Συνέντευξη του Δημήτρη Τζανακόπουλου στον δημοσιογράφο Δημήτρη Τερζή για την Εφημερίδα των Συντακτών:
Μπαίνουμε στο φθινόπωρο και επανέρχεται στην επικαιρότητα το θέμα της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ. Με ποιους όρους και προϋποθέσεις πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί από τον Αλέξη Τσίπρα;
Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί αναμφισβήτητα τον έναν εκ των δύο μεγάλων πόλων της πολιτικής αντιπαράθεσης στη χώρα. Αυτή η νέα πραγματικότητα που άρχισε να διαμορφώνεται ήδη από τον Μάιο του 2012 και έχει πλέον εμπεδωθεί τόσο στο επίπεδο των κοινοβουλευτικών συσχετισμών όσο και στη συνείδηση των πολιτών συνεπάγεται και μια μεγάλη ευθύνη.
Την ευθύνη να διαμορφώσουμε ένα κόμμα μαζικό, μαχητικό και κυρίως ανοιχτό στους πολιτικούς και ιδεολογικούς προβληματισμούς, τις αγωνίες αλλά και τις προσδοκίες των προοδευτικών και αριστερών πολιτών και των κοινωνικών κινημάτων.
Είναι ακριβώς αυτός ο στόχος που καθοδηγεί τις πολιτικές μας επιλογές και ορίζει το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθούν οι συζητήσεις αλλά και οι πρωτοβουλίες μας το επόμενο διάστημα. Και εκτιμώ ότι βασικός όρος και προϋπόθεση για την επιτυχία αυτού του στόχου είναι να μην τον προσεγγίσουμε φοβικά και αμυντικά.
Διότι, ξέρετε, το ανοιχτό κόμμα, το κόμμα δηλαδή που δίνει τη δυνατότητα στην κοινωνική κίνηση να το επηρεάσει, να το σφραγίσει, να το κατευθύνει, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι μετατρέπεται σε ένα ασπόνδυλο κόμμα, σε κόμμα χωρίς στρατηγική κατεύθυνση και έρμα.
Νομίζω ότι συμβαίνει το αντίθετο ακριβώς. Οσο πιο ανοιχτός είσαι στην κοινωνική κίνηση, στην κίνηση δηλαδή των κοινωνικών δυνάμεων που επιχειρείς να εκπροσωπήσεις στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο, τόσο ισχυρότερος γίνεσαι στα υπόλοιπα πεδία της πολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι η πολιτική δεν εξαντλείται στους κοινοβουλευτικούς ή αυτοδιοικητικούς θεσμούς, αλλά επεκτείνεται σε όλο το εύρος του κοινωνικού.
Φοβάστε το ενδεχόμενο ο ΣΥΡΙΖΑ να χάσει το αριστερό του πρόσημο προς χάριν της διεύρυνσης; Πώς μπορεί να αποφευχθεί κάτι τέτοιο;
Νομίζω ότι αυτή ακριβώς τη σκοπιά προσέγγισης του ζητήματος είναι που πρέπει να αποφύγουμε αν θέλουμε το εγχείρημα της μαζικοποίησης και της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ να είναι επιτυχημένο. Σας λέω λοιπόν ότι δεν φοβάμαι καθόλου. Διότι έχω εμπιστοσύνη στην ισχύ των ιδεών και της πολιτικής στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά πολύ περισσότερο έχω εμπιστοσύνη στη συλλογική ευφυΐα, στην επινοητικότητα και στον δυναμισμό των κοινωνικών δυνάμεων που αποτελούν το σημείο αναφοράς του ΣΥΡΙΖΑ.
Θεωρώ λοιπόν ότι όχι μόνο η διεύρυνση και η μαζικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν έρχονται σε αντίθεση με τον αριστερό και ριζοσπαστικό του προσανατολισμό, αλλά ότι αποτελούν προϋπόθεση της εμπέδωσης και της κατοχύρωσής του. Διότι το πιο κρίσιμο στοιχείο μιας πραγματικά αριστερής πολιτικής είναι η εμπιστοσύνη στη δύναμη των πολλών. Αυτό είναι που διαφοροποιεί εξάλλου την αριστερή πολιτική από τον φιλελεύθερο τεχνοκρατισμό. Δεν μπορείς να κάνεις πολιτική για τους πολλούς χωρίς τους πολλούς.
Το τελευταίο διάστημα σειρά δημοσιευμάτων έχει στοχοποιήσει τον γραμματέα του κόμματος με αφορμή τη διεύρυνση. Ωστόσο υπάρχουν και άλλες φωνές στον ΣΥΡΙΖΑ που έχουν εκφράσει ενστάσεις, όχι για τη διεύρυνση, αλλά για τον τρόπο που θα γίνει. Ποιο είναι το δικό σας σχόλιο σε όλα αυτά;
Νομίζω ότι η διαδρομή και η προσφορά του Πάνου Σκουρλέτη στην υπόθεση της Αριστεράς εδώ και δεκαετίες δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβητήσεων από κανέναν. Σε μια συζήτηση που αφορά το μέλλον του κόμματος είναι προφανές ότι θα κατατεθούν απόψεις, θα κατατεθούν προβληματισμοί και τελικά θα διαμορφωθούν συγκλίσεις.
