια. Γράφονται τα πάντα. Και το ψέμα, αλλά και η είδηση. Στο χέρι μας είναι να… ξεσκαρτάρουμε αυτά που βλέπουμε. Αυτή είναι η εποχή μας. Πολύπλοκη, πονηρή, επικίνδυνη, αλλά με νέες δυνατότητες και περισσότερη ελευθερία. Η χρυσή συνταγή (αν υπάρχει τέτοια) είναι να λαμβάνουμε πληροφορίες από το διαδίκτυο (και μάλιστα από πολλές πηγές), αλλά τελικά να καταλήγουμε στα μέσα ενημέρωσης που έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη μας. Ο συνδυασμός πληροφορίας από το ίντερνετ και ρεπορτάζ – ανάλυσης από τα μέσα ενημέρωσης (και κυρίως τις εφημερίδες) ίσως μας οδηγήσει στο σωστό συμπέρασμα. Πάντα, όμως, να κρατάμε μικρό καλάθι για όλους. Ακόμη και η Αστυνομία ψεύδεται στις μέρες μας…