Ετσι συμβαίνει στα δημοκρατικά και αριστερά κόμματα και αυτό καλό θα είναι να το κατανοήσουν όλοι όσοι θέλουν να συμβάλουν στην υπόθεση της διεύρυνσης και της ενίσχυσης του ΣΥΡΙΖΑ. Ειδικά σήμερα που έχουν αρχίσει να διαφαίνονται με σαφήνεια οι προθέσεις της κυβέρνησης της Ν.Δ. να ισοπεδώσει κοινωνικές κατακτήσεις και να αλώσει το κράτος.
Ποιο θα είναι το βασικό αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ από εδώ και στο εξής; Για ποιους λόγους καλείτε τον κόσμο να σας εμπιστευτεί; Εννοώ πέρα από τις ιδεολογικές τοποθετήσεις. Με λίγα λόγια, τι διαφορετικό πρεσβεύει ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα;
Οι ιδεολογικές τοποθετήσεις είναι αυτές που σε τελευταία ανάλυση καθορίζουν και την ασκούμενη πολιτική, τις διαχωριστικές γραμμές, τους πολιτικούς στόχους, τη στρατηγική αλλά και τις μορφές οργάνωσης. Αλλά και αναδιαμορφώνονται ανάλογα με την έκβαση των κοινωνικών αγώνων, την κοινωνική κίνηση και τον συσχετισμό δύναμης.
Σε κάθε περίπτωση νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα δεν πρέπει απλώς να καλεί τον κόσμο να τον εμπιστευτεί, αλλά πρέπει να εμπιστευτεί ο ίδιος τον κόσμο. Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο. Η αριστερή πολιτική δεν έχει χαρακτήρα συμβολαίου/ανταλλαγής. Σου δίνω μια υπόσχεση και ζητάω την ψήφο σου για να την ικανοποιήσω. Αυτό είναι ένα παρωχημένο μοντέλο σκέψης και δράσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν δεν είναι ένας αντισυμβαλλόμενος, με το συλλογικό σώμα των ψηφοφόρων να είναι ο άλλος.
Αντίθετα επιχειρεί ως συλλογική οντότητα να διαμορφώσει τους όρους για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων, για τη διεύρυνση των δικαιωμάτων, για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, για τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας δημοκρατικής, ανεκτικής, μιας κοινωνίας ισοελευθερίας. Και αυτή η κατεύθυνση, αυτή η στρατηγική στόχευση, εγγράφεται σε κάθε πολιτική μας πρωτοβουλία.
Ακούγονται πολλά για την επόμενη μέρα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν έχει ακουστεί μέχρι σήμερα τίποτα αναφορικά με τη συζήτηση που πρέπει να γίνει για τα αίτια της ήττας σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Πότε θα γίνει αυτό;
Δεν συμφωνώ μαζί σας. Η συζήτηση αυτή έχει ήδη αρχίσει. Και στον δημόσιο διάλογο αλλά και στα όργανα του κόμματος. Και δεν νομίζω ότι μπορεί να εξαντληθεί. Καθώς πάντοτε θα υπάρχουν όψεις της πραγματικότητας που θα φωτίζονται με διαφορετικό τρόπο. Ομως αυτή η συζήτηση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πάρει τον χαρακτήρα της λαθολογίας. Εγινε αυτό το λάθος ή εκείνο το λάθος που έκρινε το αποτέλεσμα και αν δεν είχε γίνει τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά…
Δεν νομίζω ότι αυτός είναι σοβαρός τρόπος για να προσεγγίζουμε τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις ούτε αποτελεί σοβαρή αυτοκριτική. Πρέπει να κατανοήσουμε όλοι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κλήθηκε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο να υλοποιήσει μια πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής, πράγμα που προκάλεσε από μόνο του μια έντονη φθορά. Από κει και πέρα είχε να αντιμετωπίσει ένα δυσμενές μιντιακό περιβάλλον, ενώ είχε μικρές οργανωτικές δυνάμεις καθώς ο χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ της ανάδειξής του σε αξιωματική αντιπολίτευση και της ανάληψης της κυβέρνησης ήταν ελάχιστος.
Και αυτό σε μεγάλο βαθμό επηρέασε αρνητικά τη δυνατότητά μας να δώσουμε αποτελεσματικά τη μάχη των ιδεών, ενώ ταυτόχρονα ήμασταν υποχρεωμένοι να επικεντρωθούμε στον στόχο της εξόδου από τα μνημόνια. Νομίζω ότι αυτό αποτελεί ένα σχηματικό αναγκαστικά πλαίσιο εντός του οποίου μπορούμε να εξηγήσουμε τα εκλογικά αποτελέσματα και να καθορίσουμε ως κεντρικό στόχο τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα κόμμα μαζικό, σε ένα κόμμα των κοινωνικών δυνάμεων που θέλουμε να σφραγίσουν τις πολιτικές εξελίξεις και την πορεία της κοινωνίας.
Κατηγορήσατε την κυβέρνηση ότι στο τελευταίο της νομοσχέδιο έφερε τελευταία στιγμή τρεις βασικές τροπολογίες. Ωστόσο, αυτό γινόταν και επί ΣΥΡΙΖΑ. Το λέω αυτό με αφορμή το αντιπολιτευτικό πλάνο του ΣΥΡΙΖΑ. Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να είναι;
Μα το θέμα δεν ήταν μόνο ή κυρίως διαδικαστικό. Είναι άλλο πράγμα να θέλεις να αντιμετωπίσεις ένα κατεπείγον πρακτικό πρόβλημα με μια τροπολογία και εντελώς διαφορετικό να προχωράς σε κατάργηση εργατικών δικαιωμάτων εν κρυπτώ με τροπολογίες που κατατέθηκαν στην κυριολεξία δέκα λεπτά πριν από την ψηφοφορία. Και η κριτική του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακριβώς ουσιαστική και όχι κυρίως διαδικαστική. Διότι ήταν προφανές ότι ο κ. Βρούτσης επιχείρησε να αιφνιδιάσει ώστε να καταργήσει τον βάσιμο λόγο απόλυσης και τις ρυθμίσεις προστασίας των εργαζομένων στις εργολαβίες εκτελώντας κατά γράμμα τις εντολές του ΣΕΒ.
Ως προς το αντιπολιτευτικό μας πλάνο αυτό καθορίζεται από τα συμφέροντα και τις κοινωνικές δυνάμεις που εκπροσωπούμε αλλά και από τις δημοκρατικές αξίες και αρχές που υπερασπιζόμαστε. Δεν πρόκειται λοιπόν να σιωπήσουμε, ούτε να συναινέσουμε σε επιλογές που καταργούν δικαιώματα και κατακτήσεις από μια κυβέρνηση που ήδη καταγράφεται, μέσα σε 45 μέρες, ως η πιο κυνική και υποκριτική κυβέρνηση των τελευταίων ετών.
Διότι, ξέρετε, υπάρχει ήδη ένας τεράστιος κατάλογος αντικοινωνικών μέτρων, αντιθεσμικών συμπεριφορών, συνταγματικών παραβιάσεων και αλαζονικών πρακτικών που πρέπει να γίνουν γνωστές για να κατανοήσει ο κόσμος το μέγεθος της απάτης της Ν.Δ., η οποία αντιπολιτευτικά θέλησε να εμφανιστεί ως εγγυήτρια των δημοκρατικών θεσμών ενώ σήμερα τους καταλύει ανενδοίαστα.
Από την υπόθεση Πολάκη μέχρι τις αντισυνταγματικές ακρότητες για τον έλεγχο της Επιτροπής Ανταγωνισμού, την πολιτικοποίηση της διαδικασίας επιλογής ηγεσίας της Δικαιοσύνης, την τοποθέτηση του κ. Ζούλα, διευθυντή του γραφείου Τύπου του κ. Μητσοτάκη, ως προέδρου της ΕΡΤ, την παράκαμψη του ΑΣΕΠ και τόσα άλλα, γίνονται συνεχώς βήματα ορμπανοποίησης της χώρας. Και αυτό δεν πρόκειται να το επιτρέψουμε.
Τι περιμένετε από το συνέδριο; Εχουν ακουστεί και γραφτεί πολλά. Θα είναι η αρχή μιας εποχής σοσιαλδημοκρατίας για τον ΣΥΡΙΖΑ ή μια νέα εποχή για την Αριστερά;
Σας είπα και προηγουμένως ότι δεν αντιμετωπίζω το ζήτημα της ενίσχυσης και της οικοδόμησης ενός μαζικού και μαχητικού αριστερού και προοδευτικού κόμματος με όρους που δεν του αντιστοιχούν, όπως δεν αντιστοιχούν και στην πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της Ελλάδας. Το ζήτημα σήμερα δεν είναι να δώσουμε τη μάχη της ταυτότητας και της πίστης στην παράδοση, αλλά ούτε και να μετατρέψουμε τον ΣΥΡΙΖΑ σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σε μια περίοδο που η σοσιαλδημοκρατία έχει χρεοκοπήσει ιστορικά.
Πρέπει να αναγνώσουμε τις νέες συνθήκες, τις νέες ανάγκες και τις προκλήσεις για τον κόσμο της εργασίας σε μια ρευστή πολιτικά και κοινωνικά περίοδο, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την άνοδο μιας σκληρής και κυνικής Δεξιάς/Ακροδεξιάς στην Ευρώπη, πρέπει να διαμορφώσουμε την Αριστερά του 21ου αιώνα. Μια Αριστερά που θα διεκδικεί την πολιτική εξουσία, αλλά την ίδια στιγμή δεν θα συμβιβάζεται με τα νεοφιλελεύθερα αυτονόητα. Αυτή είναι σήμερα η πρόκληση για τον ΣΥΡΙΖΑ και είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτήν.
